Tín hiệu đáng mừng

BP - Thế là sau hơn 17 năm ngồi tù vì hai án oan chồng lên nhau, ngày 3-12 vừa qua, ông Huỳnh Văn Nén - “người tù thế kỷ” trong kỳ án vườn điều ở Bình Thuận đã được 3 cơ quan bảo vệ pháp luật của tỉnh này công khai xin lỗi. Dẫu việc tổ chức xin lỗi chỉ diễn ra nhanh chóng trong vòng 30 phút ở một địa điểm không được trang trọng, không đủ chỗ cho người dân đến dự và không có mặt người “quan trọng” nhất gây nên nỗi oan của ông Nén nhưng cũng là việc làm đáng hoan nghênh của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở Bình Thuận.

Cách đây mấy ngày, Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình đã phải chấp nhận bồi thường cho ông Lương Ngọc Phi, Giám đốc Công ty khai thác chế biến nông hải sản xuất khẩu Hòa Bình -người bị khởi tố về hành vi lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa, với số tiền bồi thường 23 tỷ đồng. Đây được coi là số tiền bồi thường oan sai lớn nhất từ trước tới nay. Xa hơn một chút là vụ ông Nguyễn Thanh Chấn ở huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang sau 10 năm ngồi tù cũng với án oan giết người đã được minh oan và được bồi thường hơn 7 tỷ đồng...

Án oan luôn mang lại những điều bi thương cho con người. Vẫn biết dù có thông tuệ đến đâu thì những vị quan tòa cũng là những con người cụ thể, với đầy đủ các mối quan hệ dẫn tới những tác động có thể làm ảnh hưởng đến quá trình xét xử. Ngay cả những quốc gia có nền tư pháp tiên tiến hàng đầu với thiết bị kỹ thuật hiện đại hỗ trợ quá trình điều tra như Mỹ, Đức, Pháp... thì những sai sót trong quá trình xử án vẫn không thể nào tránh hết được. Nói như thế để thấy rằng, không có quốc gia nào là ngoại lệ về tình trạng án oan. Điều đáng nói là ở nước ta, tỷ lệ án oan, sai còn khá cao. Theo thông tin từ Văn phòng Bộ Tư pháp, trong năm 2015 có gần 100 vụ việc bồi thường được thụ lý và đã có 40 vụ được giải quyết với tổng số tiền được chi trả hơn 16 tỷ đồng. Ngoài ra, tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 21 vụ kiện dân sự về bồi thường nhà nước do người bị thiệt hại không đồng ý với quyết định giải quyết của cơ quan có trách nhiệm. Trong số này ngành tòa án đã giải quyết xong 14 vụ việc với số tiền bồi thường hơn 26 tỷ đồng.

Có một điều chung nhất trong các vụ án oan là việc điều tra thường được thực hiện rất cảm tính, với mục đích nhanh chóng giải tỏa áp lực của dư luận, thỏa mãn cơn bức xúc của đám đông hơn là truy tìm công lý một cách khách quan, khoa học và công bằng. Trở lại vụ án Nguyễn Thanh Chấn, nếu bị cáo thực sự của vụ án không vì dằn vặt lương tâm mà ra đầu thú sau 10 năm ẩn mình thì ông Chấn sẽ vĩnh viễn chịu án oan giết người. Cùng với việc minh oan, công khai xin lỗi những người bị oan, nhiều câu hỏi đã được đặt ra như nguồn kinh phí nào để chi cho các vụ bồi thường “khủng” như vụ Lương Ngọc Phi, Nguyễn Thanh Chấn? Những người liên quan đến việc kết án oan sẽ bị xử lý thế nào... vẫn chưa có câu trả lời.

Nhưng dù thế nào thì việc các cơ quan bảo vệ pháp luật tổ chức công khai xin lỗi và chấp nhận bồi thường trong các vụ “án thế kỷ” vào thời điểm trước thềm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng có thể được xem là tín hiệu tốt trong đời sống pháp luật nước nhà.

Thảo linh