Những việc “cấm” khó thực hiện

BP - Ngày 14-9-2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký ban hành Nghị định số 105/2017/NĐ-CP về kinh doanh rượu, nội dung quy định hoạt động sản xuất, nhập khẩu, phân phối, bán buôn, bán lẻ rượu; hoạt động bán rượu tiêu dùng tại chỗ. Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-11-2017. Trong nghị định có 2 nội dung đáng chú ý là: Hộ gia đình muốn được sản xuất rượu thủ công thì phải là hộ kinh doanh được thành lập theo quy định của pháp luật và nghiêm cấm bán rượu cho người dưới 18 tuổi. Quy định này cũng đã nêu tại Nghị định số 94, nhưng thực tế những năm qua chưa thực hiện được.

Nấu rượu thủ công tại các gia đình, nhất là ở nông thôn từ lâu đã trở thành việc bình thường. Người dân nấu rượu lúc nông nhàn hoặc tận dụng các sản phẩm nông nghiệp để nấu rượu phục vụ nhu cầu trong gia đình và bán cho những hộ xung quanh; đồng thời tận dụng phụ phẩm của rượu để chăn nuôi gia súc, gia cầm. Việc nấu rượu tại gia đình nhằm tự cung, tự cấp của người dân nên khi quy định phải đăng ký sản xuất - kinh doanh là rất khó thực hiện. Thực tế cho thấy, phần lớn rượu nấu thủ công lưu hành trên thị trường hiện nay đều không rõ nguồn gốc, xuất xứ, trong đó có không ít trường hợp kẻ gian trộn lẫn cồn với các hóa chất độc hại tạo thành rượu rồi đưa ra thị trường. Đã xảy ra không ít vụ ngộ độc rượu, dẫn đến một số người tử vong. Do vậy, quản lý chặt chẽ việc sản xuất - kinh doanh rượu thủ công hiện nay là cần thiết. Tuy nhiên, để quy định “hộ gia đình không được sản xuất rượu thủ công” cần phải có những văn bản hướng dẫn cụ thể, phù hợp với thực tế từng địa phương và đặc điểm, tính chất, quy mô của từng loại hình sản xuất - kinh doanh rượu thủ công. Đối với quy định “cấm bán rượu cho người dưới 18 tuổi” đã được nêu rõ tại Nghị định số 105, nhưng thực tế ở tất cả địa phương mua rượu nơi nào cũng rất dễ và ai cũng có thể mua được. Học sinh tiểu học cũng có thể mua rượu ở bất kỳ cửa hàng tạp hóa nào. Các gia đình cho con đi mua rượu ở các cửa hàng tạp hóa, các lò nấu rượu là chuyện bình thường và các chủ cửa hàng tạp hóa cũng không ngần ngại khi bán rượu cho người dưới 18 tuổi. 

Từ đó cho thấy, có những quy định cấm đã được ghi trong văn bản pháp luật nhưng thực tế người dân vẫn ngang nhiên vi phạm. “Cấm bán rượu cho người dưới 18 tuổi, cấm hút thuốc lá nơi công cộng”... khi áp dụng vào cuộc sống vẫn chưa đủ sức răn đe để người dân chấp hành đúng quy định. Hiện chưa có thống kê nào của các cơ quan chức năng, nhưng chắc chắn rất hiếm trường hợp bị phạt bởi hành vi hút thuốc lá nơi công cộng và việc bán rượu cho người dưới 18 tuổi. 

Pháp luật đã có đầy đủ chế tài để xử phạt, nhưng tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng, bán rượu cho trẻ em... vẫn không giảm hoặc giảm không đáng kể. Nhiều người cho rằng, nguyên nhân chính là do cơ quan chức năng xử lý chưa quyết liệt. Nếu hút thuốc lá tại địa điểm cấm mà bị phạt tiền ngay lập tức thì nhiều người sẽ không dám ngang nhiên thực hiện hành vi đó nữa. Báo cáo của cơ quan chức năng cho rằng, người dân vi phạm pháp luật là do ý thức chấp hành chưa cao. Tuy nhiên, nếu cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh, kiên quyết với mọi hành vi vi phạm thì ý thức chấp hành pháp luật của người dân sẽ tăng lên. Còn nếu văn bản pháp luật ghi là “cấm” mà không có ai thực thi việc đó đến nơi đến chốn thì những quy định cấm ấy sẽ dần “mất thiêng”!