Mưu sinh mùa nước cạn

BP - Sông Sài Gòn có thượng lưu thuộc địa phận hai tỉnh Bình Phước và Tây Ninh. Khi đổ về địa phận xã Tân Hiệp (Hớn Quản), nước chảy chậm và chứa nhiều sinh vật phù du. Đây là môi trường lý tưởng cho nhiều loài thủy sản sinh sống. Và trên khúc sông này hình thành một làng chuyên mưu sinh bằng nghề cất vó. Vào mùa khô, nước sông rút mạnh, người dân nơi đây lại kiếm sống bằng nghề cào hến.

Chúng tôi đến xã Tân Hiệp khi mặt trời vừa đứng bóng. Nhiều người tranh thủ thời gian nông nhàn đổ về sông Sài Gòn bắt hến kiếm thu nhập. Khúc sông Sài Gòn qua xã dài khoảng 3km, nhộn nhịp người đánh bắt thủy sản với nhiều hình thức. Chỗ nước sâu thì ngư dân đánh lưới, cất vó, nơi cạn hơn thì đặt đú, cào hến...

Với lưu lượng trung bình khoảng 54m3/s, sông Sài Gòn cung cấp một lượng nước lớn cho các tỉnh hạ du và những nguồn lợi kinh tế do dòng sông mang lại. Nguồn lợi thủy sản vô cùng phong phú đã thu hút ngư dân từ các tỉnh miền Tây, Campuchia về đây mưu sinh. Từ tháng 3 đến tháng 6 hằng năm là đỉnh điểm của mùa khô, mực nước trên sông giảm mạnh, là thời điểm thuận lợi nhất để những người dân vạn chài sống dọc dòng sông thu hoạch hến.

Anh Trương Đắc Mới ở ấp 10, xã Tân Hiệp, làm việc tại Khu công nghiệp Mỹ Phước (Bến Cát, Bình Dương) tranh thủ những ngày nghỉ lễ 30-4 và 1-5 cùng bạn đến sông Sài Gòn bắt hến. Anh Mới nói: Mùa này hến nhiều, mới bắt vài giờ đã được hơn chục ký. Được tắm sông lại có hến ăn thật thú vị.  

Với những người bắt hến “nghiệp dư” như anh Mới, dụng cụ bắt hến chỉ gồm cái chậu và bao tải. Anh Mới ngâm mình dưới nước, dùng tay cào mạnh lớp bùn ở đáy sông rồi lựa lấy hến bỏ vào chậu. Những ngư dân sống bằng nghề bắt hến thì sắm dụng cụ chuyên nghiệp hơn, đó là giã cào. Một chiếc giã cào mỗi ngày có thể kiếm cả tạ hến. Nhưng người kéo giã cào phải có sức khỏe để vừa ngâm mình trong nước vừa kéo.

Cái lợi thấy được là vài chục ký đến hàng tạ hến mỗi ngày nhưng cái mất không phải nhỏ. Cả ngày dầm mình dưới nước, đầu phơi trần trong cái nắng 36-38OC, nguy cơ mắc bệnh là khó tránh khỏi. Anh Nguyễn Thành Luân ở ấp Bàu Lùng, xã Tân Hiệp - người cào hến chuyên nghiệp cho biết: Đây là thời điểm nghề cào hến dễ kiếm ăn nhất, bởi nước sông cạn. Tuy nhiên, giá chỉ 4.000-5.000 đồng/kg. Đánh vật với dòng nước từ sáng sớm tới chiều nhưng thu nhập không đáng kể, rủi ro luôn rình rập, nhẹ thì đứt chân do mảnh sành, mảnh thủy tinh cắt, nặng có thể bỏ mạng do đuối nước. Rõ nhất là các bệnh về da do nguồn nước bị ô nhiễm gây ra.

Theo phản ánh của ngư dân, thời gian gần đây nước sông Sài Gòn khác thường, đặc biệt là mùa khô. Nếu như trước mùa khô, nước trong xanh thì nay chuyển sang màu đục. Thỉnh thoảng lại có một đợt nước màu đen, nổi váng xanh, có mùi rất khó chịu. Người dân nơi đây cho rằng, đó là nước thải của một số trại heo ở khu vực thượng nguồn. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến cá ngày một khan hiếm và hến chết nhiều. Ngay từ bây giờ, chính quyền các cấp và người dân sinh sống hai bên sông Sài Gòn, đặc biệt khu vực thượng nguồn hãy chung tay bảo vệ nguồn nước, bảo vệ sự sống sông Sài Gòn.

Nguyễn Sơn