Những bất cập trong Luật Thi hành án dân sự

BPO - Ngày 14-11-2008, Quốc hội thông qua Luật Thi hành án dân sự và luật này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-7-2009. Sau hơn 5 năm thực hiện cho thấy Luật Thi hành án dân sự đã có nhiều tác động tích cực và hiệu quả đối với đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực nêu trên, Luật Thi hành án dân sự đã bộc lộ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc cụ thể như sau:

Một là, về cơ sở pháp lý, Luật Thi hành án dân sự và các văn bản hướng dẫn thi hành còn bộc lộ nhiều khiếm khuyết, hạn chế như: Trình tự, thủ tục thi hành án còn phức tạp, kéo dài, nhiều công đoạn; chưa tạo điều kiện để đương sự chủ động tham gia tích cực vào trong quá trình thi hành án; thiếu thống nhất với pháp luật có liên quan; chưa có quy định cụ thể các biện pháp bảo vệ quyền lợi chính đáng của người được thi hành án mà chủ yếu là các quy định bảo vệ quyền lợi đối với người phải thi hành án, dẫn tới việc đương sự chây ỳ, cố tình kéo dài thi hành án và không tự nguyện thi hành án; mặt khác, việc áp dụng các biện pháp chế tài về kinh tế, hình sự đối với người phải thi hành án không được quyết liệt, kịp thời nên chưa có đủ sức mạnh để răn đe.

Hai là, về thực tiễn, kết quả thi hành án: lượng án tồn đọng tuy có giảm qua các năm nhưng vẫn còn tồn đọng lượng việc rất lớn (gần 200 nghìn việc). Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ vấn đề lý luận, pháp luật và thực tiễn như: công tác phối hợp của tòa án chưa thực sự hiệu quả; Viện kiểm sát mới chỉ kiểm sát công tác thi hành án dân sự của các cơ quan thi hành án dân sự mà chưa kiểm sát việc thi hành án dân sự của người phải, người được thi hành án (đặc biệt là các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước); sự quản lý, phối hợp chưa hiệu quả của chính quyền địa phương và các cơ quan hữu quan trong thi hành án.

Ba là, hoạt động thi hành án dân sự chưa được thống nhất xác định là hoạt động tố tụng, vì vậy, còn chưa thực sự tạo ra sự gắn kết giữa hoạt động xét xử và thi hành án dân sự, tòa án chưa chịu trách nhiệm đến cùng trong việc thi hành các bản án, quyết định của mình; vẫn còn tình trạng án tuyên không rõ nhưng tòa án chưa kịp thời giải thích, ảnh hưởng đến tiến độ thi hành án dân sự. Nhiều bản án, quyết định đã được thi hành nhưng lại bị xem xét lại theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm, gây khó khăn cho cơ quan thi hành án dân sự. Còn có sự chồng chéo về thẩm quyền kiểm sát và thanh tra đối với quá trình tổ chức việc thi hành án dân sự. 

Bốn là, về nhiệm vụ và định hướng phát triển của hoạt động thi hành án dân sự: cần phải tiếp tục thể chế hóa chính sách xã hội hóa thi hành án dân sự theo Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2-6-2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.

Từ các vấn đề nêu trên, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Thi hành án dân sự để giải quyết những hạn chế, tồn tại và đáp ứng yêu cầu cấp thiết của thực tiễn thi hành án dân sự trong giai đoạn hiện nay.

HB