Thành lập ban HĐND - nâng cao vị thế HĐND cấp xã

BP - Ngay sau khi Đề án thí điểm thành lập ban của HĐND xã được HĐND tỉnh thông qua tại kỳ họp thứ 5 HĐND tỉnh khóa VIII, năm 2013 đề án được triển khai tại 10 xã của 5 huyện, thị gồm: Tân Thành, Tiến Hưng (Đồng Xoài); Đồng Tâm, Thuận Phú (TX. Đồng Phú); Đắk Nhau, Thống Nhất (Bù Đăng); Lộc Tấn, Lộc Hưng (Lộc Ninh); Tân Quan, Tân Hưng (Hớn Quản). Năm 2014, đề án được mở rộng thí điểm thêm 10 đơn vị cấp xã của 5 huyện, thị còn lại. Tất cả HĐND cấp xã được chọn thí điểm đã tổ chức kỳ họp HĐND để bầu 2 ban là kinh tế - xã hội và pháp chế theo trình tự, thủ tục luật định. Mỗi ban có 5 thành viên. Riêng xã Đắk Nhau, Thống Nhất (Bù Đăng), mỗi ban có 7 thành viên. Trưởng ban do chủ tịch hoặc phó chủ tịch HĐND xã kiêm nhiệm (riêng xã Tiến Hưng (TX. Đồng Xoài) và xã Phước Tín (TX. Phước Long), trưởng ban do phó bí thư đảng ủy xã kiêm nhiệm; xã Thanh Phú (TX. Bình Long) có trưởng ban pháp chế do chủ tịch UBMTTQ xã kiêm nhiệm. Phó trưởng ban HĐND cấp xã do đại biểu giữ một trong các chức danh phó bí thư đảng ủy, chủ tịch UBMTTQ, chủ tịch hội nông dân, tổ trưởng tổ đại biểu kiêm nhiệm. Các thành viên là đại biểu HĐND cùng cấp nhưng không là thành viên UBND. Với cơ cấu tổ chức như trên đã tạo điều kiện cho các ban HĐND cấp xã linh hoạt trong thực hiện nhiệm vụ.

Từ khi thí điểm thành lập ban của HĐND cấp xã, việc tổ chức đoàn giám sát của HĐND cấp xã tăng lên cả về số lượng và chất lượng. Hoạt động giám sát giữa 2 kỳ họp thường xuyên hơn. Trước  đây, trung bình mỗi năm thường trực HĐND cấp xã chỉ thực hiện 2-3 cuộc giám sát thì khi thành lập ban HĐND cấp xã đã nâng lên 7-8 cuộc. Một số ban của HĐND cấp xã tổ chức được nhiều đợt giám sát như: xã Đắk Nhau (Bù Đăng) 13 đợt, Thuận Phú (Đồng Phú) và Thống Nhất (Bù Đăng) 9 đợt. Nội dung giám sát đa dạng, phong phú ở hầu hết lĩnh vực. Hoạt động giám sát chủ động, có nhiều tiến bộ, chất lượng giám sát cao hơn.

Việc thẩm tra các báo cáo, tờ trình, dự thảo nghị quyết trình các kỳ họp đều được các ban thẩm tra theo đúng quy định. Sau 2 năm thí điểm đề án cho thấy các báo cáo và dự thảo nghị quyết của UBND cấp xã trình kỳ họp HĐND được các ban của HĐND thẩm tra theo đúng quy định, giúp đại biểu có định hướng khi tiếp cận các vấn đề để nghiên cứu, thảo luận và quyết định tại kỳ họp. So với trước khi thành lập ban, việc thẩm tra thường chỉ là ý kiến phát biểu của cá nhân phó chủ tịch HĐND nên tính thuyết phục chưa cao. 

Trong công tác thẩm tra, các ban HĐND cấp xã phân công từng thành viên có kiến thức chuyên môn liên quan nội dung báo cáo, tờ trình, dự thảo nghị quyết nghiên cứu, kết hợp với kết quả khảo sát, giám sát và ý kiến cử tri để đánh giá. Qua đó, nêu ý kiến phản biện để cơ quan, đơn vị soạn thảo điều chỉnh bổ sung. Hoạt động thẩm tra của các ban tại các kỳ họp HĐND đã giúp UBND có báo cáo, đề án hoàn chỉnh hơn để thông qua và giúp HĐND ban hành các nghị quyết có chất lượng hơn và có tính khả thi cao.

Sau hơn 2 năm thí điểm thực hiện đề án thành lập ban của HĐND xã, tại kỳ họp thứ 11 HĐND tỉnh đã nhất trí thông qua nghị quyết mở rộng thực hiện Đề án thí điểm thành lập ban của HĐND cấp xã ra 100% xã, phường, thị trấn trong tỉnh, gồm 91 xã, phường, thị trấn còn lại. HĐND mỗi xã, phường, thị trấn thành lập 2 ban: kinh tế - xã hội và pháp chế. Mỗi ban cơ cấu 5 thành viên là đại biểu HĐND cùng cấp, gồm trưởng ban, phó ban và 3 thành viên. Cơ cấu thành viên của mỗi ban do HĐND xã, phường, thị trấn quyết định phù hợp với tình hình địa phương. Trưởng ban do phó chủ tịch HĐND hoặc chủ tịch UBMTTQ kiêm nhiệm, nhưng phải là đại biểu HĐND cùng cấp.

Từ kết quả thí điểm cho thấy, việc thành lập ban HĐND cấp xã sẽ giảm áp lực công việc của thường trực HĐND. Ngoài ra còn giúp các đại biểu là thành viên ban phát huy năng lực, đổi mới phương thức làm việc, phát huy trí tuệ tập thể, khắc phục tình trạng chủ quan, duy ý chí và rất tiết kiệm bởi không tăng biên chế. Điều quan trọng là việc thành lập ban sẽ tạo điều kiện thuận lợi giúp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã, đặc biệt trong công tác thẩm tra, giám sát. Từ đó nâng cao vai trò, vị thế của HĐND cấp xã trong bộ máy chính quyền cơ sở.        

Thảo Nguyên