Kinh tế nông nghiệp nhìn từ chuỗi liên kết - Bài 1

BP - “Đợi đến ngày nào đó cung vượt cầu còn xa lắm, hiện tại thì chưa đủ. Anh cứ nhìn xem, thanh long, xoài, vải... món nào ra châu Âu thành công món đó. Bây giờ mình có cầu bắc ra với thế giới rồi, thị trường tiêu thụ rộng lớn, đừng lo không bán được mà hãy lo mình sản xuất được cái gì, như thế nào. Với đặc điểm khí hậu và thổ nhưỡng của Bình Phước muốn làm giàu chỉ có 3 loài cây: sầu riêng, bưởi da xanh và bơ. 3 cây này có chung một ký chủ nấm phytoptophthora gây hại nên trồng xen khá thuận lợi. Riêng bưởi và sầu riêng là 2 loại cây trồng chỉ dành cho người giàu. Bởi nó đòi hỏi kinh phí đầu tư và kỹ thuật chăm bón cao. Còn nghèo hay cận nghèo thì nên trồng bơ, mít, vì chi phí đầu tư thấp, ít sâu bệnh. Còn kha khá thì có cây măng cụt, chôm chôm, xoài, nhãn” - nhà làm cây giống có 30 năm kinh nghiệm ở khu vực cầu 38, xã Minh Hưng (Bù Đăng) Huỳnh Văn Hiền gợi mở.

THỊ TRƯỜNG CÂY GIỐNG TRƯỚC MÙA MƯA

Giống sầu riêng lên giá

Chỉ sau một vài cơn mưa đầu mùa xuất hiện thì các vựa cây giống trên địa bàn tỉnh Bình Phước nở rộ chủng loại giống cây trồng. Đặc biệt, giống cây sầu riêng năm nay khá phong phú, vựa nào cũng ngập tràn. Tuy nhiên, giá cây giống mỗi nơi mỗi khác. Tại vựa giống Thành Lợi ở thành phố Đồng Xoài, giá giống sầu riêng Ri6, Monthong dao động từ 200-300 ngàn đồng/cây. Cá biệt, giống sầu riêng Musangking có nguồn gốc từ Malaysia giá 350 ngàn đồng/cây. Cùng giống sầu riêng Ri6, Monthong nhưng cơ sở cây giống Hoàng Phú ở ấp 1, xã Thanh Hòa (Bù Đốp) dao động 180-200 ngàn đồng/cây, riêng giống sầu riêng Musangking ở mức 250 ngàn đồng/cây. Trong khi đó, giống sầu riêng Ri6, Monthong tại khu vực cầu 38, xã Minh Hưng chỉ 150 ngàn đồng/cây. Các loại cây trồng khác như bơ, xoài, bưởi, mít, măng cụt gần như các cơ sở cung ứng giống có giá tương đồng nhau. Bưởi da xanh, bơ, xoài tùy theo chất lượng cây giống có giá dao động từ 45-70 ngàn đồng/cây.

Ông Huỳnh Văn Hiền, Giám đốc Công ty TNHH Huỳnh Thịnh, xã Minh Hưng (Bù Đăng) chăm sóc giống cây sầu riêng Ri6 và Monthong

Giám đốc Công ty TNHH Huỳnh Thịnh - ông Huỳnh Văn Hiền cho biết, nguyên nhân giá cây giống mỗi nơi mỗi khác là do phụ thuộc vào chất lượng cây. Các cơ sở mua bán cây giống thường có 2 dạng khác nhau. Một là mua cây giống về bán, hai là tự sản xuất giống để bán. Đối với những cơ sở sản xuất được cây giống và chủ động mặt bằng trong kinh doanh thì giá thành thấp hơn so với những cơ sở phải thuê mặt bằng để kinh doanh. Riêng sầu riêng Musangking là giống mới, có nguồn gốc từ Malaysia nên giá thành cao hơn so các giống sầu riêng khác. Tuy nhiên, Musangking là giống mới nên không thể biết được chất lượng, năng suất như thế nào. Do vậy, người trồng phải hết sức cẩn thận, cần tìm hiểu kỹ quy trình chăm sóc để tránh những hậu quả không đáng có về sau.

Mít, măng cụt “cháy” hàng

Sức hút giá của trái mít trong những tháng qua đã đẩy nhu cầu trồng mít của người dân ở hầu hết các tỉnh từ miền Đông đến miền Tây Nam bộ tăng cao. Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Thị Ánh Tuyết cho biết, thị trường giống mít ở các tỉnh miền Tây hiện nay khá nhộn nhịp, nơi nào còn đất trống là người dân còn trồng mít, bất chấp thị trường, thổ nhưỡng. Từ thực tế này đã làm cho giống mít trên thị trường năm nay có phần khan hiếm cục bộ. Ngay tại vựa giống Thành Lợi, phường Tân Đồng (Đồng Xoài) trong tuần qua không đủ hàng để bán. Thiếu cây giống, nhiều cơ sở cây giống bán cả giống non để đáp ứng nhu cầu người trồng. Tùy theo chất lượng, giá mỗi cây mít giống năm nay dao động từ 45-50 ngàn đồng, cao hơn năm ngoái từ 10-20%.

Các giống điều địa phương BP18, BP 102 và PN1 đang được nhân giống tại Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh Bình Phước

Măng cụt là loại cây trồng mất nhiều thời gian chờ đợi đến kỳ thu hoạch so với các loại cây trồng khác. Từ khi trồng đến thu hoạch, loại cây này phải mất ít nhất từ 7-9 năm. Trong những năm qua, giá thành sản phẩm măng cụt luôn ổn định dao động quanh mức 30-40 ngàn đồng/kg. Loài cây này chỉ có mỗi phương pháp nhân giống hữu tính nên số lượng cây giống có hạn. Giá sản phẩm không có nhiều biến động cộng với thời gian thu hoạch lâu nên nhu cầu trồng măng cụt không cao. Tuy nhiên, nhờ tính ổn định về giá cộng với tuổi đời của cây măng cụt khá cao so với đời người nên nhiều nông hộ vẫn lựa chọn cây trồng này để làm kinh tế. Để đáp ứng nhu cầu, các nhà làm giống thường sản xuất cầm chừng để thu hút thị trường. Giá mỗi cây giống măng cụt hiện dao động từ 70-80 ngàn đồng/cây. Có điều khá thú vị là hiện đã có nhà làm giống tại tỉnh Bến Tre áp dụng kỹ thuật công nghệ cao nhân giống thành công cây măng cụt bằng phương pháp ghép để rút ngắn thời gian cho trái xuống còn 5 năm. Giá loại cây giống này hiện trên thị trường Bình Phước là 150 ngàn đồng/cây. Tuy nhiên, giống măng cụt năm nay rất khan hiếm vì các nhà làm giống tập trung cho cây sầu riêng - chủ cơ sở giống cây trồng Thành Công ở xã Đức Liễu (Bù Đăng) cho biết.

Điều giống ngổn ngang

Ngoài bộ giống được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận, từ năm 2013-2018, ngành nông nghiệp tỉnh đã điều tra, nghiên cứu tuyển chọn 6 giống trong tổng 500 cây điều cho năng suất cao và ổn định trên địa bàn toàn tỉnh. Trong 6 giống đó, có giống BP18, BP102 cho năng suất, chất lượng cao nhất với tỷ lệ nhân đạt từ 28-30%, năng suất bình quân từ 70-73,3kg/cây. Giá mỗi cây giống tại Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là 10 ngàn đồng. Phó giám đốc Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Trần Đình Thọ cho biết, các giống điều địa phương có nhiều ưu điểm thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của tỉnh nhưng hầu hết người dân chưa biết đến các loại giống này. Việc nghiên cứu, tuyển chọn mất rất nhiều thời gian, kinh phí mới tuyển chọn được 6 giống điều có nhiều ưu điểm so với các giống điều khác. Thế nhưng, công tác tuyên truyền, kinh phí phục vụ việc quảng bá, giới thiệu còn nhiều hạn chế nên thông tin về các giống điều địa phương chưa được phổ biến rộng rãi đến người nông dân. Phần lớn người dân hiện nay chủ yếu tuyển chọn giống điều PN1 để trồng. PN1 là giống điều đang được đánh giá có nhiều ưu điểm nhất so với các giống điều khác trên địa bàn tỉnh tính đến thời điểm hiện tại. Giống điều này cho năng suất ổn định, tỷ lệ nhân cao, kháng được sâu bệnh, chống chịu với điều kiện thời tiết bất thường nên được nhân dân tin dùng. Nhờ đặc tính nổi trội này mà giống điều PN1 hiện nay có nhiều mức giá khác nhau. Tại khu vực Bù Đăng, giá bình quân 8.000 đồng/cây. Các cơ sở bán giống ở Đồng Xoài có nơi lên đến 16 ngàn đồng/cây. Ở huyện Đồng Phú có nơi chỉ bán với giá 6.000 đồng/cây. Ngoài những giống nêu trên, các giống điều AB 05/08, AB 29 cũng được các cơ sở nhân giống tràn lan với giá dao động từ 6.000-8.000 đồng/cây. 

Theo khuyến cáo của ngành nông nghiệp cũng như các nhà làm giống lâu năm, giống điều PN1, BP18, BP102 là bộ giống khá thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở Bình Phước. Hiện Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh là đơn vị duy nhất sở hữu bộ giống BP18 và BP102. Đối với giống PN1 trên địa bàn tỉnh có rất nhiều cơ sở nhân giống nên rất khó kiểm soát về chất lượng. Để đảm bảo trồng đúng giống, người dân nên liên hệ trực tiếp với Ban quản lý Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hoặc các cơ sở nhân giống có vườn cây đầu dòng rõ ràng.

Đông Kiểm