Tản mạn mùa thi

BP - Trở về sau kỳ thi THPT quốc gia 2019, đứa cháu đích tôn của cha tôi lại cắm đầu vào điện thoại với các trò game. Thật may, nó thích game nhưng không nghiện nên gia đình tôi bớt đi một mối lo. Chỉ có điều, việc học và thi của nó giống như nghĩa vụ, như là học cho cha mẹ, ông bà thì phải. Chợt nhớ bữa đi họp phụ huynh thay cho mẹ nó, sau màn chào hỏi, cô giáo chủ nhiệm nhận xét: Học sinh bây giờ kỳ cục lắm, thi đến nơi rồi mà nhiều em hằng tối vẫn chát chít, chơi game. Chị nhìn cô giáo, nhìn vị phụ huynh ngồi bên cạnh thể hiện sự nghi ngại, nhưng chẳng dám nói gì. Mùa thi sắp đến rồi.

Nhớ lại 40 năm trước, mùa thi đến với lớp người như chị là những kỷ niệm đẹp và buồn. Cả tỉnh chỉ có 2 lớp chuyên Văn, chuyên Toán, được nhà trường sắp xếp học cạnh nhau trong một ngôi trường phổ thông của thị xã chứ không có trường chuyên đàng hoàng như bây giờ. Học sinh lớp chuyên được tuyển từ các huyện và thị xã, mỗi lớp lèo tèo hơn 20 mống. Thế nhưng không biết vì sao, 2 lớp Văn, Toán lại làm “mặt này mặt nọ” với nhau suốt gần 3 năm học. Chúng tôi gọi là “quân lớp Toán”, còn bên ấy gọi là “bọn lớp Văn”. Đến tận những ngày chuẩn bị thi tốt nghiệp mới bắt tay làm hòa, mà cũng chẳng biết bên nào chìa tay ra trước. Chỉ biết trước ngày thi độ 1 tuần, có ông phó nháy đeo mục kỉnh dày cộp mang theo máy ảnh đến trường. Từng nhóm bạn chụm đầu vào nhau trên những trang sách mở, bên những dòng lưu bút hay bên nhành hoa phượng để ông phó nháy ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ. Mấy tấm ảnh đen trắng khổ 9x12 với những gương mặt nhỏ như chiếc vảy ốc đã bị thời gian làm cho bong tróc vẫn được chị đặt ở vị trí trang trọng trong cuốn album gia đình.

Thời đó, bạn bè chẳng nhiều nhặn gì, chỉ vài đứa bạn học ở lớp chuyên và vài đứa ở quê. Tuyệt nhiên chẳng có bạn chát, bạn game, bạn hip-hop hay bạn trong câu lạc bộ những người hâm mộ này nọ, thậm chí là bạn tình như học sinh bây giờ. Chia tay mùa thi, mỗi đứa mang theo một nỗi buồn cùng với khát vọng chinh phục, khám phá, để rồi sau 40 năm gặp lại, chị cứ phải nghiền ngẫm về những trớ trêu, rằng không phải cứ học hành giỏi giang là sẽ thành đạt. Có điều, dù sang hèn, hiển danh hay vô danh, ai cũng đau đáu nhớ về mùa thi cuối cùng.

Chị chợt nhận ra lớp trẻ bây giờ đang sống trong một thời đại khác xưa rất nhiều. Mùa thi cứ đến trong sự thản nhiên của chúng, không buồn vui, không háo hức, chờ mong hay lo lắng gì. Như lời cô giáo chủ nhiệm của thằng cháu nói, thi đến nơi mà chúng vẫn games, vẫn chát chít, vẫn yêu đương. Viết lưu bút trên những cuốn sổ bìa cứng đã trở nên quê mùa và mất thời gian, chúng mua áo trắng đồng phục để ký tên lên áo, vừa tiện, gọn vừa hiện đại. Thay cho những tấm hình đen trắng, chúng đòi cha mẹ đóng tiền để tổ chức dạ tiệc và đi picnic.

Đã 40 năm kể từ mùa thi cuối cùng năm ấy, chị đã chứng kiến biết bao đổi thay về cái sự thi cử của nước nhà. Thời của chị, mỗi năm chỉ có một mùa thi tốt nghiệp, sau đó là thi đại học. Cả xã chỉ vài hộ khăn gói quả mướp đưa con ra thủ đô thi đại học. Còn bây giờ, mùa thi đại học đến là thành phố náo loạn, thôn quê phấp phỏng. Ấy là chưa kể các kỳ thi Olympic cho các lứa tuổi; thi học sinh giỏi các cấp; thi thể thao, nghệ thuật cho người lớn, trẻ con, người tàn tật; thi người đẹp miền núi, đồng bằng; thi thần tượng này nọ... Rồi biết bao cuộc thi không tên trong bóng tối mà kết quả rất khó dự đoán. Nhưng theo chị, có lẽ ngoạn mục nhất vẫn là kỳ thi vào... lớp một!

Thảo Linh