Trợ cấp thôi, mất việc và thất nghiệp

BP - Bộ luật Lao động đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 18-6-2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2013. Luật Việc làm đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 16-11-2013 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2015. Luật Bảo hiểm xã hội đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 20-11-2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016. Mặc dù cả 3 đạo luật này đã có hiệu lực thi hành và trong đó quy định cụ thể về 3 loại trợ cấp thôi, mất việc và thất nghiệp. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều bạn đọc chưa phân biệt rõ về 3 loại trợ cấp trên nên đã gửi thư, gọi điện thoại về Tòa soạn nhờ giải đáp và bài viết dưới đây không ngoài mục đích giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này.

NSDLĐ trả trợ cấp mất việc cho người lao động trong trường hợp

Thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế làm ảnh hưởng đến việc làm của người lao động (NLĐ). Sáp nhập, hợp nhất, chia, tách doanh nghiệp, hợp tác xã.

Về điều kiện để hưởng trợ cấp mất việc: NLĐ đã làm việc thường xuyên cho người sử dụng lao động (NSDLĐ) từ 12 tháng trở lên mà bị mất việc làm trong các trường hợp trên, mỗi năm làm việc trả 1 tháng tiền lương nhưng ít nhất phải bằng 2 tháng tiền lương.

NSDLĐ trả trợ cấp thôi việc cho người lao động trong trường hợp

Hết hạn hợp đồng lao động, trừ trường hợp NLĐ là cán bộ công đoàn không chuyên trách đang trong nhiệm kỳ công đoàn mà hết hạn hợp đồng lao động (HĐLĐ) thì được gia hạn HĐLĐ đã giao kết đến hết nhiệm kỳ. Đã hoàn thành công việc theo HĐLĐ. Hai bên thỏa thuận chấm dứt HĐLĐ. NLĐ bị kết án tù giam, tử hình hoặc bị cấm làm công việc ghi trong HĐLĐ theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án. NLĐ chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết. NSDLĐ là cá nhân chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc là đã chết; NSDLĐ không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động. NLĐ làm việc theo HĐLĐ xác định thời hạn, theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng đơn phương chấm dứt HĐLĐ trường hợp sau:

Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong HĐLĐ. Không được trả lương đầy đủ hoặc trả lương không đúng thời hạn đã thỏa thuận trong HĐLĐ. Bị ngược đãi, quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động. Bản thân hoặc gia đình có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục thực hiện HĐLĐ. Được bầu làm nhiệm vụ chuyên trách ở cơ quan dân cử hoặc được bổ nhiệm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước. Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền. NLĐ bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 90 ngày liên tục đối với người làm việc theo HĐLĐ xác định thời hạn và 1/4 thời hạn hợp đồng đối với người làm việc theo HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa được hồi phục. Đồng thời, NLĐ phải báo trước cho NSDLĐ ít nhất 3 ngày làm việc hoặc 30 ngày, 45 ngày tùy từng trường hợp.

NSDLĐ đơn phương chấm dứt HĐLĐ trong trường hợp: NLĐ thường xuyên không hoàn thành công việc theo HĐLĐ. NLĐ bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 12 tháng liên tục đối với người làm theo HĐLĐ không xác định thời hạn, đã điều trị 6 tháng liên tục, đối với NLĐ làm theo HĐLĐ xác định thời hạn và quá nửa thời hạn HĐLĐ đối với người làm theo HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa hồi phục. Do thiên tai, hỏa hoạn hoặc những lý do bất khả kháng khác theo quy định  pháp luật, mà NSDLĐ đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải thu hẹp sản xuất, giảm chỗ làm việc. NLĐ không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn khi hết thời hạn tạm hoãn thực hiện HĐLĐ. Đồng thời, NSDLĐ phải báo trước ít nhất 3 ngày làm việc, 30 ngày, 45 ngày tùy từng trường hợp. NSDLĐ cho NLĐ thôi việc do thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế hoặc do sáp nhập, hợp nhất, chia tách doanh nghiệp, hợp tác xã.

Về thời gian và tiền lương để tính trợ cấp

Thời gian và tiền lương để tính trợ cấp thôi việc và mất việc là như nhau. Cụ thể, tổng thời gian NLĐ đã làm việc thực tế cho NSDLĐ trừ đi thời gian NLĐ đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội và thời gian làm việc đã được NSDLĐ chi trả trợ cấp thôi việc. Tiền lương để tính trợ cấp là tiền lương  bình quân theo HĐLĐ của 6 tháng liền kề trước khi NLĐ thôi việc, mất việc làm.

Như vậy, nếu NLĐ thôi việc và mất việc vì lý do công ty thay đổi cơ cấu, công nghệ hay lý do kinh tế hoặc sáp nhập, hợp nhất, chia, tách doanh nghiệp, hợp tác xã thì sẽ được hưởng cả trợ cấp mất việc và trợ cấp thôi việc.

Về trợ cấp thất nghiệp

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội thì đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp là NLĐ có HĐLĐ xác định thời hạn ít nhất từ đủ 12 tháng đến 36 tháng. NSDLĐ tham gia bảo hiểm thất nghiệp có sử dụng từ 10 lao động trở lên tại các cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, xã hội, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, cơ quan tổ chức, cá nhân nước ngoài có sử dụng lao động là người Việt Nam. NLĐ sẽ được trợ cấp thất nghiệp trong các trường hợp bị mất việc làm, bị chấm dứt HĐLĐ theo quy định của pháp luật lao động mà chưa tìm được việc làm; trước khi bị thất nghiệp, NLĐ đã đóng bảo hiểm thất nghiệp được 12 tháng trở lên và đã đăng ký thất nghiệp với tổ chức bảo hiểm xã hội.

Mức đóng bảo hiểm thất nghiệp được quy định như sau: NLĐ đóng bảo hiểm thất nghiệp bằng 1% tiền lương, tiền công tháng; NSDLĐ đóng bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công tháng và Nhà nước sẽ hỗ trợ từ ngân sách bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những NLĐ tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng của NLĐ bằng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp.

Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp là 3 tháng nếu có đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 6 tháng nếu có từ đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 9 tháng nếu có đủ từ 72 tháng đến dưới 144 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 12 tháng nếu có từ đủ 144 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp trở lên.

H.Ngọc