Năm 2013, ngành điều nhập khẩu 550 ngàn tấn điều thô nguyên liệu

Ngịch lý của ngành điều Việt Nam là diện tích, năng suất và sản lượng điều giảm mạnh hàng năm nhưng doanh nghiệp (DN) chế biến xuất khẩu nhân điều phát triển nóng nên nhiều năm nay phải nhập khẩu hơn 60% nguyên liệu điều thô ở các nước châu Phi, Campuchia.

Theo Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas), hiện ngành điều đã nhập khẩu 500 ngàn tấn điều thô nguyên liệu, dự kiến năm 2013 phải nhập 550 ngàn tấn. Đây cũng là lượng điều nhập khẩu cao nhất từ trước đến nay, do mùa điều năm 2013 Việt Nam mất mùa, sản lượng điều trong nước giảm sâu, chỉ đạt khoảng 200 ngàn tấn/ dự kiến 300 ngàn tấn. Điều thô nhập khẩu chủ yếu từ Bờ Biển Ngà (48,5%), Gana 16,2%, Nigeria 14%... Châu Phi đang là nguồn cung cấp điều thô lớn nhất cho ngành điều Việt Nam. Hiện Châu Phi đang chiếm 40% sản lượng điều thế giới. Việt Nam vẫn giữ vị trí số 1 xuất khẩu điều nhân.

Phân loại điều nhân chuẩn bị xuất khẩu

Do phụ thuộc lớn vào nguyên liệu điều thô nước ngoài nên nhiều DN Việt Nam, kể cả những công ty lớn đã phải ngậm đắng nuốt cay vì bị “sập bẫy” của trung gian lừa “chạy làng” hợp đồng: Chuyển tiền rồi nhưng không có hàng vì nhà nhập khẩu “biến mất” hoặc phải nhập điều cũ kém chất lượng mất hàng triệu USD, nhiều DN đứng trên bờ phá sản, điêu đứng. Và nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng “DN điều Việt Nam khôn nhà dại chợ”. Vì mua điều nông dân trong nước không cần phải trả tiền trước. Được quyền lựa chọn, phân loại và hễ có cơ hội là nông dân bị DN ép giá. Trong lúc hạt điều Việt Nam luôn chắc hơn, thơm hơn, tỷ lệ nhân cao. Những năm trước, khi diện tích điều đang lớn, mùa điều nông dân có tiềm lực kinh tế vẫn phơi cất trữ đến để bán khi hết mùa, giáp vụ. DN đỡ một khoản vốn lớn để mua, kho để trữ. Tuy nhiên, 3 năm nay cất trữ điều đều lỗ lớn nên nông dân không tốn công cất trữ.

Cũng từ kinh nghiệm đắng cay nhập điều thô nguyên liệu và lượng điều nhập khẩu tăng cao hàng năm nên DN điều đã có những thay đổi tích cực hơn trong mua bán. Nếu trước đây, khi nhập khẩu điều thô Châu Phi, hầu hết các DN Việt Nam đều phải qua trung gian các nhà môi giới Ấn Độ, thì nay nhiều DN đã mua bán trực tiếp với các nhà xuất khẩu điều Châu Phi. Như vậy, DN Việt Nam có nguyên liệu bảo đảm hơn, giá mềm hơn. DN Châu Phi cũng muốn bán trực tiếp để hy vọng được giá hơn.

Từ thay đổi trong phương thức nhập khẩu điều thô nên tại Hội nghị khách hàng quốc tế năm 2013, do Vinacas vừa tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh ngày 28-11 đã có 10 thỏa thuận mua bán điều thô giữa DN Việt Nam và DN Châu Phi, với tổng trị giá gần 100 triệu USD. Tuy nhiên, mong muốn của các DN Việt Nam, để mua bán điều thô với các nước Châu Phi bền vững thì các nhà xuất khẩu cần khắc phục các hạn chế về chất lượng. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, phụ thuộc nguyên liệu nước ngoài thì nhiều DN chế biến điều Việt Nam phải nâng cao hơn nữa năng lực quản trị. Vinacas phải tăng cường đoàn kết các DN và nhận định, định hướng DN mua nguyên liệu và xuất khẩu.

Phương Hà