Văn hóa pháp đình nhìn từ vụ án oan ở Bù Đốp

BP - Từ những thanh niên chất phác, tu chí làm ăn, bỗng tai họa ập xuống phải vào tù. Gia đình cầm cố hết tài sản để thăm nuôi, lại còn bị lừa đảo đến khuynh gia bại sản. Khi con của họ được trả tự do, những tưởng đồng tiền bồi thường oan sẽ phần nào giúp gia đình vơi bớt khó khăn nhưng sự mong chờ ngày một mờ mịt. Những thanh niên bị oan sai năm đó, người đã từ giã cõi đời, người thì bỏ đi biệt xứ, gia đình ly tán… Đó là những hoàn cảnh đáng thương, số phận cay đắng từ hệ lụy của một bản án oan trong vụ án hiếp dâm trẻ em ở Bù Đốp.

Ách giữa đàng

Trong ngôi nhà dột nát ven đường Lộc Tấn - Bù Đốp, nơi tá túc của gia đình ông Nguyễn Hữu Thời (1960) trú ấp Tân Lập, xã Tân Thành đang chuẩn bị phát mãi vì những khoản tiền vay ngân hàng khi con trai vào tù. Căn nhà này, 10 năm về trước là một đại lý vé số lớn nhất huyện Bù Đốp, nay xập xệ và thành điểm rửa xe máy để vợ chồng ông Thời sống qua ngày.

Ông Thời kể, ngày 11-6 tức (tết Đoan Ngọ năm 2005), con trai ông là Nguyễn Hữu Nghĩa (1987) xin phép đi chơi cùng bạn trong thôn. Nhóm bạn của Nghĩa có 8 trai và 4 gái trạc tuổi nhau. Trong đó có Phạm Văn Hoàng (1988), Vũ Ngọc Văn (1990), Thái Hoàng Trọng (1990) và Nguyễn Thị Yến Nhi (1992). “Bốn tháng sau, cháu Yến Nhi bị bệnh, gia đình đưa đến trạm y tế khám. Tại đây, bác sĩ cho biết Nhi bị xâm hại tình dục. Nhi khai với gia đình là bị các bạn Nghĩa, Hoàng, Văn và Trọng cưỡng hiếp trong dịp tết Đoan Ngọ và đòi nhảy xuống giếng tự tử. Thế là con tôi cùng ba đứa bạn bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh bắt giữ ngày 2-10-2005...”.

Sau nhiều lần tuyên hủy trả hồ sơ để điều tra lại, ngày 5-8-2011, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh đã đưa vụ án hiếp dâm trẻ em ra xét xử. Tại phiên tòa, dù các bị cáo một mực kêu oan nhưng hội đồng xét xử (HĐXX) vẫn tuyên phạt Nguyễn Hữu Nghĩa và Phạm Văn Hoàng cùng 12 năm tù; Vũ Ngọc Văn 8 năm tù và Thái Hoàng Trọng 9 năm tù. Ngoài ra, các bị cáo phải bồi thường thiệt hại cho Nguyễn Thị Yến Nhi số tiền 19,662 triệu đồng và toàn bộ án phí. Ông Thời cho biết: “Khi vào thăm, tôi động viên con có tội hãy nhận để được hưởng sự khoan hồng của pháp luật. Nhưng Nghĩa khẳng định mình không hề hiếp dâm Yến và yêu cầu tôi phải nhờ luật sư bào chữa”. Ông Thái Hoàng Dũng, cha của Thái Hoàng Trọng cũng nói về con mình bị oan như ông Thời, vậy là 4 gia đình đồng loạt làm đơn gõ cửa các cơ quan bảo vệ pháp luật ở tỉnh để kêu oan.

Ngày 17-11-2011, TAND tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã mở phiên tòa hình sự phúc thẩm để xét xử. Tại đây, HĐXX nhận thấy trong quá trình điều tra cấp sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng như cử người giám hộ, hồ sơ không có người bào chữa hay tham gia tố tụng. Biên bản hiện trường không đầy đủ các đối tượng liên quan, thiếu người làm chứng, không có thời gian thực hiện hành vi hiếp dâm và lời khai của các bị can mâu thuẫn... Từ những phân tích trên, HĐXX đã tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ về Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh điều tra lại vụ án theo thủ tục chung.

 Ngày 15-11-2013, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã ra Quyết định số 1446 về việc đình chỉ điều tra vụ án vì “hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can thực hiện phạm tội”.

Chờ chưa được vạ má đã sưng

Ông Thời nói: “Sau lần ra tòa, Quyết định số 1446 của Công an tỉnh đã chứng minh con chúng tôi bị oan sai. Con tôi và cháu Phạm Văn Hoàng bị giam 793 ngày. Thái Hoàng Trọng bị bệnh nặng phải trả về cho gia đình điều trị”.

Thời gian này, nhà của ông Thời đang bị Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh Lộc Hiệp chuẩn bị kê biên phát mãi, vì số tiền vay hơn 353 triệu đồng không trả nổi. Ông Thời nói: “Khi con tôi bị quy kết tội hiếp dâm trẻ em và bị bắt, nhà tôi liên tục xuất hiện nhiều vị tự giới thiệu là vợ, là con nuôi, mẹ nuôi... của sếp lớn chạy chọt được. Tôi bảo con mình bị oan không cần chạy thì họ nói, oan cũng chết, bị bắt rồi khó thả nên lo lót để bớt bị bạn tù đánh đập. Tôi nhờ họ xin gặp con vì hơn 8 tháng từ ngày cháu bị bắt tôi không được gặp. Họ giúp tôi toại nguyện nên tôi tin. Có người tự xưng là mẹ nuôi của Yến Nhi yêu cầu phải bồi thường vài chục triệu đồng để bãi nại, tôi cũng nghe theo. Họ viết đơn giùm cũng đòi mấy triệu đồng. Tiền bạc cứ thế đội nón ra đi nên mới khuynh gia bại sản...”. Còn cháu Nguyễn Hữu Nghĩa sau khi ra tù không chịu nổi điều tiếng của xóm giềng đã phải bỏ đi biệt xứ. Nghe tin cháu lang thang ở Vũng Tàu, thành phố Hồ Chí Minh, ông Thời tạm gác công việc đi tìm nhưng vô vọng. Ông Thời nói: “Hiện tôi đã mất con, gia đình gặp đại nạn, không biết những người làm cho con tôi vào tù nghĩ gì, đúng là họa vô đơn chí”.

Còn Thái Hoàng Trọng, con ông Dũng từ một thanh niên chí thú làm ăn cũng bỏ đi nơi nào không rõ vì án oan hiếp dâm trẻ em. Ông Dũng kể, trước đây Trọng là trụ cột của gia đình, nhưng bị người ta “khoác” cho cái tội hiếp dâm trẻ em nên cháu xấu hổ trốn đi nơi khác. Riêng Vũ Văn Ngọc, trước khi vào tù đang học nghề sửa xe, nay phải về Bình Dương lập nghiệp để tránh điều tiếng. Gia đình bà Trần Thị Lan cũng khóa cửa về với con.

Đáng thương nhất là hoàn cảnh của gia đình bà Lê Thị Lý. “Tai bay vạ gió” đã làm cho con trai bà là Phạm Văn Hoàng gánh chịu hậu quả và bà Lý già sọm đi rất nhiều so với tuổi 58. Ngày Hoàng bị bắt, chồng bà Lý đổ bệnh nằm liệt giường cho đến nay. Khoản tiền vay hơn 150 triệu đồng vừa để thăm nuôi con vừa giao cho các “anh, chị, em, mẹ nuôi của sếp lớn” lo việc đã thành một gánh nặng không thể trả. Trong nước mắt, bà Lý cho hay, sau khi ra tù, Hoàng sang xã khác làm thuê tại một xưởng chế biến hạt điều. Dù tu chí làm ăn nhưng Hoàng vẫn không thể bình yên trước những lời châm chọc, đàm tiếu. Đỉnh điểm là việc Hoàng phân bua về vụ việc nhưng chưa  nói dứt lời Hoàng đã bị đâm chết.

Nói về những uẩn khúc của vụ án, ông Nguyễn Hữu Thời nói: “Tôi không hiểu vì sao cháu Yến Nhi và cha nuôi đổ tội cho con của chúng tôi. Cháu Yến Nhi bị ai xâm hại thì cháu có quyền tố cáo người đó, đằng này bắt người khác phải chịu tiếng nhơ. Chúng tôi đang nghĩ đến việc phải kiện ngược Nhi về tội vu khống làm tan nát 4 gia đình”. Qua tìm hiểu tại xã, vợ chồng ông Nguyễn Ngọc Điền không có con nên nhận Yến Nhi làm con nuôi từ nhỏ. Sau khi vụ án hiếp dâm trẻ em được khởi tố, Yến Nhi phụ việc tại một cây xăng ở xã Tân Thành. Hiện Nhi đã lấy chồng, sinh con và chưa một lần thăm hỏi, động viên các “nạn nhân” hay gia đình họ. Người dân ở thôn Tân Lập đặt nhiều nghi vấn về Yến Nhi khi vụ việc xảy ra?

Dài cổ chờ tiền bồi thường

Ông Nguyễn Hữu Thời cho biết, sau khi có Quyết định số 1446 của Công an tỉnh, TAND tỉnh đã mời 4 gia đình đến thương lượng để bồi thường thiệt hại. Trong đó, Thái Hoàng Trọng được bồi thường gần 188 triệu đồng; Nguyễn Hữu Nghĩa khoảng 310 triệu đồng, Phạm Văn Hoàng (đã chết) khoảng 289 triệu đồng và Vũ Ngọc Văn 217 triệu đồng, gồm thiệt hại do tổn thất tinh thần và mất thu nhập. Thỏa thuận bồi thường thiệt hại được Chánh án TAND tỉnh ký Quyết định số 1783/CA-TA ngày 10-11-2014. Tuy nhiên, đến nay các hộ vẫn chưa nhận được đồng nào.

Bà Lý, ông Thời, ông Dũng cùng cho hay: “Chúng tôi đã nhiều lần liên hệ với TAND tỉnh thì họ trả lời “TAND tối cao đã duyệt, sắp có tiền rồi”. Không rõ từ sắp của họ đến bao giờ?”.

Trong khi đó, tại Khoản 3, Điều 4 Nghị quyết số 388 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về bồi thường oan sai quy định: “Trong thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày có bản án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định người bị oan, cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại phải thực hiện việc xin lỗi, cải chính công khai...”. Thế nhưng, đã gần 1 năm trôi qua, TAND tỉnh vẫn chưa bồi thường thiệt hại cho người bị oan sai và ngay cả một lời xin lỗi cũng chưa có. Từ vụ việc nêu trên, dư luận cho rằng, ngày nay việc giáo dục văn hóa không chỉ là vấn đề bức xúc ở công sở, doanh nghiệp hay trong lĩnh vực giao thông... mà ngay cả đối với pháp đình. Tức những người “cầm cân nảy mực” cũng cần được giáo dục đạo đức, văn hóa nghề nghiệp. Vì bỏ tù oan sai người khác mà đến một lời xin lỗi cũng không có thì quả thực, văn hóa pháp đình đã đến mức báo động.

 PV Nội Chính