Sử dụng ve sầu non làm thực phẩm: Hiểm họa khôn lường

BP - Bình Phước đang thời điểm giao mùa, là điều kiện thuận lợi cho ve sầu lột xác và trưởng thành. Ve sầu non là món ăn dân dã, ngon, lạ miệng, rất được ưa thích. Vì thế, nhiều người đã tự bắt ve về chiên xào để ăn trong bữa cơm hoặc lai rai với rượu, bia. Từ nhu cầu đó, việc bắt, mua bán ve sầu nhiều năm trở lại đây trở nên phổ biến. Tuy nhiên, ít người biết rằng, nếu không cẩn thận trong khâu chọn lọc, bảo quản, chế biến, ve sầu non dễ biến thành thực phẩm mất an toàn, khả năng gây ngộ độc rất cao, thậm chí không được cấp cứu kịp thời khi bị ngộ độc có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Lợi bất cập hại

Ve sầu là họ côn trùng có đầu to, hai cánh trong nhiều vân với khoảng 2.500 loài trên thế giới. Theo các nhà khoa học, tùy từng loài ve mà chúng có vòng đời sinh sống khác nhau. Hầu hết các loài ve có vòng đời từ 2-5 năm. Một số loài có vòng đời dài hơn nhiều, như các loài ve sầu trong chi Magicicada có vòng đời 13 năm và đôi khi là 17 năm. Ấu trùng ve thường sống trong đất với độ sâu khoảng 30cm đến 2,5m và chiếm phần lớn cuộc đời của chúng. Còn thời gian sống của ve sầu trưởng thành rất ngắn, chỉ khoảng 40-60 ngày. Điều này đồng nghĩa với việc, quá trình sinh trưởng của ve sầu đều chôn vùi trong đất. Vì vậy, không thể tránh khỏi việc ve sầu có vi sinh vật ký sinh và đây là nguyên nhân chính của các vụ ngộ độc thực phẩm do ve sầu mang lại.

Nhộng ve sầu được rao bán tràn lan trên các trang mạng xã hội

Ve sầu là nguồn cung cấp protein tuyệt vời cho con người. Hàm lượng protein trong ve sầu cao gấp 3,5 lần so với thịt bò và gấp 6 lần so với cá chép. Tuy nhiên, tin đồn ve sầu có công dụng như một vị thuốc bổ, chữa được nhiều bệnh, đem lại sức khỏe cường tráng cho phái mạnh đang rộ lên đã khiến người dân nhiều nơi tìm kiếm để làm thức ăn, rao bán, tạo “cơn sốt thần dược” thật sự. Cũng như nhiều mặt hàng thực phẩm khác, nhộng ve sầu được người bán chia làm 2 loại. Loại 1 (khoảng 200-220 ngàn đồng/kg), gồm những con còn màu vàng, cánh chưa phát triển, nhìn còn bột sữa ở bụng và giữ được nguyên hình dáng con ve. Loại 2 (khoảng 170-180 ngàn đồng/kg), gồm những con ve già hơn, màu trắng bệch, cánh đã mọc khá dài, già hoặc không còn nguyên hình dáng của con ve do không bảo quản đúng cách.

Chuyện ăn nhộng ve sầu tốt cho sức khỏe chưa có cơ quan nào kiểm chứng nhưng đã có nhiều người phải nhập viện, thậm chí tử vong xảy ra hằng năm ở rất nhiều nơi trong cả nước, trong đó có Bình Phước. Năm 2014, một số đồng bào người S’tiêng đi làm rẫy, vô tình bắt được một ổ nhộng ve mang về chế biến món ăn để nhậu. 3 người ăn thì cả 3 đều nhập viện trong tình trạng ngộ độc nặng với biểu hiện đau đầu, nôn mửa, co giật, hôn mê. Sau đó, 1 người tử vong do ngộ độc quá nặng. Năm 2015, trên địa bàn tỉnh cũng xảy ra một vụ ngộ độc ve sầu làm 5 người nhập viện với các biểu hiện tương tự. May mắn là các bệnh nhân được cấp cứu kịp thời, không ảnh hưởng tính mạng.

Ông Phan Thanh Dũng, Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh cho biết: “Mặc dù đơn vị đã tuyên truyền về tác hại của ve sầu đến người dân trên hệ thống loa truyền thanh ở xã, phường, thị trấn và trên các phương tiện thông tin đại chúng khác; đồng thời, khuyến cáo người dân không nên sử dụng nhộng của các loài côn trùng làm thức ăn, tránh xảy ra ngộ độc, nhưng vì nhiều lý do, trong đó có sự chủ quan mà nhiều người vẫn vô tư sử dụng nên đã xảy ra những vụ việc đáng tiếc...”.

Loại bỏ thói quen ăn ve sầu non, nhộng ve

Theo kinh nghiệm dân gian, có nhiều loại nhộng như nhộng bọ cạp, đuông dừa, dế, ve... có thể dùng làm thức ăn và có giá trị dinh dưỡng cao, bồi dưỡng sức khỏe, đặc biệt đối với nam giới... Vì vậy, các đấng mày râu thường “săn” và ăn nhiều hơn. Ông Phan Thanh Dũng chia sẻ: Nhộng ve sầu không có độc tố gây chết người. Nhưng do nhộng ve sống khá lâu trong môi trường trước khi lột xác và trưởng thành ngoi lên khỏi mặt đất nên rất dễ bị nhiễm vi khuẩn hay các loài nấm độc ký sinh trên cơ thể. Theo các chuyên gia y tế, có một loài nấm tên khoa học Gyrommitrin thường ký sinh trên thân ve sầu có độc tố rất cao, cấu trúc của nó tương tự cấu trúc của một loài nấm độc. Độc tố của nó không bị phá hủy bởi nhiệt độ cao, dù được nấu kỹ và lâu. Nếu bắt phải ổ nhộng ve sầu chưa lột xác và trên cơ thể chúng có sẵn loài nấm ký sinh này thì khi ăn phải, hậu quả sẽ khó lường.

Các chuyên gia y tế cũng chỉ rõ, những ấu trùng ve bị nấm ký sinh thường có hình dáng khác thường: đầu nhỏ, phần về cuối đuôi hơi phình ra. Nếu ăn phải loại này chắc chắn bị ngộ độc, tùy vào lượng ăn và độc tố của nấm có trên thân thể con nhộng mà mức nặng nhẹ khác nhau, có trường hợp chỉ ăn 1 con cũng bị ngộ độc. Ngộ độc cấp tính xảy ra với các biểu hiện, như nôn, ói, co giật, hôn mê sâu và tăng nặng khi uống kèm với rượu, bia. Tỷ lệ tử vong rất cao nếu không cấp cứu kịp thời và điều trị đặc biệt.

Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Phan Thanh Dũng mong muốn, các cơ quan truyền thông, các cấp chính quyền, đoàn thể chung tay tuyên truyền nhằm hạn chế thấp nhất tình trạng sử dụng ve sầu làm thực phẩm dẫn đến bị ngộ độc. Đặc biệt, thời gian gần đây, trên các trang mạng xã hội, tin tức rao vặt, Bình Phước xuất hiện tình trạng buôn bán ve sầu rất khó kiểm soát, có dấu hiệu ngày càng mở rộng. Việc kinh doanh ve sầu non hiện chưa được bất cứ cơ quan chức năng nào quản lý cũng không có biện pháp nào ngăn chặn bởi ve sầu không phải mặt hàng cấm... Vì vậy, việc kiểm soát và ngăn chặn sự cố ngộ độc thực phẩm xảy ra càng thêm khó khăn, phức tạp. Để hạn chế thấp nhất tình trạng ngộ độc do ve sầu gây ra, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm khuyến cáo người dân tự trang bị kiến thức, chủ động phòng, chống ngộ độc thực phẩm và thận trọng khi chế biến nhộng của các loài côn trùng làm thức ăn. Loại bỏ thói quen ăn ve sầu non, nhộng ve không chỉ bảo vệ sức khỏe mà còn là giữ tính mạng của chính mình và mọi người.

Mai Ly