Phong cách trữ tình trong ca khúc của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn

BPO - Công chúng từng biết đến nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn qua khá nhiều ca khúc thuộc dòng nhạc cách mạng. Những nhạc phẩm của ông vừa là tiếng lòng của nhạc sĩ vừa là ký ức của người lính từng đi qua cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Sự trải nghiệm ấy đã để lại dấu ấn của một nhạc sĩ lớn trong nền âm nhạc Việt Nam thế kỷ XX.

Hàng loạt ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn như Bài ca không quên, Đất nước (phỏng thơ Tạ Hữu Yên), Dấu chân phía trước (thơ Hồ Thi Ca), Bài ca người nữ tự vệ Sài Gòn, Đường tàu mùa xuân... đều mang tính cách mạng, tinh thần bất khuất rõ nét. Đặc biệt, phần âm nhạc đã nói lên tư duy, phong cách rất riêng của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn.

Ngoài các yếu tố nêu trên, ca khúc của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn rất “trữ tình, lãng mạn”. Xuyên suốt trong những ca khúc nổi tiếng của ông đều viết ở nhịp 6/8, một trong loại nhịp đặc trưng của dạng trữ tình, mượt mà, sâu lắng. Từ những ca khúc sáng tác về đề tài chiến tranh như: Bài ca không quên, Đất nước, hay ca khúc phổ thơ Dấu chân phía trước đến những ca khúc viết sau ngày giải phóng như: Thành phố tình yêu và nỗi nhớ (phỏng thơ Nhật Ánh), Hà Nội ơi thầm hát trong tôi, Khát vọng (phỏng thơ Đặng Viết Lợi), Lối nhỏ vào đời... đều toát lên chất trữ tình lãng mạn, giai điệu đẹp, uyển chuyển, mới nghe 1 lần công chúng có thể cảm nhận được ngay.

Nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn (thứ 3 từ trái sang) cùng các văn nghệ sĩ ở Bình Phước

Nhà soạn nhạc thiên tài người Đức Beethoven từng nói: “Đỉnh cao của nghệ thuật là sự đơn giản”. Trong ca khúc của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn cũng như tiết tấu rất đơn giản, không cầu kỳ, phức tạp, không quá mang tính học thuật. Nhưng chính sự đơn giản ấy lại hội đủ yếu tố của những tinh hoa, chắt lọc từ niềm cảm xúc tự nhiên trong trái tim của người nhạc sĩ. Ngoài những đề tài cách mạng, công chúng sẽ tìm thấy trong sáng tác của ông viết về tình yêu. Trong số đó, nhạc phẩm Tình thiên thu dường như mang phong cách khác hẳn hoàn toàn so với những ca khúc mà ông viết về đề tài chiến tranh. “Đời tựa như dòng sông có khi vơi khi đầy/ Đời là những tiếng khóc tiếng cười buồn vui/ Đời tựa như vầng trăng có khi trong khi đục/ Đời là những khúc hát ấm nồng tình yêu...” trong Tình thiên thu đã tiêu biểu cho chất trữ tình trong ca khúc của ông. Ngoài ra, ở những khúc như Lối nhỏ vào đời hay Khát vọng, Thành phố tình yêu và nỗi nhớ cũng là những bản tình ca đi cùng năm tháng.

Ít ai biết nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn, quê gốc Xuân Trường - Nam Định, quê ngoại ở Hưng Yên, nhưng ông lại được sinh ra trên đất Campuchia và chất giọng đặc sệt Nam bộ. Cha ông từ Campuchia về nước tham gia kháng chiến chống Pháp và hy sinh năm 1946. Năm 1960, ông cùng các chiến sĩ bí mật hành quân từ Campuchia về nước. Năm 1961, sau khi tập kết tại căn cứ R (Tây Ninh), ông được điều về công tác trong Đoàn Văn công giải phóng. Vết thương lớn nhất chẳng bao giờ lành là nỗi đau mất đứa con gái mới chỉ 5, 6 tháng tuổi. Khi đoàn cán bộ rơi vào ổ phục kích của địch, để giữ bí mật buộc phải bịt miệng không cho em khóc, khi hiểm họa qua đi thì bé đã bị ngạt thở... Câu chuyện xót thương này được ông gửi cảm xúc trong ca khúc Bài ca không quên.

Do thời cuộc nên ông cũng như nhiều nhạc sĩ khác là khi đã thành nhạc sĩ rồi mới học “nghề” để thành “nghiệp”, tức thành danh trước học nghề. Sau ngày đất nước thống nhất, ông giữ nhiều chức vụ như: Phó giám đốc Nhạc viện TP. Hồ Chí Minh, Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin TP. Hồ Chí Minh, Phó tổng thư ký Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn đang an dưỡng tuổi già tại quận Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh). Với phong thái của một nhạc sĩ trữ tình, ông vẫn sáng tác đều đặn. Ông cũng từng được Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước mời về sáng tác cho Binh đoàn 16 và làm giám khảo trong nhiều cuộc thi ca hát của tỉnh.

Với bề dày thành tích, nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn đã được tặng thưởng nhiều huân, huy chương cao quý, giải thưởng của Hội Nhạc sĩ, Bộ Quốc phòng và giải thưởng nhà nước về văn học, nghệ thuật. Các ca khúc và sự nghiệp sáng tác của ông luôn ghi dấu, sống mãi trong lòng công chúng yêu nhạc Việt Nam.