Quấy rối… tại nơi làm việc - cần có chế tài cụ thể

BP - * Quy định của pháp luật còn chung chung

Bộ luật Lao động hiện hành (năm 2012) đã được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 18-6-2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2013. Điều 8 của Bộ luật này là những nội dung quy định về các hành vi bị nghiêm cấm và ở Khoản 2 của điều này có quy định cụ thể như sau: Ngược đãi người lao động, quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Như vậy, pháp luật về lao động của nước ta đã quy định hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, các quy định của pháp luật hiện hành còn quá chung chung, chưa cụ thể, thiếu văn bản, tài liệu hướng dẫn để nhận diện hành vi quấy rối tình dục, làm cho việc phòng chống và xử lý hành vi vi phạm còn gặp nhiều khó khăn trên thực tế. Vì thế, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cùng Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Phòng Thương mại công nghiệp Việt Nam với sự giúp đỡ của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) vừa công bố Bộ Quy tắc ứng xử về quấy rối tình dục tại nơi làm việc. Tuy nhiên, đây chỉ là quy tắc chức không phải là những điều luật, vì thế việc ngăn chặn hành vi quấy rối tình dục nơi làm việc không hiệu quả. Dưới đây, chúng tôi xin giới nội dung chính của Bộ quy tắc này để bạn đọc tham khảo và từ đó có giải pháp ngăn chặn hữu hiệu hành vi này ở cơ quan, đơn vị mình:

* Thế nào là quấy rối...

Theo bộ quy tắc này thì “quấy rối tình dục” là hành vi có tính chất tình dục gây ảnh hưởng tới nhân phẩm của nữ giới và nam giới. Đây là hành vi không được chấp nhận, không được mong muốn và không hợp lý, làm xúc phạm đến người nhận và tạo ra môi trường làm việc bất ổn, đáng sợ, thù địch và khó chịu.... Quấy rối tình dục “trao đổi” (nhằm mục đích đánh đổi) diễn ra khi người sử dụng lao động, người giám sát, người quản lý hay đồng nghiệp thực hiện hay cố gắng thực hiện nhằm gây ảnh hưởng đến quy trình tuyển dụng, thăng chức, đào tạo, kỷ luật, tăng lương hay các lợi ích khác của người lao động để đổi lấy sự thỏa thuận về tình dục nhận.

Nói tóm lại, hành vi “quấy rối tình dục” nơi làm việc có 5 đặc điểm sau: Không được chấp nhận; không được mong muốn; không hợp lý; xúc phạm người nhận; tạo môi trường đáng sợ, thù địch và khó chịu.

Tuy nhiên, trong Bộ quy tắc này cũng đưa ra những hành vi không bị coi là hành vi quấy rối tình dục, đó là: Những lời khen hoặc khích lệ thông thường được chấp nhận hoặc phù hợp về mặt văn hóa, xã hội. Hành vi giao cấu đồng thuận (trừ hành vi bị pháp luật cấm như giao cấu với trẻ em, với người chưa thành niên, với người đã có vợ hoặc có chồng...) được chấp nhận hay đáp lại.

* Các hình thức quấy rối...

Theo nội dung của Bộ quy tắc này, có ba hình thức quấy rối tình dục, như sau: hành vi quấy rối thể chất được thể hiện qua tiếp xúc, sự cố tình đụng chạm, sờ mó, cấu véo và thậm chí là tấn công tình dục hoặc cưỡng dâm... Thứ hai là hành vi quấy rối bằng lời nói và được thể hiện qua những nhận xét không phù hợp, không đúng đắn, có ngụ ý về tình dục, có đề nghị, yêu cầu không được mong muốn một cách liên tục... Thứ ba là hành vi quấy rối phi lời nói và nó được thể hiện qua ngôn ngữ cơ thể không đúng đắn, như: Nháy mắt, phô bày tài liệu khiêu dâm trên các ấn phẩm hoặc cơ thể của người chủ hành vi...

Bộ quy tắc cũng nêu rõ về khái niệm nơi làm việc và đó là ở đâu ? Cụ thể đó là nơi thực hiện công việc hằng ngày, là văn phòng, nhà máy, công ty và các địa điểm có liên quan đến công việc là: Nơi hội thảo, tập huấn; chuyến đi công tác chính thức; các hoạt động xã hội liên quan đến công việc; các hoạt động giao tiếp có liên quan đến công việc...

* Vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan:

Đối với người sử dụng lao động: Xây dựng và duy trì môi trường làm việc không quấy rối tình dục, hành động ngay lập tức khi xuất hiện bất cứ cáo buộc nào về quấy rối tình dục, đảm bảo người được cho là nạn nhân không sợ bị trả thù hoặc cảm thấy yêu cầu của họ bị lờ đi hay bị coi thường.Mọi người sử dụng lao động cần xây dựng chính sách của công ty, doanh nghiệp, đơn vị về quấy rối tình dục dựa trên Bộ quy tắc ứng xử về quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Về tổ chức thực hiện của chủ sử dụng lao động: Đưa thông tin về phòng, chống quấy rối tình dục vào các chương trình định hướng, giáo dục và đào tạo nhân sự; phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật nói chung về quấy rối tình dục tại nơi làm việc nói riêng.

Đối với người lao động: Đảm bảo nơi làm việc không có quấy rối tình dục, ngăn cản và báo cáo mọi hành vi không được chấp nhận theo quy định của pháp luật và quy định cụ thể về quấy rối tình dục của doanh nghiệp.

Đối với tổ chức công đoàn: Tham gia vào việc xây dựng và thực thi pháp luật và các quy định cụ thể về quấy rối tình dục trong doanh nghiệp, đảm bảo tất cả các vấn đề liên quan tới quấy rối tình dục tại doanh nghiệp, đơn vị phải được thương lượng một cách công bằng và minh bạch.

Đối với Thanh tra lao động: Xem xét cẩn trọng hồ sơ và thực tiễn với những tố cáo về quấy rối tình dục, nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi quấy rối tình dục, chủ động thanh tra, kiểm tra không chỉ lời tố giác về hành vi quấy rối tình dục mang tính thể chất, mà bất kể các hành vi khác bằng lời nói hoặc phi lời nói bị tố cáo.                 

Từ những quy định nói trên và thực tế cho thấy, nếu áp nội dung của quy tác trên vào cuộc sống thì hiệu quả của việc phòng ngừa, ngăn chặn hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc không cao. Vì vậy, đòi hỏi cần có những chế tài cụ thể, đủ mạnh, nhưng phải mang tính giáo dục cao để tránh những hệ lụy từ việc xử lý.

Minh Nhật