Triển vọng về giống hồ tiêu kháng sâu bệnh

BP - Theo tổng hợp của giáo sư Bùi Chí Bửu và cộng sự thuộc Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam mới được công bố, cây hồ tiêu có tên La tinh là Piper nigrum, cây tự thụ phấn nhưng thực tế có thụ phấn chéo do kiến trúc hoa đực chín muộn hơn hoa cái. Đây là một thông tin quan trọng mở ra nhiều triển vọng cho nghiên cứu di truyền cây hồ tiêu trong tương lai.

Dù hồ tiêu đã được trồng ở Việt Nam từ thập niên 1970 nhưng đến giữa năm 2015, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây hồ tiêu mới được thành lập. Việc quản lý chất lượng cây giống chưa được quan tâm, chưa có vườn cây đầu dòng, hệ thống sản xuất giống chưa có. Đa số người dân tự chọn giống nên sự phát triển thiếu bền vững.

Theo nghiên cứu của giáo sư Bùi Chí Bửu, kích cỡ bộ genome hồ tiêu ước khoảng 6,7 Gbp. Cơ hội thụ phấn chéo giữa các loài khác nhau có thể xảy ra một khi các loài tiêu ấy bò lên trên cùng một cây trụ. Do thiếu cơ chế chuyển dịch hạt phấn, hiện tượng dòng chảy của gen ngay sau đó khá hạn chế trong các dòng con lai. Áp dụng kỹ thuật NGS (next generation sequencing) có thể giải mã trình tự của bộ genome và bộ transcriptome cây hồ tiêu.

Một nghiên cứu khác về hệ transcriptomics của rễ cây tiêu năm 2012 cho thấy có sự tương tác giữa mầm bệnh và rễ cây chủ giúp xác định được giống hồ tiêu kháng bệnh thông qua kỹ thuật chọn giống nhờ di truyền phân tử. Thách thức lớn nhất trong di truyền và chọn giống là tạo ra giống tiêu kháng được hai đối tượng gây bệnh hại chính: Phytophtora capsici và Fusarium solani f. sp. piperis. Loài tiêu hoang dại Piper colubrinum Link thuộc họ Piperaceae là nguồn cho gen kháng Phytophtora capsici gây bệnh chết nhanh, kháng tuyến trùng Meloidogyne incognita và Radopholus similes. Tuy nhiên, kết quả lai giữa Piper nigrum và Piper colubrinum chưa thành công. Nguyên tắc chủ đạo: cây tiêu phản ứng lại sự tấn công của những vi sinh vật gây hại ấy thông qua sự kích hoạt số lượng lớn các gen mã hóa những protein khác nhau, chủ yếu là những chitinases. Chitinase sẽ phân giải lớp chitin, một dạng polymer thuộc nhóm N-acetyl-glucosamine có trong thành tế bào của vi nấm và trong lớp sừng của côn trùng.

Thành tựu của genomics và transcriptomics đã mở ra nhiều triển vọng cho nghiên cứu di truyền cây hồ tiêu trong tương lai.

P. Hà (Nguồn VPA)