Về di tặng

BP - Di tặng chính là sự thể hiện quyền định đoạt đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của người lập di chúc. Di tặng không có tính chất đền bù, thể hiện ý chí đơn phương của người di tặng, là một phần của di chúc để định đoạt một phần di sản thừa kế cho người thụ tặng. Trong Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định về vấn đề này tại Ðiều 671, với nội dung như sau: 1. Di tặng là việc người lập di chúc dành một phần di sản để tặng cho người khác. Việc di tặng phải được ghi rõ trong di chúc. 2. Người được di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với phần được di tặng, trừ trường hợp toàn bộ di sản không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người lập di chúc thì phần di tặng cũng được dùng để thực hiện phần nghĩa vụ còn lại của người này.

Trong dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi đã bổ sung thêm một khoản nữa với nội dung: 1. Di tặng là việc người lập di chúc dành một phần di sản để tặng cho người khác. Việc di tặng phải được ghi rõ trong di chúc. 2. Người được di tặng phải có đủ các điều kiện quy định tại Điều 636 của bộ luật này. 3. Người được di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với phần được di tặng, trừ trường hợp toàn bộ di sản không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người lập di chúc thì phần di tặng cũng được dùng để thực hiện phần nghĩa vụ còn lại của người này.

Với nội dung trên, theo suy nghĩ của cá nhân tôi là chưa đầy đủ, mà còn có rất nhiều vấn đề xung quanh di tặng phát sinh mà chưa được sự điều chỉnh của pháp luật. Đối với phần di sản để lại di tặng, các văn bản pháp luật có liên quan cũng chưa có quy định cụ thể nào về vấn đề này. Mà pháp luật mới chỉ ghi nhận quyền của người lập di chúc được định đoạt một phần di sản của mình khi còn sống để di tặng cho người còn sống, tuy nhiên quyền nhận phần di sản dành cho di tặng của người được di tặng chưa được pháp luật đề cập đến. Những người thừa kế có quyền hưởng di sản do người chết để lại nhưng trong một số trường hợp người thừa kế cũng sẽ không có quyền hưởng di sản nữa khi họ có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hay các hành vi khác được quy định tại Khoản 1, Điều 643 của Bộ luật Dân sự năm 2005 sẽ không được quyền hưởng di sản. Đồng thời, do pháp luật không có quy định về quyền được hưởng di sản của người được di tặng nên cũng không có quy định cụ thể nào hạn chế quyền được hưởng phần di sản dành cho di tặng của người được di tặng.

Trong thực tế, nội dung của Ðiều 643 chỉ quy định những trường hợp người thừa kế có hành vi bất xứng thì pháp luật tước đi quyền hưởng di sản thừa kế của họ, còn trường hợp người được di tặng cũng có hành vi bất xứng đối với người để lại di sản thì sẽ áp dụng ra sao, pháp luật có tước quyền này của họ không? Chính vì chưa có quy định cụ thể nên hiện vẫn có hai quan điểm song song tồn tại như sau: Quan điểm thứ nhất cho rằng đây chỉ là quy định đối với những người thừa kế, không áp dụng đối với người được di tặng nên không áp dụng điều luật này khi người được di tặng có hành vi bất xứng với người để lại di sản. Quan điểm thứ hai được nhiều ý kiến đồng tình hơn là mặc dù không có quy định cụ thể của pháp luật, nhưng khi người được di tặng có hành vi bất xứng đối với người để lại di sản thì cũng sẽ chịu hậu quả pháp lý như đối với người thừa kế đó là bị pháp luật tước đi quyền nhận di tặng. Và cá nhân tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm này, vì xuất phát ý nghĩa của việc di tặng là người lập di chúc muốn dành một phần di sản của mình để kỷ niệm, hay là sự giúp đỡ tương trợ người được di tặng. Tuy nhiên, nếu người được di tặng có hành vi bất xứng đối với người để lại di sản thì ý nghĩa đẹp của việc di tặng sẽ không còn nữa nên chăng pháp luật nên đưa ra những quy định mang tính chất định hướng rõ ràng hơn tạo cơ sở pháp lý trong quá trình áp dụng.

Bên cạnh những bất cập trên về di tăng, theo ý kiến của cá nhân tôi thì vẫn còn một số nội dung cần phải được hoàn thiện, đó là: thời hạn từ chối nhận di tặng của người được di tặng; về giới hạn phần di sản dành cho di tặng; về thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người được di tặng.

T.Hải