Nan giải kiểm soát thị trường nông thôn

BP - Trước sự cảnh giác cao hơn và sự tẩy chay gay gắt của người tiêu dùng ở các đô thị lớn, hàng giả, hàng nhái đang tìm cách “dạt” về các vùng nông thôn, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thị trường nông thôn trở thành mảnh đất màu mỡ cho hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và những người buôn bán kiểu ghụp giật “sinh sống”.

BÀY BÁN CÔNG KHAI

Dạo một vòng quanh các chợ vùng nông thôn, điều chúng ta dễ nhận thấy là chất lượng hàng hóa rất “tù mù” từ những mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống hằng ngày đến sản phẩm điện lạnh, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật...; nguồn gốc, thời hạn sử dụng cũng chỉ có “trời” mới biết.

Chị Bùi Thị Quỵch ở ấp Điện Ảnh, xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp cho biết: “Hiện ở nông thôn người dân có thể dễ dàng mua các mặt hàng như gạo, mắm, muối đến các vật dụng sinh hoạt, thậm chí là cả thức ăn nấu sẵn. Các mặt hàng bán giá mềm, phù hợp túi tiền người dân vùng sâu, xa”. Điều đáng nói là chị Quỵch cũng như tất cả bà con trong ấp “cần là mua chứ không quan tâm đến xuất xứ hàng hóa và chất lượng sản phẩm”.

Chợ Phước Thiện (xã Phước Thiện), gọi là chợ nhưng chỉ họp bên lề đường trước trụ sở UBND xã. Chợ chỉ có hơn chục sạp hàng nhưng gần như không thiếu các mặt hàng nào, từ sản phẩm sản xuất trong nước đến hàng ngoại nhập. Chủ các sạp hàng cho biết, phần lớn hàng được lấy từ chợ Bù Đốp và Lộc Ninh. Thị sát cảnh mua bán ở đây chúng tôi nhận thấy, đa phần “thượng đế” chẳng mấy quan tâm đến nơi sản xuất, hạn sử dụng hay chất lượng hàng hóa mà chỉ hỏi giá rồi hai bên trả giá là xong... Cầm trên tay 2 hộp bánh Choco-Pie giống nhau mang thương hiệu Orion, một hộp có giá 48 ngàn đồng (hàng thật) còn hộp kia chỉ bằng nửa giá (hàng nhái), đắn đo một lúc, một chị chọn mua hộp 24 ngàn đồng. Khi hỏi vì sao lại mua loại này, chị cho biết: “Chú xem đó, hai hộp giống nhau như đúc, cái nào rẻ thì tôi lấy thôi. Mua loại đắt làm gì cho phí tiền”.

Không chỉ hàng tiêu dùng mà ngay cả những sản phẩm phục vụ sản xuất như thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc trừ sâu... tại thị trường nông thôn, vùng sâu, xa cũng tràn ngập hàng giả, hàng nhái. Bức xúc vì mua phải thuốc trừ sâu rởm, ông Điểu Kiên, xã Hưng Phước (Bù Đốp) nói: “Cách đây 1 tháng, tôi ra chợ được người bán hàng giới thiệu một loại thuốc trừ sâu giá rẻ mà hiệu quả lại cao, tôi mua ngay về để phun cho tiêu. Ngờ đâu sâu bệnh không chết mà lại càng phát triển mạnh hơn. Đến khi tôi quay lại bắt đền thì mới biết là hàng nhái”.

Ngoài những tiệm tạp hóa, hiện nay, tại vùng nông thôn còn có khá nhiều điểm bán hàng lưu động phục vụ tận nơi với đủ loại hàng hóa. Nhỏ là những hộ kinh doanh “hai sọt” bằng xe máy, lớn hơn chút là những chuyến xe tải chăn, ga, gối đệm, nồi niêu, xoong chảo, quần áo, trái cây...  khiến chúng tôi không khỏi thắc mắc về chất lượng hàng hóa của các điểm bán hàng lưu động này. Lợi dụng thói quen, tâm lý người tiêu dùng nông thôn là ít quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà chỉ “giá rẻ” thì chọn mua nên hàng giả, hàng nhái có cơ hội tung hoành.

KHÓ KIỂM SOÁT

Trao đổi về vấn đề này, một cán bộ Chi cục Quản lý thị trường tỉnh cho biết: Thực tế vẫn có nhiều sản phẩm giả, hàng nhái vi phạm quyền sở hữu trí tuệ bày bán trên thị trường, nhất là ở vùng sâu, xa. Tuy nhiên, việc xử lý đối với những mặt hàng này rất khó bởi phần lớn các doanh nghiệp và chủ thể quyền sở hữu trí tuệ chưa nhận thức được vai trò của mình trong giải quyết các vụ vi phạm sở hữu trí tuệ nên chưa mặn mà phối hợp với cơ quan chức năng. Người tiêu dùng cũng chưa nhận thức đầy đủ về chất lượng sản phẩm mà mình tiêu thụ. Vì vậy, việc tố giác những sản phẩm giả, kém chất lượng đến cơ quan chức năng còn hạn chế.

Ông Cao Văn The, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh cho biết: Việc xử lý các vi phạm về kinh doanh hàng giả, hàng nhái vẫn gặp trở ngại do chế tài xử phạt còn nhẹ, mới dừng ở tiêu hủy hàng, xử phạt hành chính nên chưa có tác dụng thiết thực trong việc hạn chế tình trạng vận chuyển, tiêu thụ hàng giả, hàng nhái. Chính vì vậy, thời gian tới, chi cục sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị trong ngành tăng cường dự báo, theo dõi sát diễn biến của thị trường, hàng hóa, giá cả, nhất là các mặt hàng thiết yếu. Đồng thời, tăng cường phối hợp các ngành, lực lượng chức năng trên địa bàn trong tỉnh, trong đó tập trung khu vực nông thôn, vùng sâu, xa nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát thị trường, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm...

Tuy nhiên, để cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái thật sự có hiệu quả, ngoài nỗ lực của các cơ quan chức năng và doanh nghiệp sản xuất, rất cần sự ủng hộ của đông đảo người tiêu dùng trong việc kiên quyết không tiếp tay các hành vi vi phạm. Với khu vực nông thôn, phải tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân nhằm thay đổi thói quen, tâm lý tiêu dùng  trong việc sử dụng sản phẩm hàng hóa, quan tâm tới nguồn gốc, chất lượng sản phẩm thay vì chỉ chú trọng tới giá cả.

Các doanh nghiệp cũng luôn phải cải tiến mẫu mã, hạ giá thành sản phẩm; thiết lập kênh phân phối, bán lẻ để cung ứng sản phẩm tới tận tay người tiêu dùng khu vực nông thôn. Theo đó, hàng Việt chất lượng cao mới có thể từng bước xây dựng lòng tin và chiếm lĩnh thị trường nông thôn bền vững.

Thanh Mảng