Nỗi lo từ một lễ tôn vinh

BP - Tổng cục Thuế ngày 3-8 tổ chức lễ công bố bảng xếp hạng 1.000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) lớn nhất Việt Nam năm 2017, nhằm tôn vinh và khuyến khích doanh nghiệp có nhiều đóng góp cho ngân sách nhà nước. Đây là hoạt động thường niên của Tổng cục Thuế nhiều năm qua. Doanh nghiệp nộp thuế nhiều, ngành thuế tôn vinh là hợp lý. Song thông tin từ lễ tôn vinh cũng cho thấy, bên cạnh nhiều điều đáng mừng, còn không ít số liệu ẩn chứa những vấn đề rất đáng lo.

Cả nước hiện có hơn 612.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Doanh nghiệp tùy lĩnh vực hoạt động và ngành nghề kinh doanh hiện phải đóng một số loại thuế, như thuế TNDN, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, thuế môn bài, thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế sử dụng đất... Trong đó, TNDN là thuế cơ bản, chiếm tỷ trọng và vai trò lớn nhất. Theo số liệu tổng hợp được công bố ngày 3-8, 1.000 doanh nghiệp được tôn vinh đã nộp thuế TNDN tổng cộng 110.027 tỷ đồng, chiếm 62,59% tổng số thuế TNDN của cả nước năm 2017, tăng 8,45% so với năm 2016. Điều đó cho thấy ngân sách nhà nước, cụ thể hơn là nguồn thu thuế TNDN của ngành thuế đang phụ thuộc rất lớn vào top 1.000 doanh nghiệp này.

Trong số 1.000 doanh nghiệp được tôn vinh năm nay, có 117 doanh nghiệp nhà nước với tổng số thuế đóng góp 27,7%, ngoài quốc doanh có 458 doanh nghiệp với tỷ lệ đóng góp 34,1%, khối FDI có 404 doanh nghiệp với tỷ lệ đóng góp 36,7%... Tỷ lệ này cho thấy doanh nghiệp nhà nước đang là trụ cột của nền kinh tế đất nước, có số bình quân thuế/doanh nghiệp cao, nhưng số doanh nghiệp và tổng số thuế TNDN đóng góp cho ngân sách thấp hơn khá nhiều so với 2 thành phần doanh nghiệp còn lại. Đặc biệt, khối FDI chiếm tỷ lệ rất lớn, đồng nghĩa với việc thu thuế của nước ta hiện phụ thuộc khá nhiều vào doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Năm nay, một số doanh nghiệp nước ngoài rất lớn cả về quy mô doanh số và phổ biến sản phẩm, chiếm lĩnh thị phần, kinh doanh nhiều năm tại nước ta, vốn nhiều lần bị đặt dấu hỏi vì luôn báo lỗ hoặc đặt trụ sở tại nước thứ 3, lại tiếp tục vắng bóng danh sách cũng tạo nên sự thất vọng... Bên cạnh đó, có tới 22 doanh nghiệp xổ số kiến thiết, một số công ty kinh doanh thuốc lá, bệnh viện, mua bán nợ... là những doanh nghiệp về nguyên tắc khi thành lập hoạt động không đặt lợi nhuận lên hàng đầu, hay như một doanh nghiệp kinh doanh đa cấp mờ ám, từng nhiều lần bị báo chí nhắc tên lại lọt vào danh sách được tôn vinh, khiến những doanh nghiệp “xếp chung hàng” không vui. Giá như thay vào đó là doanh nghiệp sản xuất, xây dựng, du lịch - là những lĩnh vực trực tiếp tạo nên nội lực cho nền kinh tế thì tốt biết bao.

Doanh nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế, là bộ phận chủ yếu tạo ra tổng sản phẩm trong nước. Hoạt động của doanh nghiệp cũng quyết định tới chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế theo hướng công nghiệp, hiện đại mà nước ta đang theo đuổi. Ngày nay, khoa học - công nghệ phát triển ngày càng nhanh và sự cạnh tranh trong thế giới phẳng ngày càng mạnh. Cơ hội và thách thức đối với mọi doanh nghiệp đan xen nhau, nhưng với doanh nghiệp Việt Nam dường như thách thức đang nhiều hơn cơ hội.

Một nền kinh tế phát triển và có nền tảng vững chắc phải được xây dựng từ nội lực trong nước và cộng đồng doanh nghiệp trực tiếp đóng góp của cải vật chất hoặc tinh thần cho xã hội. Những số liệu công bố trong ngày tôn vinh doanh nghiệp nộp thuế cho thấy phần nào “sức khỏe” và bức tranh toàn cảnh của cộng đồng doanh nghiệp. Và có thể thấy, phía sau đó, còn nhiều nỗi lo!

 Trần Phương