Nồi đồng trong đời sống của người S’tiêng

BP - Trong đời sống sinh hoạt, lao động, sản xuất thường nhật của người S’tiêng, bên cạnh những đồ dùng bằng tre, nứa, gỗ... còn xuất hiện nhiều đồ dùng bằng đồng, sành, sứ có giá trị kinh tế cao phản ánh chân thực cuộc sống văn hóa đa dạng của người S’tiêng sinh sống trên đất Bình Phước, trong đó có nồi đồng.

 Nồi đồng trong đời sống của người S’tiêng là sản phẩm của lối tư duy nhạy bén, sáng tạo trong quá trình sinh tồn cũng như thể hiện sự linh hoạt về quá trình giao lưu, tiếp xúc, trao đổi, mua bán với các dân tộc khác trên dãy Trường Sơn - Tây Nguyên. Vì vậy sẽ không quá khi nói cồng, chiêng, nồi đồng phản ánh rõ nét giá trị kinh tế, hàng hóa trong đời sống xã hội của người S’tiêng trong từng thời điểm nhất định.

Nồi đồng được người S’tiêng sử dụng để nấu cơm, đựng thức ăn, luộc thịt, đựng nước, sính lễ trong cưới hỏi, lễ cúng thần linh hay là tài sản chia cho người chết khi trở về thế giới bên kia... Nếu như một số dân tộc khác xuất hiện nồi đồng có nhiều quai, kích cỡ, kiểu dáng, hoa văn khác nhau thì người S’tiêng chủ yếu dùng loại 2 quai, hoa văn trơn, đơn giản, chủ yếu phục vụ việc lên nương, rẫy khi xa nhà.

 Trong quá trình sử dụng, người S’tiêng thường đun nồi đồng trên ngọn lửa cao khoảng chừng 20-30cm, để lửa cháy phần đáy nồi, tùy theo từng loại thực phẩm mà có cách thức nấu khác nhau. Cũng như một số dân tộc khác, nồi đồng của người S’tiêng phản ánh sự giàu sang cũng như ý thức mẫu hệ, tượng trưng cho sự ấm no, hạnh phúc, vạn vật sinh sôi nảy nở giống như bầu vú mẹ, mang nguồn sống cho cộng đồng. Trong tang ma, nồi đồng là một trong những đồ tùy táng, cùng với những vật dụng sinh hoạt chén, bát, slung, chóe... thường được chôn theo người chết hoặc được chọc thủng đáy với ý niệm sống sử dụng chết mang theo.

Hiện nay, số lượng nồi đồng xuất hiện trong đời sống của người S’tiêng không còn nhiều nhưng nó vẫn được một số đồng bào cất giữ trong gia đình và trở thành hiện vật không thể thiếu trong bảo tàng khi trưng bày, giới thiệu về đời sống văn hóa tộc người. Vì vậy, cần có kế hoạch bảo tồn để khai thác có hiệu quả cũng như phát huy giá trị, quảng bá di sản văn hóa của đồng bào S’tiêng trên đất Bình Phước.