Moshe Dayan - tướng Israel

BP - Moshe Dayan sinh năm 1915 trong trại tập trung Deganya, thuộc Palestine nhưng bị đế quốc Ottoman xâm chiếm. Do vậy, đến tuổi trưởng thành, ông gia nhập đội quân Do Thái Haganah để bảo vệ thôn làng. Là đội quân tự phát và được huấn luyện để thực hiện các lối đánh du kích nên ông cảm thấy không thú vị và bỏ sang Anh.

Tại nước Anh, Dayan gia nhập cảnh sát London. Đến giữa năm 1936, ông được điều sang làm cảnh sát tại Palestine để giám sát và chỉ đạo mọi hoạt động của quân du kích Haganah. Sau khi nắm quyền, Dayan cho thiết lập lại hệ thống huấn luyện, xây dựng kỷ luật quân đội. Ông áp dụng các học thuyết quân sự của Anh cho đội quân du kích của mình. Nhờ vậy, năm sau, Dayan đã trở thành chỉ huy của lực lượng cảnh sát cơ động người Do Thái. Năm 1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ, nước Anh dồn sức đối phó với phe phát xít nên thay đổi thái độ đối với người Do Thái và xem lực lượng Haganah là đội quân bất hợp pháp. Vì vậy, Dayan bị người Anh bắt và tuyên án 5 năm tù giam. Đến năm 1941, người Anh trả tự do cho Dayan và yêu cầu phải ủng hộ họ chống phát xít và chống lại Chính phủ Vici của Pháp. Tháng 6-1941, Dayan chỉ huy quân Do Thái đánh lại quân phát xít nhưng bị thương. Trong lúc điều trị vết thương, Dayan ra sức tuyển mộ, xây dựng quân đội lên tới 30 ngàn người. Sau khi huấn luyện đầy đủ, người Do Thái bắt đầu thử nghiệm các hành động quân sự có quy mô để giành độc lập. Sau khi người Anh rút khỏi vùng đất này thì xảy ra chiến tranh giữa người Do Thái và các nước Ả Rập để tranh giành lãnh thổ. Tháng 5-1948, Dayan trở thành Tổng chỉ huy quân đội của người Do Thái đóng tại vùng thung lũng sông Jordan. Tại đây, quân của Dayan liên tục bị quân Syria tấn công.

Bằng tài năng của mình, Dayan đánh tan quân Syria, tấn công vào quân đội các nước Ả Rập. Cuối năm 1948, bằng tài ngoại giao Dayan đã đàm phán thành công với các quốc gia Ả Rập để kết thúc chiến tranh và thành lập Nhà nước Israel. Năm 1953, ông nhận định tình hình Trung Đông sẽ trở nên căng thẳng, có thể bùng phát thành xung đột vũ trang lớn. Vì vậy, ông ra sức xây dựng tiềm lực quốc phòng, hiện đại hóa quân đội, thay đổi cơ chế đào tạo sĩ quan... kêu gọi các tỷ phú người Do Thái gửi tiền về xây dựng đất nước. Năm 1956, để chủ động trong tác chiến, Dayan cho quân nhảy dù tấn công quân Ai Cập đang đồn trú sát biên giới. Chỉ sau 3 ngày tấn công, quân Israel giành thắng lợi quyết định đến cục diện chiến tranh và ông được xem là một biểu tượng quân sự của thế giới...

Lịch sử quân sự thế giới ghi nhận tài năng quân sự của Dayan không chỉ kỹ thuật tác chiến mà còn ở khả năng huấn luyện quân sự. Di sản ông để lại cho người Israel là kho chiến lược quân sự vô giá với những phương án cơ động trên chiến trường. Chương trình huấn luyện bài bản của ông đã làm cho quân đội Israel từ trứng nước thành một lực lượng quân sự có sức chiến đấu mạnh bậc nhất thế giới. 

T.Phong