Vì sao phải mua BHYT theo hộ gia đình?

BP - Luật bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi năm 2014 đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ bảy thông qua 13-6-2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2015. So với những quy định trước đây, Luật BHYT sửa đổi năm 2014 có nhiều điểm mới khác biệt. Cụ thể là luật mới đã sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến tham gia BHYT theo hộ gia đình.

Theo quy định mới, tất cả các thành viên trong gia đình phải tham gia BHYT, trừ những người đã tham gia BHYT theo hình thức khác. Khi mua thẻ BHYT theo hộ gia đình, người thứ nhất đóng tối đa bằng 6% mức lương cơ sở, người thứ hai, thứ ba, thứ tư đóng lần lượt bằng 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất, từ người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất. Như vậy, một hộ gia đình có 5 người thì người đầu tiên mua với giá 621 ngàn đồng, người thứ hai mua với giá bằng 70% người đầu, người thứ ba là 60%, người thứ tư là 50%, người thứ năm trở đi là 40%. Như vậy, hộ gia đình có 4 người, chi phí mua BHYT cả năm hơn 1,7 triệu đồng; hộ có 5 người chi phí gần 2 triệu đồng.

Đây là số tiền không nhỏ đối với những hộ gia đình khó khăn về kinh tế, vì những hộ này thường chỉ có nhu cầu tham gia BHYT tự nguyện cho 1-2 thành viên trong gia đình là người già hoặc trẻ nhỏ. Hơn nữa, từ trước tới nay, những người tham gia BHYT tự nguyện chủ yếu là lao động phổ thông, điều kiện kinh tế khó khăn mà số thành viên chưa tham gia BHYT đông. Bên cạnh đó, với quy định mới, khi đăng ký mua BHYT tự nguyện, cá nhân đăng ký phải khai đầy đủ thông tin các thành viên trong hộ gia đình về số thẻ và loại hình tham gia. Và yêu cầu như vậy khiến thủ tục tham gia BHYT càng trở nên rắc rối. Chính vì vậy, ngay sau khi luật có hiệu lực thi hành, có không ít người đã thắc mắc vì sao lại bắt buộc mua BHYT theo hộ gia đình.

Về vấn đề này, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã có văn bản giải thích rõ như sau: Luật BHYT vừa được Quốc hội thông qua với một trong những mục tiêu lớn là tiến tới BHYT toàn dân. Mục tiêu đó nhằm giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ y tế chất lượng cao, giảm mức chi trả từ tiền túi của người dân, chia sẻ rủi ro, bảo đảm an sinh xã hội… Từ trước đến nay, đa số người dân đều đến lúc ốm hoặc ốm nặng mới đi mua BHYT. Sở dĩ phải “luật hóa” việc tham gia BHYT theo hộ gia đình là để khắc phục tình trạng nhiều gia đình chỉ chọn mua BHYT cho những người ốm, người bị bệnh mạn tính, chưa có ý thức mua cho toàn bộ thành viên trong gia đình để phòng khi ốm đau và chia sẻ rủi ro cho người khác. Điều này dẫn đến việc quỹ BHYT cho đối tượng tự nguyện luôn bội chi; mục đích chia sẻ rủi ro của bảo hiểm chưa đạt được.

Bên cạnh đó, bản chất của BHXH không phải quỹ tương trợ mà đó là cơ chế tài chính để chia sẻ rủi ro giữa cộng đồng những người tham gia. Vậy thì ngay bản thân trong hộ gia đình các thành viên phải có trách nhiệm nhau, sau đó có trách nhiệm với cộng đồng, rồi từ đó cộng đồng mới có trách nhiệm với cá nhân. Bởi vậy, quy định mới của BHYT nhằm mục đích khuyến khích tất cả người dân tham gia BHYT để cùng chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm cho cá nhân và xã hội. Số tiền người thứ hai trong hộ gia đình mua BHYT tự nguyện chỉ bằng 70% số tiền người thứ nhất đóng, còn người thứ ba, thứ tư lần lượt có mức đóng là 60% và 50% so với mức đóng của người thứ nhất. Số tiền đóng giảm dần nhằm khuyến khích hộ gia đình cùng tham gia.

Như vậy, việc bắt buộc mua BHYT theo hộ gia đình là một chính sách đúng đắn. Vấn đề đặt ra ở đây là BHXH Việt Nam cần đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, tổ chức các cuộc đối thoại để lắng nghe và giải thích các băn khoăn của người dân về BHYT, đơn giản hóa các thủ tục đăng ký, mua BHYT. Bên cạnh đó, phải phối hợp chặt chẽ với ngành y tế tiếp tục nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tiết giảm các thủ tục khám chữa bệnh, đáp ứng được mong muốn của người dân.

N.N