Lợi trước mắt, nhưng thiệt lâu dài

BP - Ai cũng biết rằng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) khi còn trẻ là để lúc về già có tiền hưu trí đảm bảo cuộc sống. Đây là chính sách an sinh xã hội lâu dài mà BHXH hướng đến. Tuy nhiên thực tế hiện nay cho thấy, có rất nhiều người lao động muốn hưởng BHXH một lần. Đây là việc làm lợi trước mắt, nhưng sẽ thiệt lâu dài. Bởi vì, giữa nhận BHXH một lần với tích lũy để hưởng lương hưu thì tổng quyền lợi khi nhận lương hưu cao gấp nhiều lần so với quyền lợi khi nhận BHXH một lần, kể cả trong trường hợp số tiền BHXH một lần được đầu tư gửi tiết kiệm. Và nhận BHXH một lần cũng tức là không có gì bảo đảm cho cuộc sống lúc tuổi già, sẽ trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Theo số liệu thống kê của BHXH Việt Nam, mỗi năm cả nước có khoảng 700.000 người lao động nhận BHXH một lần; trong khi đó, số người tham gia BHXH mới chỉ được 1 triệu. Và điều đáng lo ngại là số người nhận BHXH một lần tăng theo từng năm. Tại Bình Phước, tổng số người hưởng BHXH một lần từ năm 2016-2018 là 25.089 người, trong đó năm 2016 là 7.495 người, năm 2017 là 7.994 người và năm 2018 là 9.600 người. Trong tháng 2-2019, BHXH tỉnh đã tiếp nhận và giải quyết 516 hồ sơ hưởng trợ cấp một lần, lũy kế từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh có 1.030 người lao động nộp hồ sơ xin hưởng BHXH một lần, tăng 19,2% so cùng kỳ năm trước.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, song nguyên nhân lớn nhất là do rất nhiều người tham gia BHXH khi tới độ tuổi từ 35 đến 40 thì bị thải loại, không tham gia được quan hệ lao động. Trong khi đó, đời sống của họ gặp không ít khó khăn và khả năng họ tham gia vào thị trường lao động và có quan hệ lao động để tiếp tục đóng BHXH là rất ít. Với điều kiện tiền lương, thu nhập chỉ đủ trang trải cuộc sống, nên khi không có việc làm, đồng nghĩa không có tiền, cuộc sống bức bách nên họ có nhu cầu hưởng trợ cấp một lần để lo cho cuộc sống trước mắt. Lý do nữa là công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH, đặc biệt là hưu trí, tử tuất chưa được tốt. Vì vậy, có nhiều người lao động chưa thấy được quyền lợi của mình khi tham gia BHXH để nhận được tiền lương hưu.

Cùng với đó là thông tin về quỹ BHXH có thể vỡ trong dài hạn, khiến không ít người lo lắng không biết nhiều năm sau sẽ như thế nào, nên họ quyết định nhận một lần. Và một nguyên nhân nữa là điều kiện tối thiểu về thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu khá dài (20 năm) đã làm nản lòng một bộ phận người lao động. Bên cạnh đó, quy định về điều kiện hưởng trợ cấp BHXH một lần như hiện nay tương đối dễ dãi, chỉ cần nghỉ việc 1 năm không tiếp tục tham gia là được hưởng nên dẫn đến tình trạng số người muốn nhận trợ cấp một lần ngày càng tăng cao.

Để hạn chế tình trạng nhận BHXH một lần thì rất cần có giải pháp tổng thể, căn cơ hơn. Cụ thể là rút ngắn điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu, tăng mức hỗ trợ của Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện... để người lao động thấy được lợi ích thiết thực khi tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu... Và khi xem xét cho người lao động hưởng BHXH một lần thì chỉ cho hưởng phần mà họ đóng, phần còn lại (tức là phần của doanh nghiệp, người sử dụng lao động đóng) thì giữ lại. Phần này vẫn là của người lao động nhưng chưa cho họ hưởng ngay mà để khi họ không may gặp sự cố mất sức lao động, hết tuổi lao động thì mới được hưởng.

P.L