Nghề trống gia truyền Đọi Tam trên đất Bình Phước

BP - Những năm gần đây, điều kiện kinh tế của người dân Bình Phước đã và đang được nâng cao. Từ đó, các lễ hội truyền thống, việc tế lễ thường niên của họ, làng... cũng được phục dựng. Xuất phát từ nhu cầu thực tế ấy, anh Phạm Công Đồng (44 tuổi), ngụ khu phố Tân Liên, thị trấn Tân Phú (Đồng Phú) đã đem nghề trống gia truyền Đọi Tam mưu sinh trên đất Bình Phước.

Anh Phạm Công Đồng quê gốc ở thôn Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, đây là nơi có nghề làm trống gia truyền lâu đời. Anh Đồng cho biết: Cả gia đình, dòng họ anh ai cũng biết làm trống. Tuy nhiên, để thoát cảnh nghèo khó nơi “đất chật, người đông” thì phải mưu sinh ở vùng đất mới. Sau nhiều năm làm nghề ở TP. Hồ Chí Minh nhưng không mấy thành công do thiếu nguyên liệu và khó tìm đầu ra, năm 2010, gia đình anh lên huyện Đồng Phú lập nghiệp bằng nghề làm trống gia truyền với thương hiệu “Trống Tân Phú”.

Thoạt nhìn, làm trống có vẻ đơn giản như mọi nghề thủ công khác. Vật liệu chính là gỗ mít và da trâu, thế nhưng để trống có chất lượng cao và đẹp thì phải vận dụng linh hoạt những bí quyết nhà nghề. Theo anh Đồng, làm trống là một công việc rất kén chọn thợ, không phải ai muốn theo nghề cũng có thể trở thành thợ giỏi. Người làm trống cũng giống như một người nghệ sĩ, phải có sự đam mê, phải biết thẩm định âm thanh để xác định độ vang của trống. Trống đình, trống chùa khác trống múa lân, trống cổ động bóng đá, trống trường... mỗi loại đều có âm thanh riêng biệt. Ở công đoạn làm tang trống (thân trống), người thợ phải tính toán chuẩn xác để ráp những mảnh tang trống lại theo độ cong và độ cao hài hòa. Khâu căng mặt trống cũng đòi hỏi sự công phu và khéo léo cao độ. Cùng là da của một con trâu nhưng người tinh nghề phải phân biệt được độ giãn khác nhau của da nách, da đùi, da cổ và da lưng để áp dụng lực căng hợp lý nhằm tạo ra âm thanh theo ý muốn.

Để hoàn thiện 1 chiếc trống phải trải qua những công đoạn như: làm tang, ghép tang, bào da và căng mặt trống. Tang trống thường được chọn từ gỗ mít, loại gỗ mềm dẻo, khi đóng không bị vênh hoặc nứt vỡ, lại ít co giãn và có sức đàn hồi tốt, âm vang cao. Gỗ càng già thì âm thanh của trống càng đánh càng hay. Để có độ bền và tiếng trống đạt chuẩn phải lựa chọn những bộ da trâu tốt, thường là da trâu già. Khi bào không để da quá mỏng hoặc quá dày. Trước đây, các công đoạn đều làm bằng tay, rất vất vả. Tuy nhiên, ngày nay đã có máy móc hỗ trợ, dùng kích để căng mặt trống nên mặt trống đều hơn. Hiện vợ chồng anh Đồng có thể làm được tất cả các loại trống như trống múa lân, cổ động, trống trường, trống nhạc lễ, trống chùa... với đủ kích thước, hoa văn khác nhau, đường kính từ 10cm-1,5m tùy theo nhu cầu của khách hàng.

Trống không phải là vật dụng phục vụ sinh hoạt hàng ngày nên nhu cầu người dùng có phần hạn chế. Tuy nhiên, trải qua thời gian dài lăn lộn mưu sinh, gia đình anh Đồng đã tạo ra sản phẩm trống chất lượng tốt, có uy tín, được khách hàng tin dùng. Nghề làm trống không cần vốn lớn cũng không thực sự khá giả, nhưng đã tạo việc làm thường xuyên cho vợ chồng anh Đồng, đặc biệt là đã thỏa mãn được niềm đam mê làm trống gia truyền từ quê hương Đọi Tam.

V.T