Vết thương đã lành, nhưng nỗi đau... - Bài cuối

>> Bài 1: Ký ức đau thương

MONG CÓ MỘT NHÀ BIA TƯỞNG NIỆM

Hiện ở khu vực thảm sát có một ngôi miếu tạm do bà Nguyễn Thị Soái ở ấp Tân Trạch, xã Phước Thiện (Bù Đốp) tự bỏ tiền xây dựng làm nơi hương khói cho nạn nhân vào ngày rằm, mồng một hay lễ, tết. Không chỉ bà Soái mà đông đảo người dân nơi đây đều mong muốn Nhà nước xây dựng một nhà bia tưởng niệm ở khu vực này làm nơi an ủi vong linh các nạn nhân và giáo dục truyền thống cho thế hệ sau.

Để người nằm xuống không cô đơn

Nhằm tìm hiểu rõ sự việc, chúng tôi đã đến gặp ông Huỳnh Thế Thiện, lão thành cách mạng ở thôn 6, xã Thiện Hưng (Bù Đốp), nguyên Chính trị viên Huyện đội Bù Đốp. Ông Thiện từng trực tiếp chỉ huy một trung đội tấn công, đánh đuổi bọn Pol Pot ra khỏi lãnh thổ đất nước. Nay đã ngoài 80 tuổi nhưng ông vẫn còn rất minh mẫn, kể lại cho chúng tôi nghe với giọng nói sang sảng: Đêm 15, rạng sáng 16-3-1978, địch cho một lực lượng nhỏ đánh vào hướng cầu Hoàng Diệu và Đồn biên phòng 789. Do ta nắm không chắc hoạt động và âm mưu địch, Bộ chỉ huy tiền phương của Tỉnh đội điều động 2 tiểu đoàn 208 và Phú Lợi lên hướng cầu Hoàng Diệu chi viện cho Đồn biên phòng 789 để ngăn chặn và tiêu diệt địch ở hướng này. Về phía địch, chúng có gần trung đoàn đột nhập xâm phạm biên giới nước ta và chia làm 2 mũi: Một mũi đánh vào thôn 6, xã Thiện Hưng, một mũi đánh vào ấp Xa Trạch, xã Hưng Phước (thời điểm trước khi Hưng Phước tách ra thành 2 xã Hưng Phước và Phước Thiện) gây ra vụ thảm sát hết sức dã man. Đi tới đâu, chúng cũng chém giết, đốt phá, tàn sát tới đó không sót một ai, từ người già đến trẻ em vô tội. Mặc dù ngay buổi chiều 16-3, chúng ta đã đánh đuổi được bọn Pol Pot về bên kia biên giới nhưng hậu quả để lại cho ta vô cùng thương tâm.

Bà Nguyễn Thị Soái bên ngôi miếu tạm do bà tự bỏ tiền xây làm nơi thờ cúng các nạn nhân trong vụ thảm sát do Pol Pot gây ra

Tận mắt chứng kiến cảnh tượng đau thương diễn ra tại Xa Trạch, lại nghĩ những con người xấu số không ai thờ cúng nên bà Nguyễn Thị Soái vận động bà con trong ấp vào dịp lễ, tết hay ngày rằm, mồng một mua trái cây đến thắp hương an ủi các nạn nhân. Năm 2005, kinh tế gia đình tạm ổn, bà tự bỏ tiền lập miếu tạm làm nơi thờ cúng nạn nhân bị bọn Pol Pot  thảm sát đồng bào mình. Bà Soái cho biết: “Cứ nghĩ đến cảnh tượng năm xưa, tôi lại thấy thương đồng bào bị giết hại oan ức nên lập miếu thờ. Giờ tuổi đã cao, nhà lại ở xa khu thảm sát nên tôi không thể lui tới thường xuyên”. Còn bà Sam Sì Muối ở ấp Tân Trạch nói trong nước mắt: “Để tưởng nhớ các nạn nhân, trong đó có con tôi, trước đây tôi thường đến khu vực đồng bào bị thảm sát làm cỏ, thắp hương để các ngôi mộ bớt phần lạnh lẽo. Hiện khu vực này đã chuyển thành rừng cao su, hầu hết các ngôi mộ mất dấu, tôi thì già yếu nên thỉnh thoảng mới tới một lần”.

Cả hai bà đều mong Nhà nước sớm xây dựng ở đây một nhà bia tưởng niệm để người dân có nơi hương khói đàng hoàng, tạo điều kiện thuận lợi cho thân nhân các nạn nhân đến thăm viếng và cũng là để cho thế hệ sau biết được tội ác bọn diệt chủng Pol Pot đã gây ra cho đồng bào mình.

Cần lắm một nhà bia tưởng niệm

Ông Đào Mạnh Hưng, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Phước Thiện cho biết: “Xã mong có một nhà bia tưởng niệm các nạn nhân bị thảm sát từ lâu rồi. Tuy nhiên, để đầu tư xây dựng phải có nguồn kinh phí lớn, trong khi điều kiện kinh tế của xã còn nhiều khó khăn nên rất khó thực hiện”. Còn ông Nguyễn Đức Hậu, Trưởng ấp Tân Hưng - nơi xảy ra vụ thảm sát trước đây nói: “Xây dựng nhà bia tưởng niệm là việc làm rất cần thiết, góp phần tích cực giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Tôi cũng muốn đứng ra vận động người dân đóng góp xây dựng để có nơi thờ cúng đồng bào mình khang trang hơn, nhưng phạm vi của ấp không thể quyết định được”.

Là người tham gia chiến đấu bảo vệ mảnh đất Bù Đốp từ những năm kháng chiến chống Mỹ và trực tiếp chứng kiến nỗi đau bọn Pol Pot gây ra cho đồng bào mình, ông Huỳnh Thế Thiện cho rằng: Xây dựng nhà bia tưởng niệm các nạn nhân là việc làm rất có ý nghĩa và phải làm càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, trước khi xây dựng cần tham khảo ý kiến những vị lão thành cách mạng, các cựu chiến binh đã từng chiến đấu ở Bù Đốp và nhân dân khu vực bị bọn Pol Pot tàn sát. Do khu vực xảy ra thảm sát ở Xa Trạch vắng vẻ và thưa dân cư, ông Thiện đề xuất nhà bia nên xây ở ngã tư thôn 6, xã Thiện Hưng để người dân dễ biết, dễ thấy, dễ đến thăm viếng, bởi bọn diệt chủng không chỉ tàn sát đồng bào ở Xa Trạch mà còn cả thôn 6.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Phạm Văn Tình, Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy Bù Đốp cho biết: Để minh chứng cụ thể, chính xác tội ác của bọn diệt chủng Pol Pot gây ra cho đồng bào trên địa bàn huyện, đồng thời củng cố thông tin, tư liệu phục vụ việc xây dựng khu tưởng niệm các nạn nhân, ngày 15-2-2017, Ban Tuyên giáo Huyện ủy đã ban hành Kế hoạch số 18-KH/BTGHU về tổ chức khảo sát, gặp gỡ nhân chứng, thu thập tài liệu về các nạn nhân bị bọn diệt chủng Pol Pot - Ieng Sari sát hại tại Bù Đốp. Công tác khảo sát đang được thực hiện thông qua việc gặp gỡ những nhân chứng lịch sử trực tiếp tham gia chiến đấu, gia đình có người thân bị sát hại và tổ chức tìm kiếm, thu thập tư liệu, tài liệu, hình ảnh tại các thư viện trong, ngoài tỉnh. Ngoài ý nghĩa tâm linh, việc xây dựng khu tưởng niệm còn nhằm mục đích giáo dục truyền thống yêu chuộng hòa bình, phản đối chiến tranh phi nghĩa cho cán bộ, đảng viên, thanh thiếu niên, học sinh và các tầng lớp nhân dân trong, ngoài huyện.

Lâm Phương