“Làm cho đất nước càng ngày càng xuân”

BPO - Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất yêu thiên nhiên, sống gần gũi với thiên nhiên nên từ những ngày hoạt động cách mạng, dù bận trăm công ngàn việc nhưng Người vẫn luôn chú trọng việc xây dựng môi trường để bảo đảm điều kiện sống và công tác bí mật trong kháng chiến. Trong những năm tháng ấy, Người căn dặn cán bộ phải chọn những nơi: “Trên có núi, dưới có sông, có đất ta trồng, có bãi ta vui”.

Hơn ai hết, Bác là người hiểu rõ ý nghĩa và giá trị to lớn của việc trồng cây gây rừng. Vì vậy, ngày 30-5-1959, với bút danh Trần Lực, Bác đã viết bài: “Nông dân phải trồng cây chuẩn bị làm nhà ở”, đăng trên Báo Nhân Dân số 1901, trong đó Bác chỉ ra: “Muốn làm cửa nhà tốt, phải ra sức trồng cây, chúng ta chuẩn bị từ nay, dăm năm sau, sẽ bắt tay dựng nhà”. Tiếp đó, vào ngày 28-11-1959, cũng với bút danh Trần Lực, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài báo với tựa đề “Tết trồng cây” đăng trên Báo Nhân Dân. Với bài báo này, Bác Hồ đã chính thức khởi xướng và phát động phong trào “Tết trồng cây”. Nội dung bài báo ngắn gọn nhưng ý nghĩa vô cùng sâu sắc, chứa đựng một tấm lòng vì nước, vì dân của Bác.

Mở đầu bài báo, Bác viết: “Mấy lâu nay các xí nghiệp, công trường, cơ quan, trường học, đơn vị bộ đội, hợp tác xã nông nghiệp..., đang thi đua sôi nổi để lấy thành tích chúc mừng Đảng 30 tuổi.

Đó là một việc rất tốt. Một lần nữa, nó chứng tỏ rằng toàn dân ta yêu kính Đảng, tin cậy Đảng, quyết tâm theo sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.

Bác Hồ tham gia Tết trồng cây tại Bất Bạt (Sơn Đà, Ba Vì, Hà Tây) năm 1969 - Ảnh: Tư liệu

Bên đợt thi đua ấy, chúng tôi đề nghị tổ chức một ngày “Tết trồng cây”. Việc này tốn kém ít mà lợi ích rất nhiều”...

Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác, toàn dân ta đã thực hiện “Tết trồng cây” đầu tiên trong dịp tết Nguyên đán Canh Tý 1960. Từ đó trở đi, mỗi khi mùa xuân đến, nhân dân ta lại tổ chức tết trồng cây theo lời Bác và không ai quên được lời căn dặn của Người qua hai câu thơ:

Mùa xuân là Tết trồng cây,
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.

Không chỉ kêu gọi, động viên, khuyến khích mọi người tham gia phong trào trồng cây gây rừng qua các bài nói chuyện, bài báo, mà Chủ tịch Hồ Chí Minh còn bằng những hành động cụ thể để nêu gương cho mọi người làm theo. Sau khi phát động phong trào, tết Nguyên đán năm ấy, Bác là người đầu tiên và gương mẫu thực hiện. Bác đã trồng cây đa tại Công viên Thống Nhất (nay là Công viên Lênin) vào ngày 11-1-1960, mở đầu cho phong tục mới vào dịp tết cổ truyền của dân tộc. Ngày 25-1-1961, Bác Hồ về thăm Hợp tác xã Lạc Trung, tỉnh Vĩnh Phúc - nơi có phong trào trồng cây hai bên đường và trên các bãi đất trống. Bác ôm ghì hai đồng chí lãnh đạo của xã thật chặt và hỏi: “Các chú có thấy khó chịu không?”. Rồi Bác ôn tồn bảo: “Cây cũng như người, nó phải có khoảng cách để sống và phát triển, các chú cần hướng dẫn nhân dân trồng cây theo kỹ thuật, trồng cây nào tốt cây đó”.

Ngày 20-1-1965, trong bài “Hãy nhiệt liệt tổ chức tết trồng cây” đăng trên Báo Hà Đông, Người viết: “Muốn xây dựng nông thôn mới. Việc đầu tiên của nông thôn mới là xây dựng lại nhà ở cho đàng hoàng. Muốn vậy thì ngay từ bây giờ phải trồng cây nhiều và tốt để lấy gỗ. Chỉ có việc đó cũng đủ thấy cần phải đẩy mạnh phong trào tết trồng cây”.

Ngày 9-5-1961, trong bài nói chuyện với nhân dân ở Đảo Cô Tô, tỉnh Hải Ninh (nay là tỉnh Quảng Ninh), Người căn dặn: Cần trồng nhiều cây ăn quả, cây lấy gỗ, cây ngăn gió. Trồng cây sẽ đưa lại cho nhân dân ta một nguồn lợi to lớn, lại làm cho xứ sở ta thêm đẹp. Cũng trong năm 1961, Bác Hồ cùng các đại biểu thanh niên thủ đô đến trồng cây trên công trình lao động làm đẹp thủ đô tại Vườn hoa thanh niên. Ngày 3-2-1963, Người về thăm và tham gia trồng cây trong Hội trồng cây thống nhất cùng đồng bào huyện Đông Anh (Hà Nội).

Và hằng năm, cứ mỗi dịp tết đến, xuân về, Bác Hồ thường tham gia cùng nhân dân trồng cây. Sáng mồng 1 tết Kỷ Dậu 1969, tuy sức khỏe đã yếu đi nhiều nhưng Bác vẫn đến chúc tết một số đơn vị và trồng cây lưu niệm tại đồi Vật Lại, huyện Ba Vì (Hà Nội). Ngày 5-2-1969, trong bài viết cuối cùng của mình về tết trồng cây đăng trên Báo Nhân Dân, với bút danh TL, Bác đã nhắc tới “ích lợi to lớn cho kinh tế quốc phòng” của việc trồng cây gây rừng, và nhắc nhở “đồng bào các địa phương phải biến đồi trọc thành vườn cây”. Cũng trong bài báo này, một lần nữa Bác Hồ lại nêu bật những thành tựu và ý nghĩa to lớn của loại “Tết” mới, “Tết” đặc biệt chỉ riêng có ở Việt Nam và do chính Người sáng tạo ra. Bác viết: “Ngày nay, đồng bào ta ai cũng hiểu rõ trồng cây gây rừng có ích lợi to lớn cho kinh tế và quốc phòng. Tết trồng cây là ngày mở đầu cho việc trồng cây suốt cả năm, đã trở thành một tục lệ tốt đẹp của nhân dân ta”. Đồng thời, Người kêu gọi: Năm nay, chúng ta thi đua trồng cây cho thật tốt, phải bảo đảm trồng cây nào tốt cây ấy, tổ chức “một tết trồng cây quyết thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Như vậy, theo Bác Hồ thì tết trồng cây “cũng là một cuộc thi đua dài hạn nhưng nhẹ nhàng mà tất cả mọi người - từ các cụ phụ lão đến các em nhi đồng đều có thể hăng hái tham gia”. Điều đó có thể thấy, “Tết trồng cây” có ý nghĩa lớn lao và hết sức thiết thực đối với đất nước, nhân dân ta. Lời kêu gọi “Tết trồng cây” của Bác đã được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân dân cả nước, trở thành một phong trào quần chúng sâu rộng, một nét đẹp trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Trong những lần thăm nước bạn hoặc tiếp đón các vị nguyên thủ quốc gia đến thăm Việt Nam, Bác đều tổ chức trồng cây lưu niệm. Người đã trồng cây đại ở Ấn Độ, trồng cây sồi ở Nga và tặng chúng những cái tên thân mật là “những cây hữu nghị”.

Ngay cả khi nằm trên giường bệnh, Bác vẫn không quên nhắc nhở Đảng bộ Nghệ An cần “có kế hoạch trồng cây bảo vệ rừng”. Cho đến tận ngày Bác ra đi vào cõi vĩnh hằng, trong bản Di chúc thiêng liêng, Người vẫn không quên nhắc đến việc trồng cây: “Nên có kế hoạch trồng cây trên đồi. Ai đến thăm thì trồng một cây làm kỷ niệm. Trồng cây nào phải tốt cây ấy. Lâu ngày, cây nhiều thành rừng, sẽ tốt cho phong cảnh và lợi cho nông nghiệp”. Lời kêu gọi “Tết trồng cây” cùng với nhiều hoạt động cụ thể trong những “Tết trồng cây” của Bác đã được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân dân cả nước, trở thành một phong trào quần chúng sâu rộng, một nét đẹp trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Đã hơn 50 năm ngày Bác đi xa, nhưng cứ mỗi độ tết đến, xuân về, nhân dân ta lại tổ chức “Tết trồng cây” theo lời Bác dặn. Ai cũng ý thức được rằng trồng cây cùng một lúc sẽ mang lại nhiều giá trị thiết thực: Điều hòa khí hậu, ngăn chặn thiên tai, lợi ích kinh tế, đem lại màu xanh cho quê hương, xứ sở...

Khi đất nước còn chiến tranh, việc tích cực trồng cây hằng năm là để “rừng che bộ đội, rừng vây quân thù”. Khi quê hương sạch bóng ngoại xâm, việc trồng cây sẽ làm giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm nước và giảm xói mòn đất, giảm nhiệt độ đường phố, bảo tồn năng lượng, tiết kiệm điện, ngăn chặn ảnh hưởng tia cực tím, cải thiện sức khỏe con người, tạo ra cơ hội kinh tế, giúp cân bằng hệ sinh học... Đặc biệt, trong những năm gần đây, các loại sản phẩm chế biến từ gỗ đã trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu đạt giá trị cao của nước ta. Cụ thể, năm 2009, kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam đạt 2,6 tỷ USD; chỉ sau 5 năm, năm 2013, xuất khẩu gỗ đã đạt 5,56 tỷ USD, gấp 2 lần so với năm 2009; đến năm 2018, đã đạt 8,91 tỷ USD, tăng gấp 1,6 lần so với năm 2013. Giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt được trong năm 2018 chủ yếu từ các nhóm hàng chính như: đồ gỗ đạt trên 4 tỷ USD, ghế ngồi đạt 1,4 tỷ USD, dăm gỗ trên 1 tỷ USD, gỗ dán gần 700 triệu USD, viên nén trên 400 triệu USD, đồ mộc xây dựng gần 240 triệu USD. Hiện nay, Việt Nam đã trở thành quốc gia đứng thứ 5 thế giới, thứ 2 châu Á, đứng đầu Đông Nam Á về xuất khẩu gỗ và lâm sản.

Con người ta có thể nhịn ăn, nhịn uống, nhưng không ai có thể nhịn thở được. Và trước tình hình biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước, ngẫm lời Bác dạy, chúng ta càng thấm thía hơn những lời chỉ dẫn của Người, càng thấy sâu sắc hơn ý nghĩa to lớn của việc trồng cây, gây rừng, cho sự phát triển bền vững của đất nước và cuộc sống no ấm, sung túc, khỏe mạnh của nhân dân.