“Lượng” và “chất” của điều Bình Phước

BP - Cuộc họp giữa lãnh đạo UBND tỉnh, các sở, ngành liên quan với Hiệp hội Điều Việt Nam và các chuyên gia ngành điều nhằm tham vấn các ý kiến để xây dựng Nghị quyết chuyên đề về phát triển ngành điều đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 diễn ra ngày 24-5, có nhiều ý kiến rất đáng ghi nhận. Theo đó, ông Đặng Hoàng Giang, Phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam cho rằng, hiện nay nếu tính về “lượng” thì Bình Phước vẫn là số 1, nhưng tính về “chất” tham gia vào chế biến sâu, sản phẩm điều có giá trị cao thì vẫn còn thấp. Đây là vấn đề cần được chính quyền các cấp và nhà nông quan tâm để kịp thời điều chỉnh.

Bình Phước được coi là thủ phủ của cây điều, chiếm gần 50% diện tích điều của cả nước và cũng chiếm hơn 40% sản lượng điều thô của toàn quốc. Toàn tỉnh có khoảng 75.000 hộ sống nhờ vào kinh tế vườn điều, trong đó phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số. Đó là về “lượng”, còn về “chất”, toàn tỉnh hiện chỉ có 5 hợp tác xã sản xuất điều sạch theo tiêu chuẩn Organic (sản phẩm hữu cơ), với hơn 4.000 ha. Diện tích điều sạch còn rất thấp (đạt 0,026%) trong tổng diện tích cây điều toàn tỉnh là không thể chấp nhận được. Bởi lẽ, Organic là những sản phẩm được trồng mà không sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón tổng hợp, bùn thải, sinh vật biến đổi gen, hoặc bức xạ ion. Ngoài ra, mặc dù Bình Phước đã được cấp chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho hạt điều nhưng cũng chỉ mới có 4 doanh nghiệp đủ điều kiện để sử dụng lợi thế này.

Đối với chế biến hạt điều, toàn tỉnh hiện có khoảng 200 doanh nghiệp và 400 cơ sở chế biến nhỏ lẻ, trong đó có hơn 30 doanh nghiệp lớn với tổng công suất khoảng 82.000 tấn/năm, sản phẩm đã được xuất khẩu đến 25 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, quy mô, năng lực chế biến của các doanh nghiệp ngành điều Bình Phước còn nhỏ và nhiều hạn chế. Toàn tỉnh chỉ có 31 doanh nghiệp đủ năng lực thực sự để nhập khẩu điều thô về chế biến. Các cơ sở còn lại sau vụ thu hoạch không có nguyên liệu để gia công nên nhiều nhà máy chế biến phải đóng cửa vì thiếu nguyên liệu, một số cơ sở kiệt quệ tài chính dẫn đến sụp đổ.

Từ thực tế nêu trên cho thấy, việc không được mở rộng thêm diện tích mà phải thâm canh, làm “trẻ hóa” vườn điều, đồng thời phải tăng nhiều hơn diện tích cây điều hữu cơ là rất cần thiết. Theo kế hoạch, định hướng phát triển ngành điều Bình Phước đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ổn định diện tích 134.000 ha, năng suất bình quân 1,5 tấn/ha. Trong đó, khu vực thâm canh tốt đạt từ 2 tấn/ha trở lên, khu vực còn lại năng suất từ 1 tấn/ha trở lên. Đối với tái canh, trồng mới, sử dụng 100% giống điều đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng địa phương công nhận. Phấn đấu có ít nhất 10.000 ha điều sản xuất theo quy trình hữu cơ Organic...

Tuy nhiên, để tăng “chất” cho vườn cây và chế biến hạt điều, đồng thời ổn định theo kế hoạch này là chuyện không hề đơn giản. Bởi lẽ, 75 ngàn nông hộ trồng điều, nhất là hộ dân tộc thiểu số không phải ai cũng muốn vào hợp tác xã hoặc làm theo chỉ dẫn của ngành nông nghiệp. Tình trạng “chặt - trồng” khi giá các loại nông sản lên xuống vẫn luôn diễn ra, gây không ít khó khăn cho công tác hoạch định chính sách. Xây dựng được một nghị quyết về ngành điều của tỉnh đã khó, nhưng để nghị quyết có khả năng đi vào cuộc sống và giúp người nông dân đầu tư phát triển cây điều, cũng như khuyến khích doanh nghiệp điều tham gia vào chế biến sâu lại càng khó khăn hơn.

Hà Thanh