Sẽ không còn tiêu cực trong đấu thầu

LTS: Luật Đấu thầu đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 26-11-2013. Luật Đấu thầu gồm có 13 chương, với 96 điều là những quy định quản lý nhà nước về đấu thầu; trách nhiệm của các bên có liên quan và các hoạt động đấu thầu. Luật này thay thế cho Luật Đấu thầu năm 2005 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2014. Dưới đây xin giới thiệu cùng bạn đọc những điểm mới đáng lưu ý trong luật này.

So với Luật Đấu thầu cũ (2005), phạm vi đổi mới của Luật Đấu thầu 2013 chiếm tới 80%. Những nội dung mới được sửa đổi, bổ sung ở các khâu, như: Phạm vi điều chỉnh, phương thức đấu thầu, phương pháp đánh gia hồ sơ dự thầu, quy trình đấu thầu và cả những quy định có liên quan đến ưu đãi trong đấu thầu hoặc mua sắm tập trung đều được nâng cấp và hoàn thiện hơn. Điều này sẽ tạo ra bước chuyển biến mới và chắc chắn hoạt động đấu thầu sẽ hiệu quả hơn.

Ngoài ra, trước đây quy định đấu thầu tản mạn ở nhiều văn bản luật khác nhau làm cho các doanh nghiệp cũng như các cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình thực hiện rất vất vả. quá trình hướng dẫn cũng vất vả không kém, thậm chí có nhiều trường hợp còn chồng chéo, mâu thuẫn. Vì vậy, Luật Đấu thầu 2013 với những quy định cụ thể, rõ ràng và được xem như luật gốc để dẫn chiếu các quy định về đấu thầu, từ đó sẽ tạo ra sự nhất quán trong việc thực hiện đấu thầu rộng rãi trên phạm vi cả nước.

Một điểm mới cần lưu ý nữa đó là phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu 2013 đã được mở rộng. Theo đó, số lượng vốn của Nhà nước chịu sự điều chỉnh của luật mới sẽ tăng gấp 2 đến 3 lần. Vì vậy, có thể nói Luật Đấu thầu 2013 sẽ góp phần thúc đẩy việc sử dụng tốt nguồn vốn nhà nước. Đồng thời, Luật Đấu thầu 2013 cũng đã đưa thêm quy định mới về về đấu thầu qua mạng. Điều này nhằm tăng cường tính minh bạch trong hoạt động đấu thầu, tạo sự cạnh tranh giữa các đơn vị tham gia đấu thầu. Như vậy, hoạt động đấu thầu sẽ hiệu quả hơn rất nhiều.

Một điểm mới nữa là Luật Đấu thầu 2013 sẽ gia tăng tính minh bạch để đảm bảo hoạt động đấu thầu thực sự mang lại hiệu quả, cũng như tập trung về một đầu mối hướng dẫn thi hành luật để tạo sự thuận lợi hơn cho đấu thầu. Bên cạnh đó, Luật Đấu thầu mới cũng đưa ra những quy định về ưu đãi đấu thầu theo hướng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà thầu trong nước. Cụ thể là quy định về hàng hóa sản xuất trong nước phải được ưu tiên sử dụng.

Về trách nhiệm của các bộ, ngành trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, chịu sự quản lý Nhà nước của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về bảo hiểm xã hội, của Bộ Y tế về bảo hiểm y tế, của Bộ Tài chính về chế độ tài chính đối với các quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Hoạt động đấu thầu thuốc và vật tư y tế không chỉ liên quan đến Bảo hiểm xã hội Việt Nam mà còn gắn với chức năng quản lý Nhà nước của các bộ, ngành mà trong đó, Bộ Y tế là cơ quan chịu trách nhiệm chính. Vì vậy, luật đã quy định rõ Bộ Y tế có trách nhiệm ban hành các danh mục thuốc, đồng thời giao Chính phủ quy định trách nhiệm của các bộ, ngành (kể cả Bảo hiểm xã hội Việt Nam) trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế và thiết kế lại nội dung như tại Điều 51.

Để đảm bảo cho hoạt động đấu thầu, Luật Đấu thầu 2013 cũng đã quy định rõ trách nhiệm của từng đơn vị, từ bên mới thầu, chủ đầu tư, cơ quan có thẩm quyền, tổ chức thanh tra… Đặc biệt, trách nhiệm của cơ quan thanh tra cũng được quy định rất rõ, nếu phát hiện sai phạm mà không xử lý thì chế tài xử lý cũng rất cao. Trong khi trước đấy, quy định này không rõ ràng và mạnh lạc nên khó và thậm chí là không thể thực thi. Với những quy định chặt chẽ trong Luật Đấu thầu cùng với những chế tài nghiêm khắc sẽ triệt tiêu được tình trạng thông thầu và những hành vi tiêu cực khác trong đấu thầu.

Tuy nhiên, hiệu quả của việc thực thi những quy định trong Luật Đấu thầu thế nào còn phụ thuộc vào sự nỗ lực triển khai thực hiện của các cơ quan chức năng và các cấp chính quyển từ Trung ương đến địa phương, cũng như các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành của Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan.      

Nhật Minh