Mục đích thu hồi đất cần quy định rõ

* Điều 15 trong Dự thảo sửa đổi Luật Đất đai là những quy định về việc Nhà nước quyết định thu hồi đất, với nội dung như sau: 1. Thu hồi đất để sử dụng đất vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội; 2. Thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai; 3. Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật hoặc tự nguyện. Ở Khoản 2 và Khoản 3 của điều này tôi không có ý kiến gì. Nhưng ở Khoản 1, theo tôi Nhà nước không nên đứng ra thu hồi đất vì mục đích để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội. Vì việc thu hồi đất vì mục đích kinh tế - xã hội trong thời gian vừa qua đã gây ra nhiều bức xúc trong cả nước, mục đích thu hồi đất chủ yếu là làm lợi nhuận cho nhà đầu tư, các vấn đề về bồi thường, giải phóng mặt bằng không được giải quyết thỏa đáng dẫn đến gây nhiều khiếu nại và tố cáo kéo dài.

Vì thế tôi đề nghị Nhà nước không nên đứng ra thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế -  xã hội mà mang lại lợi ích cho nhà đầu tư. Nếu có thu hồi thì trong các trường hợp phi lợi nhuận và có lợi cho cộng đồng, xã hội một cách đúng nghĩa nhất hoặc những dự án kinh tế - xã hội đặc biệt quan trọng của quốc gia. Ngoài ra, việc ồ ạt cho thu hồi để vì mục đích phát triển kinh tế -  xã hội làm mất đi khá nhiều diện tích đất màu mỡ mà nhân dân đang trồng lúa, hoa màu, cây nông nghiệp khác (đặc biệt ở khu vực đồng bằng Bắc bộ và vùng Đồng bằng sông Cửu Long), hàng ngàn hecta diện tích đất lúa bị thu hồi vì để thành lập các khu kinh tế, khu công nghiệp nhưng chủ đầu tư thực hiện không hiệu quả dẫn đến hao phí tài nguyên đất, người dân hằng ngày phải chứng kiến đất bỏ hoang hóa trong khi đó người dân không còn đất để lao động sản xuất. Vì thế, cần cấm triệt để việc thu hồi đất đang sử dụng trong nông nghiệp để phát triển công nghiệp, dự án kinh tế -  xã hội để bảo tồn và phát triển nền nông nghiệp nước ta. Đồng thời, Nhà nước cần có cơ chế chế tài chặt chẽ để ràng buộc trách nhiệm của nhà đầu tư (như xử phạt tiền thật nặng, thu hồi lại đất đã giao... chịu trách nhiệm hình sự tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai vì sử dụng lãnh phí...) đặc biệt là khi chủ đầu tư nhận đất mà không thực hiện dự án, hoặc thực hiện nhưng không có hiệu quả như cam kết.

* Điều 47 là những quy định về thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, trong đó tại Khoản 4 của điều này có quy định như sau: 4. Trong trường hợp đến thời điểm kết thúc kỳ quy hoạch sử dụng đất mà các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất chưa thực hiện hết thì vẫn được tiếp tục thực hiện đến khi quy hoạch sử dụng đất kỳ tiếp theo được phê duyệt. Theo quy định trên thì trong trường hợp đến thời điểm kết thúc kỳ quy hoạch sử dụng đất mà các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất chưa thực hiện hết thì vẫn được tiếp tục thực hiện đến khi quy hoạch sử dụng đất kỳ tiếp theo được phê duyệt. Theo tôi quy định như trên là chưa ổn, chưa phù hợp với quy luật của phát triển. Vì, nếu đã quy hoạch mà chưa sử dụng đến và lại được phê duyệt vào kỳ tiếp theo thì sẽ còn tình trạng dự án treo và treo không biết đến bao giờ. Trong khi đó người nông dân lại đang thiếu đất để sản xuất. Hoặc các chủ dự án sẽ đối phó bằng cách, còn 1 năm cuối của kỳ quy hoạch mới cho tiến hành tạm thời, rồi sau khi được duyệt tiếp kỳ quy hoạch sau thì lại án binh bất động, đâu lại treo đấy. Do đó, tôi đề nghị chỉ phê duyệt vào kỳ tiếp theo đó với những trường hợp đặc biệt sau khi đã điều tra rà soát đúng với thực tế là dự án đã được thực hiện đang còn dang dở.

* Điều 34 là những quy định về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, trong đó ở Khoản 6 và 7 có quy định như sau: 6. Dân chủ và công khai. 7. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải đảm bảo ưu tiên quỹ đất cho các mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, an ninh lương thực và bảo vệ môi trường. Theo tôi thì ở Khoản 6 cần được bổ sung cụm từ “minh bạch” và ngay sau cụm từ “công khai”. Vì công khai mà không minh bạch, rõ ràng thì dù có dân chủ, có công khai thì hiệu quả cũng không cao và đôi khi còn tạo kẽ hở cho kẻ xấu lợi dung. Vì vậy, tôi đề nghị viết lại khoản 6 như sau: Dân chủ, công khai và minh bạch.

lỞ nội dung của Khoản 7 chủ yếu là quy định việc quy hoạch đất cần phải ưu tiên quỹ đất cho cho các mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, an ninh lương thực... Thực chất của việc ưu tiên này là dành đất cho các công trình, như: Các bãi xử lý chất thải, nghĩa trang, công viên và tỷ lệ cây xanh che phủ... Đây là những yếu tố có tính chất cộng đồng, vì vậy tôi đề nghị quy định chung là “công trình phúc lợi công cộng” và đề nghị viết lại khoản 7 như sau: 7. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải ưu tiên quỹ đất cho các công trình phúc lợi công cộng; duy trì diện tích trồng lúa bảo đảm an ninh lương thực, rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và trồng rừng che phủ đồi núi trọc để bảo vệ môi trường.

Kim Ngọc