Ngành điều Bình Phước trước thời cơ và thách thức mới - Bài 1

BP - Là thủ phủ cây điều, các sản phẩm hạt điều Bình Phước nổi tiếng cả nước và thế giới. Vì thế, ngành điều được tỉnh đặc biệt quan tâm. Làm gì để giữ vững uy tín và vị thế điều Bình Phước trên thị trường trong nước cũng như thế giới khi Việt Nam tham gia vào “sân chơi” TPP (Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương) là vấn đề cấp thiết đặt ra không chỉ cho các cấp quản lý, đặc biệt là quản lý vĩ mô, mà với cả doanh nghiệp (DN) sản xuất - kinh doanh và người trồng điều trên địa bàn tỉnh.

NỀN TẢNG VỮNG VÀNG

Bình Phước có diện tích trồng điều lớn nhất cả nước với 134.092 ha, chiếm 1/3 tổng diện tích cây công nghiệp toàn tỉnh, trong đó 130.339 ha đang cho thu hoạch. Năm 2014, ngành điều Việt Nam xuất khẩu trên 300 ngàn tấn điều nhân và là năm thứ 9 đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều nhân với kim ngạch xuất khẩu đạt 2,2 tỷ USD.

TÍN HIỆU VUI  TỪ THỊ TRƯỜNG MỚI

Sau khi giá mủ cao su liên tục giảm sâu trong nhiều năm liên tiếp, nhiều nông hộ đã chuyển đổi ngành, nghề kinh doanh để kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống. Có những hộ mạnh dạn đầu tư và trở thành cơ sở sản xuất - kinh doanh điều lớn. Hiện trên địa bàn tỉnh có 280 DN chế biến điều nhân, với công suất thiết kế 400.000 tấn điều thô nguyên liệu/năm. Trong đó, 34 DN xuất khẩu trực tiếp và 6 DN xuất khẩu ủy thác. Với số lượng DN sản xuất, chế biến điều hùng hậu và sản lượng điều nhân xuất khẩu hằng năm cao khiến thị trường xuất khẩu điều nhân của tỉnh ngày càng mở rộng, các đối tác nước ngoài tìm đến ngày một nhiều.

Ngoài những thị trường chủ yếu như Trung Quốc và Mỹ, thời gian qua điều còn được xuất khẩu sang thị trường mới là các nước EU. Cụ thể, năm 2015, sản lượng hạt điều nhân xuất khẩu tại Hà Lan 4.327 tấn, trị giá 33,371 triệu USD tại Anh 1.650 tấn trị giá 12,698 triệu USD... Ở khu vực châu Á, tại thị trường Thái Lan sản lượng hạt điều nhân xuất khẩu năm 2015 là 1.211 tấn, trị giá 9,169 triệu USD; Singapore 100 tấn, trị giá 771 ngàn USD... Thị trường khác 3.050 tấn, trị giá 14.572 USD.

Thị trường xuất khẩu điều nhân Bình Phước không ngừng mở rộng, trong đó có các nước là thành viên TPP cho thấy, hạt điều vẫn là mặt hàng xuất khẩu đóng vai trò chủ lực và đem nguồn thu ổn định cho tỉnh. 

NGUỒN THU CHỦ LỰC CỦA TỈNH

Năm 2015, sản lượng hạt điều nhân sản xuất của tỉnh đạt 56.747 tấn. Trong đó, sản lượng xuất khẩu đạt 45.281 tấn, chiếm 80%, với kim ngạch xuất khẩu đạt 337,74 triệu USD, tăng 69,61% về sản lượng và tăng 88,52% về giá trị so cùng kỳ năm trước. Con số ấn tượng này cho thấy tình hình xuất khẩu điều của tỉnh trong thời gian tới tương đối thuận lợi. Qua đó, khẳng định vị thế ngành điều Bình Phước trên thị trường thế giới.

Hiện thị trường xuất khẩu điều nhân lớn nhất của tỉnh vẫn là Trung Quốc với thị phần chiếm 32,57%, tiếp đến là Mỹ với thị phần khoảng 21,56%... Trong tổng kim ngạch xuất - nhập khẩu, thị trường Trung Quốc chiếm 14.749 tấn với trị giá 111,922 triệu USD, Mỹ 9.761 tấn với 75,931 triệu USD, Ấn Độ 5.240 tấn với 39,662 triệu USD, Canada 2.623 tấn với 19,850 triệu USD...

Ngoài những công ty, DN lớn có đầy đủ máy móc thiết bị, đảm bảo chất lượng sản phẩm thì có nhiều cơ sở chế biến nhỏ lẻ, hộ gia đình với quy trình sản xuất không đạt chuẩn dẫn đến không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Để ngành điều đi vào ổn định, tránh tình trạng “con sâu làm rầu nồi canh”, cần có chế tài quản lý chặt chẽ việc thành lập các DN, cơ sở chế biến hạt điều. Muốn vậy, phải tạo nguồn nguyên liệu ổn định, có hệ thống quản lý ngành điều từ khâu trồng trọt, thu mua đến chế biến mới đảm bảo được uy tín, vị thế điều Bình Phước trong thời kỳ hội nhập TPP. Đồng thời thực hiện đúng chủ trương của tỉnh về tái cơ cấu vùng nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới theo xu hướng nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm gia tăng, phát triển bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2015-2020. Nếu giải quyết triệt để những vấn đề trên thì đây là bước tiến vững chắc để cây điều bước vào thời kỳ hội nhập TPP cũng như tạo ra nguồn thu chủ lực cho tỉnh.

Ngọc Bích