Trốn đóng bảo hiểm sẽ phải vào tù

BP - Nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) là vấn đề không mới, song từ nhiều năm nay vấn đề này đã gây ra không ít khó khăn cho người lao động, khi hằng tháng họ phải trích tiền lương của mình để đóng bảo hiểm, với mong muốn được hưởng các chính sách an sinh của Nhà nước và đặc biệt là khi về già có lương hưu để sống. Từ bức xúc này, ngày 27-11-2015, tại kỳ họp lần thứ 10, Quốc hội khóa XIII đã thông qua toàn văn Bộ luật Hình sự sửa đổi. Điểm mới nổi bật nhất trong bộ luật này là lần đầu tiên nhóm tội danh vi phạm về BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) được đưa vào phạm vi chịu trách nhiệm hình sự. Và chính những quy định mới này được dư luận kỳ vọng sẽ là chế tài đủ mạnh để lập lại trật tự, kỷ cương trong lĩnh vực này.

Trốn đóng BHXH sẽ bị phạt tối đa 3 tỷ đồng và 7 năm tù

Từ nhiều năm nay, để bảo vệ quyền được hưởng của người lao động, không ít địa phương đã quyết liệt xử lý doanh nghiệp chây ỳ nợ BHXH bằng nhiều biện pháp, như: Nêu tên các đơn vị này trên phương tiện thông tin đại chúng, khuyến cáo, xử phạt, thậm chí khởi kiện ra tòa. Thế nhưng các biện pháp trên cũng không ngăn chặn được tình trạng nợ đọng BHXH ở doanh nghiệp. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng nguyên nhân chính vẫn là các chế tài chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn. Chính vì vậy, Bộ luật Hình sự sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1-7-2016, với nhiều quy định về xử lý hình sự đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH. Cụ thể là mức phạt dành cho tội danh này được xây dựng theo hướng bảo đảm hiệu quả răn đe với số tiền phạt lên đến 3 tỷ đồng, phạt tù đến 7 năm. Quy định trên mang lại cho người lao động và đội ngũ cán bộ làm công tác công đoàn ở cơ sở hết sức phấn khởi.

Cụ thể, tại Điều 217 của bộ luật này có quy định, người nào có nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động mà không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên thuộc một trong những trường hợp sau đây, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm thì bị phạt tiền từ 50-200 triệu đồng hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm: Trốn đóng bảo hiểm với số tiền từ 50 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng; trốn đóng bảo hiểm cho từ 10 người đến dưới 50 người lao động.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 200-500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm: Phạm tội từ 2 lần trở lên; trốn đóng bảo hiểm với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng; trốn đóng bảo hiểm cho từ 50 người đến dưới 200 người; không đóng số tiền bảo hiểm đã thu hoặc đã khấu trừ của người lao động.

Phạm tội trong những trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 2-7 năm: Trốn đóng bảo hiểm với số tiền từ 1 tỷ đồng trở lên; trốn đóng bảo hiểm cho từ 200 người trở lên; không đóng số tiền bảo hiểm đã thu hoặc đã khấu trừ của người lao động. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20-100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm. Pháp nhân phạm tội thì bị phạt tiền cao nhất từ 1-3 tỷ đồng.

Cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị

Sau khi Bộ luật Hình sự sửa đổi được Quốc hội thông qua, dư luận cho rằng, việc bổ sung tội danh trốn đóng, gian lận BHXH, BHYT, BHTN vào Bộ luật Hình sự sẽ tạo ra hành lang pháp lý đủ mạnh để tăng cường biện pháp, chế tài giúp ngành BHXH thực thi có hiệu quả pháp luật về chính sách BHXH, BHYT, BHTN và bảo đảm quyền cũng như lợi ích hợp pháp của người lao động. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn còn không ít ý kiến băn khoăn cho rằng, để doanh nghiệp, người dân tuân thủ đúng pháp luật là do người thực thi chính sách chứ không phải do những quy định của pháp luật tạo nên. Và nói chính xác hơn là việc xử lý hình sự các doanh nghiệp có giúp hạn chế được hay không thì vẫn phải chờ khi luật chính thức có hiệu lực thi hành.

Bên cạnh đó, không riêng trong lĩnh vực BHXH mà ở tất cả lĩnh vực khác, mặc dù nhà nước đã ban hành những chính sách, quy định pháp luật khá đầy đủ nhưng những quy định của pháp luật vẫn chưa đi vào cuộc sống. Trong đó có nguyên nhân không chỉ do khách quan mà cả do chủ quan tạo ra. Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến hết tháng 11-2015, số thu BHXH, BHYT, BHTN trong cả nước ước khoảng 187,6 ngàn tỷ đồng, song cũng đến hết tháng 11-2015, toàn ngành đã chi trả 182,3 ngàn tỷ đồng, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm 2014. Mặc dù đến thời điểm hiện nay, ngành BHXH vẫn khẳng định chưa thể vỡ quỹ BHXH, song nếu nhìn vào số nợ BHXH ngày càng tăng cao thì việc vỡ quỹ đã được báo trước. Báo cáo của BHXH Việt Nam cho biết, tính đến ngày 30-10-2015, số nợ BHXH trong cả nước là 12.278,5 tỷ đồng, nợ BHTN 528 tỷ đồng và nợ BHYT 3.135,8 tỷ đồng.

Còn ở Bình Phước, theo thống kê của BHXH tỉnh, tính đến ngày 31-10-2015, tổng số nợ BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh là 93 tỷ 617 triệu đồng. Trong số này, số nợ BHXH 38 tỷ 351 triệu đồng, nợ BHTN 2 tỷ 826 triệu đồng, nợ BHYT 52 tỷ 456 triệu đồng. Có 212 doanh nghiệp nợ BHXH từ 3 tháng trở lên. Các doanh nghiệp có số nợ BHXH lớn là: Công ty CP đầu tư xây dựng cao su Phú Thịnh nợ 12 tháng với số tiền 2 tỷ 690 triệu đồng; Công ty CP Hà Mỵ nợ 35 tháng với số tiền trên 1 tỷ 116 triệu đồng; Công ty CP đầu tư và phát triển công nghệ môi trường Bình Phước nợ 44 tháng với số tiền 896 triệu đồng, Công ty TNHH Sang Hun nợ 4 tháng với số tiền 869 triệu đồng; Công ty TNHH thương mại XNK TH&DV Hùng Nhơn nợ 41 tháng với số tiền trên 611 triệu đồng...

Việc các doanh nghiệp nợ đọng BHXH khiến người lao động bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì với 212 doanh nghiệp nợ BHXH từ 3 tháng trở lên cũng đồng nghĩa với việc 3.446 lao động đang làm việc trong các đơn vị, doanh nghiệp này không được thanh toán chế độ khi họ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và một số người lao động đến tuổi nghỉ hưu không được hưởng trợ cấp hưu trí do chưa đủ thời gian đóng BHXH.

Như vậy, có thể khẳng định rằng chủ trương hình sự hóa một số hành vi vi phạm pháp luật về BHXH rất đúng, rất kịp thời. Đây sẽ là giải pháp đủ mạnh để xử lý các vi phạm về bảo hiểm hiện nay. Song khi chế tài đã có thì rất cần sự vào cuộc của các bộ, ban, ngành và cả hệ thống chính trị.

N.N