Trường THPT Đồng Xoài với công tác giảng dạy lịch sử địa phương

Đồng Xoài, vùng đất giàu truyền thống cách mạng đã đi vào lịch sử dân tộc như một địa danh sáng chói về tinh thần anh dũng, quyết thắng của nhân dân Bình Phước nói riêng và miền Đông Nam bộ nói chung. Trải qua hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, nhân dân Đồng Xoài đã kiên trung theo Đảng, lập nên một “Đồng Xoài rực lửa chiến công” còn vang vọng mãi đến mai sau.

Công cuộc đổi mới đất nước được mở ra từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (12 -1986). Bắt đầu từ đây, vấn đề giáo dục, khoa học và công nghệ được đặt đúng vị trí và được quan tâm đúng mức hơn. Tiếp đó, Đại hội Đảng lần thứ VII, VIII, IX lần lượt củng cố và hoàn thiện thêm đường lối đổi mới, trong đó coi giáo dục là quốc sách hàng đầu và đề cao “chiến lược con người”. Để thực hiện được chiến lược này, không thể xem nhẹ việc giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, tinh thần dân tộc và đặc biệt là thái độ của lớp trẻ đối với lịch sử, đối với cội nguồn. Đó chính là những viên đá đầu tiên đặt nền móng cho sự nghiệp công nghiệp hóa -  hiện đại hóa, đưa quê hương, đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu trở nên giàu mạnh và phồn vinh. Thực hiện chủ trương này, Thị ủy Đồng Xoài đã phát hành bộ tài liệu Lịch sử Đảng bộ và nhân dân thị xã Đồng Xoài đến tận giáo viên và học sinh. Điều mà rất ít địa phương trong tỉnh và cả nước làm được.

Để khắc sâu hình ảnh Đồng Xoài anh dũng trong chiến đấu, năng động trong hội nhập đòi hỏi giáo viên dạy lịch sử phải thật sự tâm huyết với vấn đề này. Trong bài viết này, xin chia sẻ một vài kinh nghiệm nhỏ. Trước hết, trong chương trình chính khóa, Bộ Giáo dục - Đào tạo quy định mỗi khối lớp ở THPT có 1 đến 2 tiết lịch sử địa phương (LSĐP). Nếu dùng 2 tiết đó dạy LSĐP liên tục sẽ gây nhàm chán, khó liên hệ với lịch sử dân tộc. Vì vậy, dựa vào khung phân phối chương trình giáo viên chủ động bố trí, lồng ghép, tích hợp cho phù hợp trên cơ sở tài liệu giảng dạy LSĐP do Thị ủy Đồng Xoài phát hành. Ví dụ: Tích hợp, lồng ghép dạy chiến thắng giải phóng Đồng Xoài với miền Nam chiến đấu chống chiến lược Chiến tranh đặc biệt (1961-1965). Hoặc tích hợp, lồng ghép dạy chiến thắng giải phóng Đồng Xoài với nội dung miền Nam đấu tranh chống “Bình định - Lấn chiếm” tạo thế và lực tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Như vậy, việc lồng ghép LSĐP trong dạy học lịch sử Việt Nam là cần thiết ở trường phổ thông, có ý nghĩa lớn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn, phát huy tính tích cực, chủ động, năng động, sáng tạo... cho mỗi học sinh. Bởi vì, lồng ghép LSĐP trong dạy học lịch sử Việt Nam giúp học sinh hình dung đa dạng về quá khứ, tạo được biểu tượng sinh động, chính xác về các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Từ đó các em dễ dàng lĩnh hội các thuật ngữ, hình thành các khái niệm lịch sử, nắm được những kết luận khoa học mang tính khái quát. Mỗi sự kiện LSĐP đều gắn liền với tên đất, tên người cụ thể, gần gũi với cuộc sống, qua đó khơi gợi ở các em niềm tự hào, lòng biết ơn, góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương. đây cũng là cội nguồn của lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc.

Trong chương trình ngoại khóa, trường THPT Đồng Xoài tổ chức nhiều hình thức như: Rung chuông vàng, Vui để học, Đường lên đỉnh Olympia... Giáo viên biên soạn hệ thống câu hỏi giúp học sinh kết nối quá khứ với hiện tại. Các em có thể tự tìm câu trả lời: Nơi mình đang đứng, ngày xưa chiến sự diễn ra như thế nào? Cư dân Việt cổ trên mảnh đất này đã trải qua quá trình tiến hóa ra sao? Đặc biệt, học sinh có thể tìm hiểu lịch sử các địa danh, nguồn gốc của địa danh đó, tên các con đường... Những điều này rất gần gũi, liên quan tới các em hằng ngày, dễ ghi nhớ. Cũng có thể giao nhiệm vụ cho học sinh thực hiện theo nhóm tìm hiểu về một địa danh, di tích hay vấn đề lịch sử. Sau đó tổ chức buổi ngoại khóa để các nhóm trình bày, đặt câu hỏi thêm cho nhóm khác hoặc bổ sung nếu có thông tin.

Đặc biệt, hình thức giao lưu trực tiếp với nhân chứng lịch sử là hấp dẫn nhất. Học sinh thường hào hứng đặt nhiều câu hỏi thể hiện những thắc mắc của các em đối với các sự kiện đã diễn ra trong quá khứ tại nơi các em sinh ra và lớn lên. Qua lời kể của nhân chứng lịch sử, các thầy cô giáo và học sinh hiểu rõ hơn về chiến thắng giải phóng Đồng Xoài ngày 26-12-1974 được mô tả trong sách giáo khoa:

“Đồng Xoài là then chốt của tỉnh Phước Long. đây là cửa ngõ, là yết hầu, là con đường sống nối toàn tỉnh với các vùng. Mất Đồng Xoài là mất toàn bộ Phước Long. Khi ta chiếm Đồng Xoài, đường 14 bị cắt, địch bị cô lập ở Phước Long là điều kiện thuận lợi để ta giải phóng toàn tỉnh. Đồng Xoài được giải phóng là kết quả của quá trình chuẩn bị rất công phu của quân và dân nơi đây...”. Bài học giúp cho mỗi cán bộ, giáo viên và học sinh hiểu rõ hơn vị trí chiến lược của Đồng Xoài trong kháng chiến để từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Chia sẻ trách nhiệm với lãnh đạo và nhân dân thị xã trong công cuộc đổi mới, thầy và trò trường THPT Đồng Xoài không ngừng nỗ lực thực hiện thành công chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục với mục tiêu chiến lược xây dựng ngôi trường “Chất lượng - Hiệu quả - Danh tiếng”, xứng đáng với niềm tin của các cấp lãnh đạo và nhân dân thị xã Đồng Xoài, xứng danh với “Đồng Xoài rực lửa chiến công”.   

Nguyễn Thu Ngân
(Giáo viên trường THPT Đồng Xoài)