Trang sức truyền thống của đồng bào Xêtiêng

Trang sức có ý nghĩa rất quan trọng trong văn hóa tộc người từ xưa đến nay, là món ăn tinh thần không thể thiếu của đồng bào các dân tộc trong các dịp lễ hội, ngày lễ lớn, đặc biệt là dịp tết cổ truyền của dân tộc. Trang sức của người Xêtiêng xưa khá đa dạng và phong phú. Hầu như các trang sức ngoài làm đẹp còn có chức năng bảo vệ sức khỏe. Trang sức của người Xêtiêng ở Bình Phước chủ yếu là vòng kiềng, khuyên tai, vòng chân, vòng tay, vòng cườm... bằng bạc, bằng gỗ.

Bà Thị Khốt, thôn 3, xã Bom Bo (Bù Đăng) cho biết: Người Xêtiêng xưa đeo rất nhiều vòng, đặc biệt là phụ nữ. Vòng kiềng đeo ở cổ còn thể hiện khá rõ trong tục cưới hỏi. Khi con trai lấy vợ, người mẹ cho con dâu ít nhất một vòng kiềng để thể hiện tình cảm. Chiếc vòng kiềng đó được con dâu đeo trong suốt cuộc đời.

Vòng tay là loại trang sức được phụ nữ Xêtiêng Bình Phước ưa chuộng. Vòng được chế tạo vừa đủ để đeo vào tay, hai đầu để hở. Loại vòng đồng hiện nay vẫn được phụ nữ Xêtiêng đeo trong các lễ cưới hỏi, nhưng điều đặc biệt là chỉ đeo ở tay trái. Đàn ông Xêtiêng còn đeo một loại vòng đồng có kết cấu giống như lò xo từ cổ tay đến khuỷu tay.

 Già làng Điểu Nắng, ở ấp Vườn Bưởi, xã Lộc Thiện (Lộc Ninh) cho biết: Ngày xưa chiếc vòng tay trở thành vật đỡ trong khi chiến đấu, đồng thời thể hiện tố chất của người đàn ông. Ngoài những mục đích trên thì loại vòng này được dùng như trang sức làm đẹp trong những ngày hội, lễ cưới.

Người Xêtiêng xưa ở Bình Phước còn sử dụng vòng cườm trang trí bằng hạt màu trắng và loại vòng cườm này dài khoảng 35-40cm dùng để đeo ở cổ, càng nhiều càng tốt, tuy nhiên giá trị kinh tế không cao. Họ còn dùng những hạt cây trong rừng để làm đồ trang sức.

Các loại hình trang sức bằng kim loại, đặc biệt là trang sức bằng bạc của người Xêtiêng ngoài chức năng làm đẹp, tránh gió độc, bảo vệ sức khỏe còn để trừ ma quỷ, trừ tà...

Có dịp đến các sóc, ấp của người Xêtiêng trong dịp xuân này, từ người già đến các em nhỏ đều đeo những bộ trang sức truyền thống như những đóa hoa khoe sắc giữa núi rừng đại ngàn.                                       

 Đình Tâm