Sẽ không còn tình trạng “làm đẹp” số liệu

BP - Luật Thống kê đã được Quốc khóa XI, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 7-6-2003. Sau hơn mười năm thực hiện, Luật thống kê và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động thống kê; hình thành hệ thống tổ chức thống kê và sự phối hợp giữa cơ quan thống kê trung ương với thống kê bộ, ngành ngày càng tiến bộ... Tuy nhiên, luật đã lộ rõ nhiều hạn chế, vướng mắc về cơ sở pháp lý, thực tiễn, kết quả hoạt động thống kê. Trước yêu cầu thay đổi của thực tiễn xã hội, thực tiễn quản lý điều hành kinh tế - xã hội thì các quy định của Luật thống kê tất yếu phải thay đổi để điều chỉnh những quan hệ thống kê mới phát sinh.

Vì vậy, Bộ kế hoạch - đầu tư đã được Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì soạn dự thảo Luật thống kê (sửa đổi) và dự thảo này đã và đang được công bố để lấy ý kiến của các cấp, ngành. Theo đó, dự thảo đã bổ sung đầy đủ hơn vai trò của công tác thống kê, xác định cụ thể hơn vị trí của công tác thống kê: công cụ quản lý nhà nước, công cụ giám sát, kiểm tra, dịch vụ thông tin, phân tích dự báo, công bố thông tin... Đồng thời, dự thảo cũng đã mở rộng phạm vi, đối tượng điều chỉnh của luật, giảm những quy định trong nghị định. Nhấn mạnh và quy định rõ hơn tính độc lập của hoạt động thống kê, mở rộng nội dung quy định về quyền được độc lập và khả năng đảm bảo tính độc lập cho rõ về hai mặt này. Quy định chi tiết trong các điều luật cụ thể về quy định này. Dự thảo luật cũng đề ra các quy định tăng cường công nghệ thông tin hiện đại nhằm giảm sự can thiệp bằng ý chí chủ quan của con người.

Hiện nay, chất lượng thống kê phụ thuộc vào sự phối hợp và triển khai nghiêm túc của 3 nhóm chủ thể, gồm nhóm cung cấp thông tin (cá nhân, đơn vị); nhóm sản xuất và phổ biến thông tin (ngành thống kê) và nhóm sử dụng thông tin. Song do chưa có sự phối hợp và triển khai nghiêm túc của 3 nhóm chủ thể này nên mới tồn tại thực tế chênh lệch về số liệu thống kê. Chính vì vậy, dự thảo Luật thống kê sửa đổi quy định rõ quy trình sản xuất thông tin thống kê; công tác thẩm định số liệu của Tổng cục Thống kê đối với các chỉ tiêu thống kê quốc gia do các bộ, ngành thu thập, tính toán và tổng hợp; thẩm định phương án, biểu mẫu của các cuộc điều tra thống kê do bộ, ngành, địa phương thực hiện.

Dự án Luật thống kê sửa đổi cũng nêu rõ quan điểm bằng sự trung thực, khách quan, chính xác, đầy đủ, kịp thời và độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê là những nguyên tắc cơ bản, quan trọng hàng đầu trong hoạt động thống kê. Sự tác động vào số liệu thống kê do bất cứ cơ quan, tổ chức, bộ, ngành, địa phương nào thực hiện vì bất cứ lý do gì đều không thể chấp nhận được, vì trái với những nguyên tắc cơ bản của hoạt động thống kê đã và đang được áp dụng trên toàn thế giới.

Công tác thống kê không chỉ là căn cứ để hoạch định chiến lược, chính sách, kế hoạch, mà còn là công cụ để kiểm tra, giám sát việc thực hiện và đánh giá việc hoạch định chiến lược, chính sách, kế hoạch. Vì thế, nếu số liệu thống kê không đáng tin cậy do bị can thiệp, tác động bởi bất cứ chủ thể nào thì cơ quan quản lý nhà nước không thể có căn cứ khách quan, trung thực trong hoạch định chiến lược, chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngành, lĩnh vực và cũng không có cơ sở để kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện chiến lược, chính sách, kế hoạch đã được đặt ra.

Với những sửa đổi, bổ sung như trong dự luật, hy vọng rằng những số liệu thống kê ở nước ta sau khi luật mới được thông qua sẽ theo là chuẩn mực và thông lệ quốc tế, đảm bảo chính xác, sát thực tế và sẽ không còn tình trạng “làm đẹp” số liệu.

H.N