Tìm hướng phát triển cho hợp tác xã - Bài cuối

BPO - Không ít hợp tác xã (HTX) trông chờ, ỷ lại sự hỗ trợ của Nhà nước hoặc thành lập để được nhận các chính sách hỗ trợ. Cấp ủy, chính quyền một số đơn vị chạy theo thành tích, thành lập HTX “non” để đạt tiêu chí 13 trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Làm thế nào để HTX không những đứng được trên đôi chân của mình và làm giàu cho quê hương?

TỰ LỰC VƯƠN LÊN, ĐỔI MỚI

Thời gian qua, các HTX kiểu mới hoạt động theo Luật HTX năm 2012 dù còn một số bất cập nhưng cũng đã có những bước phát triển đáng ghi nhận cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, phần lớn HTX luôn trong tình trạng “khát” vốn, “khát” nhân lực, đòi hỏi cơ quan quản lý triển khai quyết liệt, hiệu quả các chủ trương, cơ chế, chính sách đã ban hành để trợ lực kịp thời. Ông Trần Văn Nhan, Phó chủ tịch phụ trách Liên minh HTX tỉnh đã trao đổi với phóng viên (PV) về vấn đề này.

PV: Thưa ông, những năm gần đây Bình Phước có sự phát triển nhanh về số lượng HTX. Tuy nhiên qua thống kê cho thấy, số HTX hoạt động chưa hiệu quả, thậm chí yếu kém chờ giải thể vẫn chiếm tỷ lệ cao. Theo ông nguyên nhân do đâu?

Ông Trần Văn Nhan: Toàn tỉnh hiện có 210 HTX và 1 liên hiệp HTX nông nghiệp. Riêng năm 2019 đã có 47 HTX nông nghiệp thành lập mới. Đây là con số rất ấn tượng trong phát triển kinh tế hợp tác của tỉnh. HTX đã tạo việc làm cho các lao động có tay nghề thấp, lao động lớn tuổi; tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho nông dân vùng sâu, xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; góp phần nâng cao trình độ sản xuất, bảo đảm an sinh xã hội ở địa phương.

Liên minh HTX tỉnh tổ chức cho các HTX tham quan, học tập kinh nghiệm tại HTX sản xuất, thương mại, dịch vụ nông nghiệp công nghệ cao Tâm Sầu Riêng ở khu phố Phước Bình, phường Tân Xuân, thành phố Đồng Xoài

Tuy nhiên, còn nhiều nguyên nhân khiến các HTX hoạt động không hiệu quả, trong đó chủ yếu do cơ sở vật chất yếu kém, ít dịch vụ; lợi ích mang lại cho thành viên cũng như việc liên kết các thành viên thiếu chặt chẽ, hoạt động chưa phù hợp với pháp luật về HTX; quy mô các HTX còn nhỏ, năng lực quản trị yếu nên việc thực hiện các hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp còn thiên về lợi ích trước mắt. Trên 50% HTX chưa thực sự đổi mới về tổ chức và hoạt động, phương thức kinh doanh, thiếu liên doanh, liên kết để tìm đầu ra cho sản phẩm. Còn không ít HTX trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước hoặc thành lập để nhận các chính sách hỗ trợ; cấp ủy, chính quyền cấp huyện, xã chạy theo thành tích, thành lập HTX “non” để đạt tiêu chí 13 trong chương trình xây dựng nông thôn mới...

Hiện nay, tỉnh chưa bố trí được các nguồn lực, ngân sách để triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ và phát triển HTX hằng năm, trong đó bao gồm kinh phí thực hiện việc giải thể các HTX ngưng hoạt động hoặc hoạt động yếu kém, cũng như công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các HTX. Việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về kinh tế tập thể trên các phương tiện thông tin đại chúng chưa nhiều, chất lượng chưa sâu. Bên cạnh đó, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất trong tỉnh còn thấp, năng lực nội tại của các HTX còn yếu, trình độ cán bộ quản lý chưa đáp ứng yêu cầu công việc.

PV: Chính sách hỗ trợ phát triển HTX rất nhiều nhưng không dễ tiếp cận. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Trần Văn Nhan:  Hiện nay, khu vực kinh tế tập thể có rất nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển. Nhiều chính sách đã và đang được triển khai có hiệu quả như: vốn vay, tập huấn, thuê đất, ứng dụng khoa học, xúc tiến thương mại...

Bên cạnh đó, có một số chính sách chưa thực sự đến được với khu vực kinh tế tập thể vì nguồn lực hỗ trợ, khuyến khích còn hạn chế, lồng ghép nhiều chương trình, giao nhiều cơ quan tổ chức thực hiện. Nội lực của các HTX không đáp ứng yêu cầu để được thụ hưởng chính sách. Các thủ tục hành chính còn rườm rà trong việc thực hiện chính sách. Năng lực của cán bộ HTX yếu kém, không xây dựng được các dự án, đề án để thụ hưởng chính sách. Một số cấp ủy và chính quyền thiếu quan tâm đến HTX...

PV: Xây dựng và phát triển các HTX nông nghiệp kiểu mới, ứng dụng khoa học, công nghệ cao gắn với chuỗi giá trị là định hướng phát triển lâu dài của tỉnh. Vậy hiện nay, các chính sách hỗ trợ được triển khai như thế nào, thưa ông?

Ông Trần Văn Nhan:  Tỉnh đang có các chương trình kế hoạch hằng năm và dài hạn trong phát triển HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị. Bên cạnh tranh thủ các chương trình hỗ trợ của Nhà nước thì đẩy mạnh huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân tự xây mới hoặc nâng cấp cơ sở chế biến theo hướng công nghiệp, hiện đại. Áp dụng công nghệ tiên tiến trong chế biến nhằm tăng dần tỷ trọng xuất khẩu hàng có giá trị gia tăng cao, giảm tỷ trọng hàng sơ chế. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Song song đó, Liên minh HTX tỉnh cũng có nhiều hỗ trợ các HTX như: tư vấn chọn mặt hàng để sản xuất bảo đảm số lượng, chất lượng; tổ chức các hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, kết nối giao thương.

Để xây dựng HTX kiểu mới hiệu quả, thời gian tới, tỉnh tập trung đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho kinh tế tập thể; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp; xây dựng và phát triển sản phẩm chủ lực của địa phương gắn với du lịch.

PV: Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, khu vực kinh tế tập thể, HTX có nhiều cơ hội phát triển, song cũng đối diện với nhiều thách thức. Ông có thể cho biết tỉnh đang xây dựng chiến lược phát triển kinh tế tập thể như thế nào cho giai đoạn tiếp theo?

Ông Trần Văn Nhan:  Phát triển kinh tế tập thể, HTX kiểu mới là yếu tố khách quan trong xu hướng phát triển, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Thời gian tới, tỉnh tập trung nhân rộng, tạo điều kiện cho kinh tế hộ phát triển, hình thành chuỗi giá trị trong nông nghiệp gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ sản phẩm, bảo đảm hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia. Xử lý dứt điểm những HTX tồn tại hình thức, yếu kém. Xây dựng và nhân rộng mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn an toàn, xây dựng thương hiệu và tiêu thụ sản phẩm; thúc đẩy liên doanh, liên kết, hợp tác giữa các HTX với doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Mục tiêu cụ thể, tập trung tư vấn, hỗ trợ phát triển khoảng 60 tổ hợp tác, 120 HTX, 1 liên hiệp HTX. Thành lập thêm 1 quỹ tín dụng nhân dân. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho kinh tế tập thể. Phấn đấu tỷ lệ cán bộ quản lý qua đào tạo đạt 40% đại học; trung cấp, cao đẳng 50% vào năm 2025. Phấn đấu tỷ lệ đóng góp kinh tế tập thể vào GDP của tỉnh đến năm 2025 đạt 2%; thu nhập bình quân của xã viên và người lao động thường xuyên trong HTX đến cuối năm 2025 đạt khoảng 60 triệu đồng/người/năm.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!