Vị tướng già và trận chiến Phước Long

BPO - Cách đây 45 năm, quân và dân ta đã thực hiện “đòn nắn gân chiến lược”, giải phóng toàn bộ tỉnh Phước Long, mở ra một chương mới cho cách mạng Việt Nam. Chính nhờ thắng lợi giòn giã từ mặt trận Phước Long, Đảng ta đã đưa ra quyết sách và quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc vào mùa xuân 1975. Nhân dịp năm mới, chúng tôi có dịp trò chuyện với một nhân chứng lịch sử về trận đánh giải phóng Phước Long năm xưa. Ông là Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Doanh, người được đồng đội tôn vinh “Dũng tướng miền Đông”.

“Dũng tướng miền Đông”

Trong căn nhà nhỏ số 36B, đường Nơ Trang Long, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh, vị tướng già như sống lại một thời khói lửa chiến tranh đầy hào hùng của quân và dân ta trên trận tuyến đánh quân thù. Trong suốt cuộc đời binh nghiệp của mình, ông Doanh đã gần như gắn trọn với chiến trường miền Đông Nam bộ.

Ông Doanh kể: Tôi sinh năm 1942, tại Sóc Sơn, Hà Nội, được kết nạp Đảng năm 1962 và nhập ngũ vào Tiểu đoàn 17, Sư đoàn 312 sau đó 1 năm. Đầu năm 1966, đơn vị tôi từ Thanh Hóa hành quân theo đường Trường Sơn vào Bù Gia Mập để chi viện cho chiến trường miền Nam. Sau 4 tháng 19 ngày leo đèo vượt suối vào vị trí tập kết, quân số của sư đoàn đã giảm mất gần một nửa do bệnh sốt rét rừng, do bị máy bay địch ném bom... Khi đến Bù Gia Mập, đơn vị nhanh chóng ổn định tổ chức để đánh trả hàng chục cuộc càn quét của địch.

Ông Nguyễn Ngọc Doanh đón Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Quân đoàn 4 năm 1997

Từ tháng 8-1966, trong vai trò trung đội trưởng, ông Doanh đã tham gia đánh địch trong hàng loạt chiến dịch như Đường 10 - Vĩnh Thiện (Bù Đăng); trận công đồn Tân Hưng (Bình Long); Chiến dịch Mậu Thân năm 1968; đồi 224 Lộc Ninh; đánh tan cuộc chiến mở rộng sang Campuchia năm 1970 của Mỹ - ngụy, Chiến dịch đường 22 (Tây Ninh); trận Núi Gió (Bình Long); Bù Na, Nha Bích, Đồng Xoài; đường 14 - Phước Long; Định Quán, Xuân Lộc (Đồng Nai)... và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Đặc biệt, chiến thắng Phước Long đã làm thay đổi cục diện chiến tranh và cơ hội thuận lợi cho quân, dân ta giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Trong cuộc trường chinh này, ông Doanh đã tham gia đủ mọi tư cách từ người lính cho đến chỉ huy trên đất miền Đông anh dũng. Sau ngày miền Nam giải phóng, dù tỷ lệ thương tật 78% nhưng ông Doanh vẫn không ngơi nghỉ để sang Campuchia giúp bạn xây dựng quân đội cấp sư đoàn. Ông là Sư đoàn trưởng Sư đoàn 196K, sư đoàn đầu tiên của bạn. Đến năm 1988, ông về nước giữ chức Phó tư lệnh Chính trị Quân đoàn 4 (Sóng Thần, Bình Dương) và được phong hàm Thiếu tướng Quân đội nhân dân Việt Nam năm 46 tuổi. Tháng 12-1991, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Doanh được bổ nhiệm Phó hiệu trưởng Trường sĩ quan Lục quân 2 cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1997.

Về Phước Long xây chiến thắng

Ông Doanh cho hay: Trong Chiến dịch Đường 14 - Phước Long mở ngày 13-12-1974, đơn vị tôi (ông là Chính ủy Trung đoàn 141, kiêm Chỉ huy Tiểu đoàn 1, Sư đoàn 7, Quân đoàn 4) được giao nhiệm vụ đánh chiếm yếu khu Bù Na, rồi bí mật đánh địch tại cầu Nha Bích. Sau khi hoàn thành xuất sắc 2 nhiệm vụ nêu trên, đơn vị ông được lệnh tấn công Chi khu quân sự Đồng Xoài từ hướng Tây Bắc trong đêm 22-12-1974. Đến chiều tối 26-12, quân ta giải phóng chi khu quân sự trọng yếu bảo vệ đô thành Sài Gòn từ xa của địch. Giải phóng Đồng Xoài, chưa kịp nghỉ ngơi thì cấp trên yêu cầu đơn vị ông cắt rừng, hành quân cấp tốc để tham gia mặt trận Phước Long.

Phước Long thời điểm này là một trong 11 tỉnh bao quanh đô thành Sài Gòn. Tại đây, Mỹ - ngụy tập trung xây dựng thành một căn cứ quân sự lớn để ngăn bước tiến công của ta từ phía Bắc vào Sài Gòn. Ngoài một lực lượng quân đội hùng hậu gồm lính chính quy thuộc Quân đoàn 3 và bảo an, dân vệ cùng 1 tiểu đoàn pháo binh..., chúng còn có lực lượng dự bị cùng không quân từ các sân bay Biên Hòa, Tân Sơn Nhất... sẵn sàng ứng chiến. Tuy nhiên, sau khi bị ta đánh tan ở các chi khu quân sự Đồng Xoài, Bù Na..., Phước Long rơi vào thế cô lập. Để bảo vệ Phước Long, quân ngụy đổ lính, lập tuyến phòng thủ hình tam giác gồm Chi khu quân sự Phước Bình, núi Bà Rá và Chi khu quân sự Phước Long. Mờ sáng 31-12-1974,  Trung đoàn 141 được lệnh nổ súng tấn công chia cắt địch giữa 2 chi khu Phước Bình và Phước Long. Sau đó tiến vào nội ô Phước Long từ phía Tây hồ Long Thủy. Ông Doanh kể, các mũi tấn công của quân ta đều có xe tăng chi viện tạo sức đột phá. Thế nhưng, địch từ trong các căn cứ dùng pháo bắn trả quyết liệt nên nhịp độ tấn công của quân ta chưa đạt yêu cầu. Đến chiều tối cùng ngày, quân ta đã “xóa sổ” Chi khu Phước Bình và sử dụng căn cứ này làm trận địa pháo, bắn vào đội hình địch ở núi Bà Rá. Chiều 1-1-1975, Trung đoàn 141 đã giải quyết hết các mục tiêu của địch trên hướng tiến quân và đặt Chi khu Phước Long trong tầm súng.

Sáng 2-1, pháo của ta bắt đầu bắn vào các mục tiêu quân sự trong nội ô Phước Long. Trung đoàn 141 chiến đấu quyết liệt, giành giật với địch từng căn nhà, khu phố. Ngụy cho không quân ném bom vào trận địa. Trung đoàn 141 được tăng cường thêm một đơn vị để ổn định mũi tấn công. Địch liều chết chống trả điên cuồng khắp nơi. Trung đoàn 141 được 4 xe tăng hỗ trợ để tạo mũi đột phá tiến về hướng dinh tỉnh trưởng Phước Long. Đến 9 giờ 30 phút ngày 6-1-1975, lá cờ quyết chiến, quyết thắng tung bay trên nóc dinh tỉnh trưởng. Chiều tối cùng ngày, tỉnh Phước Long hoàn toàn giải phóng... Sau Phước Long, đơn vị của ông Doanh tiến sang đánh Chi khu Định Quán, vòng lên giải phóng Lâm Đồng, rồi xuôi về đánh trận Xuân Lộc, mở toang cánh cửa tiến vào giải phóng Sài Gòn trưa 30-4-1975.

Sống mãi miền ký ức

Vợ chồng ông Doanh hiện an dưỡng tuổi già với người con trai út tại phường 25, quận Bình Thạnh. Trong tâm trí, ông Doanh luôn nhớ về các vùng đất vốn là chiến trường xưa. Ông nhớ tại Đắk Ơ có một hang đá, nơi đây đơn vị đã mai táng hơn 100 chiến sĩ do sốt rét rừng quật ngã. Sau khi về hưu, ông cùng đoàn công tác của các ngành chức năng đã 4 lần vào tìm kiếm nhưng chưa tìm ra dấu vết của hang đá. Vì vậy, ông vẫn đau đáu một nỗi niềm, bởi đâu đó trong những cánh rừng miền Đông đất đỏ vẫn còn nhiều đồng chí, đồng đội chưa được quy tập.

Ông Doanh cho biết: Những lúc khỏe mạnh, tôi luôn về thăm các chiến trường xưa vừa để sống lại ký ức một thời hào hùng của tuổi trẻ, đồng thời tìm kiếm những đồng đội đã hy sinh để báo với cơ quan chức năng quy tập đưa hài cốt các anh về nghĩa trang liệt sĩ. Nhờ đó, ông và đồng đội đã tìm được 215 bộ hài cốt liệt sĩ, báo chính quyền địa phương biết 1 ngôi mộ tập thể có 139 liệt sĩ bị vùi lấp do bom đạn để quy tập về các nghĩa trang. Trong câu chuyện, ông Doanh rất tự hào về mảnh đất Bình Phước anh hùng trong khói lửa chiến tranh nay đang phát triển nhanh về mọi mặt. Hằng năm, cứ vào dịp 6-1, ông lại về Phước Long dự lễ kỷ niệm để thắp nén nhang tri ân đồng đội. Ông nói, từ vùng chiến địa ác liệt, Phước Long hôm nay đã khoác lên mình sức sống mới. Năm nay ngoài sự kiện 45 năm ngày giải phóng, còn là dịp để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Phước Long kỷ niệm 10 năm thành lập thị xã với những thành tựu đáng tự hào. Đặc biệt, trong năm 2019, Phước Long đã hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới. Dự kiến hết năm 2020, Phước Long thu ngân sách đạt 618 tỷ đồng, thu nhập đầu người đạt 68,8 triệu đồng/năm càng làm cho ông Doanh thêm phấn khởi về một vùng đất kiên cường...

Năm mới đã về, ngày tết đang chạm ngõ mọi nhà, vị tướng già vẫn tất bật với những dự định của mình. Càng nghe vị tướng già kể chuyện, chúng tôi càng thấy hình ảnh về một thời hào hùng của cả dân tộc cùng ra trận như đang được tái hiện.