Nghịch lý trong xây dựng cơ sở vật chất trường lớp

Một nghịch lý đang xảy ra trong ngành giáo dục là một số trường ở vùng sâu, xa, đặc biệt là các trường THPT và phổ thông cấp 2-3 đang có hệ thống trường lớp rộng rãi, khang trang, sạch đẹp. Và trong khi nhiều trường không sử dụng hết công suất phòng học, phòng bộ môn thì vẫn có nhiều trường mầm non, tiểu học ở ngay trung tâm tỉnh luôn trong tình trạng quá tải vì thiếu phòng học.

Bài 1: Vượt chuẩn vì... thừa phòng học

Những năm trước, cơ sở vật chất trường lớp ở một số huyện vùng sâu, xa vừa thiếu vừa xuống cấp. Từ chương trình kiên cố hóa trường lớp, với mục tiêu xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, đến nay nhiều trường học được xây dựng khang trang, thậm chí có trường vượt chuẩn vì... thừa phòng học, phòng bộ môn.

Chỉ sử dụng khoảng ¹/3 công suất

Đầu năm học 2012-2013, thầy trò trường THPT Trần Phú (Hớn Quản) phấn khởi tổ chức lễ khai giảng trong ngôi trường thơm mùi sơn mới. Trường được xây dựng trong khuôn viên 4 ha, gồm 3 lầu với 30 phòng học, 8 phòng bộ môn, 14 phòng hiệu bộ và phần lớn được đầu tư trang thiết bị hiện đại với kinh phí hơn 29 tỷ đồng. Thế nhưng, thầy trò như lọt thỏm trong không gian rộng lớn của trường.

Thầy Phạm Hồng Thuận, Hiệu trưởng cho biết: Nếu sử dụng hết công suất sẽ đáp ứng khoảng hơn 2.000 học sinh với 50 lớp. Nhưng đến nay với 610 học sinh/18 lớp (7 lớp 10, 6 lớp 11 và 5 lớp 12), thì mới sử dụng hết ¹/3 công suất. Tính bình quân chưa đến 34 học sinh/lớp, dưới mức quy định sĩ số chuẩn quốc gia (45 học sinh/lớp). Hiện trường còn trống 12 phòng học và phòng bộ môn.

Ngày 11-1-2011, thầy trò trường THPT Thống Nhất (Bù Đăng) khánh thành ngôi trường mới và công bố quyết định thành lập trên cơ sở tách ra từ trường Phổ thông cấp 2-3 Thống Nhất. Ngôi trường được xây dựng khang trang trên diện tích 1,4 ha với 24 phòng/3 tầng lầu, dãy phòng học bộ môn 2 lầu với 8 phòng cùng khối hiệu bộ 3 tầng lầu có đầy đủ các phòng, ban và được trang bị đầy đủ trang thiết bị với kinh phí đầu tư 24 tỷ đồng.

Cô Nông Thị Thái, Hiệu phó cho biết: Với quy mô như trên, nếu đạt chuẩn theo hướng hiện đại thì trường có thể nhận gần 1.000 học sinh, còn nếu sử dụng bảo đảm chỗ học thì gần 2.000 học sinh. Tuy nhiên, hiện toàn trường chỉ có 478 học sinh/16 lớp (7 lớp 10, 5 lớp 11 và 4 lớp 12), bình quân gần 30 học sinh/lớp. Hiện trường dư 8 phòng học. Để bảo quản các phòng dư, hàng tuần trường phải huy động học sinh lau chùi, quét dọn.

Tương tự, ở một xã vùng biên nhưng trường THPT Đắk Ơ được xây dựng và đưa vào sử dụng từ đầu năm 2014 rất khang trang, hiện đại. Trường được xây kiên cố 3 lầu với 24 phòng học, 12 phòng chức năng, 10 phòng thuộc khu hiệu bộ và 1 nhà tập đa năng với tổng kinh phí 33 tỷ đồng. Được đầu tư quy mô nhưng trường hiện chỉ có 516 học sinh/21 lớp, sĩ số bình quân chưa đến 25 em/lớp. Sĩ số học sinh quá thấp nhưng trường vẫn dư phòng học, hiện đang cho trường cấp 2 mượn.

Trường lớp khang trang vẫn khó thu hút học sinh

Có địa bàn tuyển sinh khá rộng, gồm các xã An Khương, Tân Hưng, Tân Lợi và Thanh An nhưng trường THPT Trần Phú hàng năm vẫn khó thu hút học sinh. Theo thầy Phạm Hồng Thuận, tỷ lệ đăng ký tuyển sinh vào lớp 10 thấp bởi trường nằm gần với các trường có chất lượng cao tại thị xã Bình Long như THPT Bình Long, Nguyễn Huệ và chuyên Bình Long. Vì thế những học sinh khá, giỏi đều không đăng ký vào trường THPT Trần Phú. Năm học 2013-2014, trường đăng ký chỉ tiêu tuyển sinh 250 em khối 10, nhưng chỉ nhận được 264 hồ sơ đăng ký. Đến lúc thi, 17 em bỏ và 12 em rớt do bị điểm 0. Vào năm học cũng chỉ có 235 học sinh nhập học, không đạt chỉ tiêu. “Hiện các trường cấp 2 trên địa bàn có 373 học sinh khối lớp 9, trong đó dự kiến khoảng 60-70% học sinh đăng ký tuyển sinh vào lớp 10 của trường, trên cơ sở đó chúng tôi đăng ký chỉ tiêu tuyển sinh 265 em trong năm học tới” - thầy Thuận nói. Mặt khác, trường đứng chân trên địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn nên phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em. “Với nhiều nguyên nhân khác nhau nên những năm qua chất lượng của trường chỉ đạt mức trung bình mặc dù trường đã có nhiều cố gắng” - thầy Thuận cho biết thêm.

Khác với THPT Trần Phú, trường THPT Thống Nhất (Bù Đăng) chỉ có vùng tuyển sinh ở địa bàn xã Thống Nhất và một phần nhỏ của xã Phước Sơn. Các khu vực kế cận đã có trường phổ thông cấp 2-3 Đăng Hà, THPT Bù Đăng và THPT Lê Quý Đôn. Những năm qua, nhờ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp mà chất lượng dạy - học của trường từng bước được nâng lên nên phần lớn học sinh lớp 9 trên địa bàn bắt đầu đăng ký tuyển sinh vào trường, chỉ khoảng 10% đăng ký tuyển sinh ở các trường khác. Để giữ vững chất lượng, theo cô Nông Thị Thái, trường đã dựa vào thực tế số học sinh khối 9 trên địa bàn rồi siết chặt đầu vào bằng cách hạn chế chỉ tiêu. Hàng năm, trường chỉ tuyển 180 đến 200 học sinh khối 10. Số học sinh bỏ học, chuyển học nghề hoặc chuyển trường là nguyên nhân chính khiến số học sinh trong trường giảm theo.

Vùng tuyển sinh của trường THPT Đắk Ơ tương đối rộng, gồm các xã Bù Gia Mập, Đắk Ơ và một phần xã Phú Nghĩa. Tuy nhiên số học sinh cuối cấp ở khu vực này ít (hiện học sinh lớp 9 của trường THCS Bù Gia Mập và trường THCS Đắk Ơ chỉ có 230 em). nên khó thu hút. Hàng năm, trường tuyển sinh đầu vào khối 10 khoảng 200 học sinh. Mặc dù đã hạ điểm sàn nhưng trường vẫn không đạt chỉ tiêu. Ngoài ra, số học sinh bỏ học nhiều, riêng năm học 2013-2014 đã có 35 em bỏ học, cộng số học sinh chuyển trường, đi học nghề, khiến sĩ số giảm 50 em. Hiện trường có 198 học sinh khối 10; 160 học sinh khối 11 và 158 học sinh khối 12.

Vũ Thuyên
Bài 2: Quá tải ở bậc mầm non, tiểu học