Lạm thu đầu năm học chưa có “thuốc đặc trị”?

Hai tháng 9 và 10 là cao điểm thu tiền học đầu năm. Và năm nay, dù đã có nhiều văn bản từ cấp bộ, sở đến phòng giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) chấn chỉnh, quy định khá cụ thể, nhưng tình trạng lạm thu đầu năm học vẫn tiếp diễn, khiến nhiều bậc phụ huynh bức xúc, đặc biệt là phụ huynh ở vùng nông thôn nghèo hoặc công chức có thu nhập thấp. Nhiều trường hợp cha mẹ phải cho con nghỉ học hoặc phải đi vay lãi nóng vì tiền thu đầu năm học quá cao so với thu nhập của họ.

Bài 1: BỎ HỌC VÌ TIỀN THU CAO

Chúng tôi về xã Minh Lập (Chơn Thành) sau khi liên tiếp nhận được thông tin phản ánh về tình hình thu tiền học đầu năm rất cao. Và khi biết có nhà báo đến tìm hiểu về tình hình thu tiền học đầu năm, hàng chục phụ huynh ở ấp 1, xã Minh Lập đã kéo đến nhà một phụ huynh đang trao đổi với chúng tôi. Tất cả họ đều có dáng vẻ lam lũ, nghèo khó.

ANH LỚP 6 PHẢI NGHỈ HỌC ĐỂ EM ĐƯỢC VÀO LỚP 2

Trong số đó có hai vợ chồng khoảng 35-40 tuổi đề nghị phản ánh trường hợp gia đình họ nhưng không nêu tên vì sợ con trai họ đang đi học bị “đì”.

Không vườn rẫy, hai vợ chồng anh chị làm thuê thời vụ, thu nhập của cả gia đình may mắn mới được 3 triệu đồng/tháng, chỉ riêng việc lo ăn đã chật vật. Năm học này cháu lớn lên lớp 6, cháu nhỏ lên lớp 2. Vừa khai giảng năm học mới, cháu nhỏ về báo với cha mẹ phải chuẩn bị 3,8 triệu đồng, cháu lớn về báo chuẩn bị 3 triệu đồng đóng tiền học. Người phụ nữ gầy gò nói trong hơi nghẹn: “Lúc đầu không tin sắp nhỏ, nhưng hỏi lại thì biết chúng không nói dối. Chừng ấy lấy tiền đâu để đóng?”.

Thu tiền không có biên lai mà chỉ có danh mục giáo viên trường Tiểu học Minh Lập viết tay gửi về cho phụ huynh

Vợ chồng anh chị quyết định phải cho cháu lớn nghỉ học vì không đủ tiền lo cho cả hai anh em. Anh chị gom góp, vay mượn rồi đưa cho cháu lớn đem tiền đi đóng cho em. Thu tiền xong, không biên lai, cô giáo liệt kê vào mảnh giấy đưa cho cháu lớn đem về “giải trình” với cha mẹ danh mục 19 khoản thu, tổng cộng 3 triệu 556 ngàn đồng, trong đó hai khoản thu nặng nhất là học phí 900 ngàn đồng, bảo mẫu 900 ngàn đồng (cả năm học), tiền ăn 330 ngàn đồng (tháng 9), ốp gạch 300 ngàn đồng, quỹ phụ huynh 200 ngàn đồng, nước + trực trưa 180 ngàn đồng...

Một phụ huynh khác chuyển cho chúng tôi tờ giấy “các khoản tiền đóng học - năm học 2012-2013, lớp 5A¹” được đánh máy rõ ràng, khổ nhỏ bằng nửa trang giấy thông thường, do cô giáo phát cho học sinh đem về đưa cha mẹ, trong đó ghi cụ thể 22 khoản thu, tổng cộng 3 triệu 729,6 ngàn đồng. Danh mục khoản thu lớp 5 so với lớp 2 thêm 3 mục quỹ lớp (100 ngàn đồng), đồng phục (50 ngàn đồng) và thể dục (43 ngàn đồng). Đáng chú ý là trong giấy này còn ghi chú rõ ràng 3 khoản không bắt buộc phải đóng, gồm bảo hiểm tai nạn (35 ngàn đồng), đồng phục, thể dục. Như vậy, khoản thu bắt buộc còn lại 3 triệu 601,6 ngàn đồng.

Một phụ huynh có con học lớp 1 đưa ra tờ giấy “tổng hợp” các khoản thu (do cô giáo chuyển về) ngay khi con cắp sách đến trường đã phải đóng 3,5 triệu đồng (chưa tính tiền ăn 344 ngàn đồng/tháng). Theo tìm hiểu của chúng tôi, khối lớp 1 phải đóng nhiều hơn tất cả các khối lớp khác. Nhiều khoản thu giảm dần theo khối lớp, như tiền trang thiết bị ban đầu lớp 1 đóng 250 ngàn đồng, lớp 2 và 3 đóng 100 ngàn đồng, lớp 4 và 5 đóng 70 ngàn đồng. Các lớp một buổi không đóng tiền học phí, bảo mẫu, ăn trưa, ốp gạch, tổng cộng các khoản thu khoảng 1,5 triệu đồng (tùy theo khối lớp).

THU KHÔNG ĐƯỢC THÌ TRẢ?

Làm việc với phóng viên Báo Bình Phước về các khoản thu đầu năm học, cô Trần Thị Chanh, Hiệu trưởng trường Tiểu học Minh Lập cho biết: Ngày 18-8-2012, nhà trường họp cùng phụ huynh và ra nghị quyết, trong đó có dự kiến các khoản thu đầu năm học. Sau đó trường lập tờ trình và được UBND xã Minh Lập, Phòng GD-ĐT huyện Chơn Thành đồng ý các khoản thu và mức thu, trong đó lớp 2 buổi thu từ 610 đến 790 ngàn đồng (tùy theo khối lớp và học phí, bảo mẫu, tiền gas, tiền ăn mới chỉ tính tháng 9), lớp 1 buổi đóng 664,6 đến 669,6 ngàn đồng/năm. Nhà trường không thu khoản nào không được phép và không thu vượt mức cho phép.

Tuy nhiên, trao đổi cụ thể từng khoản và mức thu như phiếu và giấy báo của giáo viên gửi phụ huynh, cô Chanh cho biết: Khi chưa được duyệt tờ trình, một số giáo viên đã chủ động thông báo và thu tiền theo dự kiến đã thông qua trong buổi làm việc cùng hội cha mẹ phụ huynh học sinh. Khi tờ trình được phê duyệt (UBND xã Minh Lập và phòng GD-ĐT không ghi ngày tháng), có 4 khoản giảm thu, gồm tiền xã hội hóa 200 xuống 100 ngàn đồng, lao công 100 xuống 60 ngàn đồng, học phí 900 xuống 630 ngàn đồng, bảo mẫu 900 xuống 540 ngàn đồng; 1 khoản tăng là quỹ hội cha mẹ phụ huynh từ 100 lên 200 ngàn đồng. Như vậy, tổng hợp các khoản thu của lớp 2 buổi giảm 630 ngàn đồng, lớp 1 buổi không thay đổi.

Vì sao trong tờ trình của nhà trường tổng các khoản thu lại thấp hơn rất nhiều so với số tiền thực tế đã thu của học sinh? Tìm hiểu kỹ từng khoản thu, chúng tôi nhận thấy có nhiều khoản nhà trường thu nhưng không có trong tờ trình, như: lao công, nước uống, trực trưa... Và khi cầm trên tay danh mục các khoản thu do chúng tôi thu thập từ phụ huynh học sinh, cô Chanh thừa nhận đầu năm giáo viên chủ nhiệm lớp 2 buổi đã thu đúng như vậy, nhưng tất cả đều phục vụ cho học sinh.

Cô Chanh cho biết thêm: Sau khi tờ trình được phê duyệt, Ban giám hiệu nhà trường đã đề nghị giáo viên hoàn trả (hoặc ghi lại đối với trường hợp gia đình có nhu cầu đóng tiền ăn cho tháng sau) những khoản thu vượt mức quy định. Riêng tiền ốp gạch, do có một số phụ huynh phản ánh, nhà trường xin ý kiến đảng ủy xã, sau đó không tổ chức làm và hoàn trả cho những phụ huynh đã đóng tiền.

So với nhiều trường khác thuộc vùng nông thôn chúng tôi khảo sát trên toàn tỉnh, tiểu học Minh Lập là một trong những trường thu tiền học đầu năm rất cao. Cũng tại Minh Lập, bậc học THCS (thu trên dưới 3 triệu đồng, tùy theo từng đối tượng), mầm non (khoảng 1,5 triệu đồng, tùy từng đối tượng) cũng thu cao hơn rất nhiều so với ở các xã khác.

Trần Phương