Khổ vì mùa điều thất thu

Hoa điều nở rộ, báo hiệu một mùa điều bội thu cho nông dân, mùa việc làm tương đối “ổn” cho nhiều lao động thời vụ. Tuy nhiên, sau vài trận mưa trái mùa, hoa điều trở nên đen sạm, tỷ lệ đậu trái thấp. Sản lượng thất thu khiến người trồng điều và lao động làm thuê cùng rơi vào cảnh… khổ.

NHIỀU NƠI MẤT MÙA

Tại thôn Bù Gia Phúc 1, xã Phú Nghĩa (Bù Gia Mập) điều thất thu khiến cuộc sống của người dân nơi đây bất ổn. Toàn thôn có 400 ha điều, nhưng phần lớn đều bị mất mùa. Những vườn điều xơ xác, trên cây lủng lẳng những chùm bông đen, thi thoảng có lác đác vài trái điều vàng. Tuy đã vào giữa mùa nhưng vườn điều rất hiếm trái, người nông dân thu hoạch rất ít so với năm 2012.

Dẫn chúng tôi vào thăm vườn điều của nhà mình, ông Lê Đình Vạn buồn bã cho biết: “Mùa điều năm nay thất rồi, bông trên cây khô và đen hết, gia đình có 2,5 ha điều, năm ngoái mỗi ngày thu về từ 40-50 kg/cây, nhưng năm nay, cây nào sai trái nhất cũng chỉ thu được 5 kg/ngày, năng suất giảm nhiều so với năm trước”.

Ông Huỳnh Ngọc Tâm, Chủ tịch hội nông dân xã Phú Nghĩa cho biết: Tuy sâu bệnh ít hơn so với năm 2012, nhưng thời tiết thất thường là nguyên nhân chính dẫn đến mất mùa điều. Khi điều ra bông rất đẹp, người dân ai cũng vui mừng vì nghĩ năm nay được mùa nhưng sau những cơn mưa làm cho bông bị khô và cháy hết.

Hiện nay cây điều là cây chủ lực, là nguồn thu chủ yếu của nông dân xã Phú Nghĩa, với tổng diện tích 4.775 ha. Cây điều mất mùa khiến nhiều người nông dân lo lắng. Ông Vạn cho biết: Bây giờ chuyển đổi cây trồng sẽ không có nguồn thu để duy trì cuộc sống cũng như mất quá nhiều thời gian để thu hoạch lại. Hiện nay giá điều đang giao động ở mức 21-25 ngàn đồng/kg, nếu duy trì vườn điều thì nông dân vẫn có đồng vào đồng ra. Ông Vạn mong muốn được các cấp chính quyền quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ, đặc biệt là ổn định giá để người dân có thể duy trì được cây điều.

Điều đã vào mùa chín rộ, nhưng tại ấp Bưng Sê, xã Tân Thành (TX. Đồng Xoài) nhiều hộ nông dân cũng ái ngại. Thăm vườn điều nhà ông Nguyễn Văn Thành và bà Nguyễn Thị Ánh, tuy vườn nhà ông có sai trái hơn so với các vườn điều ở Phú Nghĩa, nhưng ông Thành vẫn than mất mùa. Ông so sánh “Năm trước, 5 ha điều của gia đình thu mỗi ngày khoảng 7 tạ (mùa rộ) nhưng năm nay mỗi ngày chưa đầy 1 tạ”.

LÀM MƯỚN CŨNG KHỔ

Mấy năm trước, khi điều trúng mùa, nhiều người làm thuê cũng yên tâm vì sẽ có việc làm, có thu nhập. Năm nay, nhiều lao động làm thuê phát khóc trước tình trạng thiếu việc làm.

Có mặt tại ấp Bưng Sê, xã Tân Thành, chúng tôi ghi nhận nhiều hộ đồng bào thiếu việc làm vì mùa điều thất. Trong căn nhà chật hẹp, nóng hầm hập, bà Thị Xui (57 tuổi) ngồi bó gối. Gia đình không có đất canh tác, lại không thể cạo mủ cao su thuê nên lâu nay bà Xui thường trông đến mùa điều để nhặt thuê kiếm tiền trang trải cuộc sống. Năm trước, mỗi ngày cặm cụi, bà Xui có thể kiến từ 50 đến 150 ngàn đồng. Năm nay, điều đã vào chính vụ, nhưng bà Xui chưa đi lượm được buổi nào vì điều ở Bưng Sê mất mùa. Cuộc sống cả nhà bà trông chờ vào việc tìm “lộc rừng” của anh con trai.

Bưng Sê có tổng diện tích điều gần 100 ha, bao gồm một số ít của dân trong ấp còn lại phần lớn là của người dân các ấp 3, 4, 6 và ấp 7 xã Tân Thành. Toàn ấp có 30 hộ gia đình đồng bào chưa có đất sản xuất (12 hộ nghèo, 13 hộ cận nghèo). Cuộc sống của bà con phụ thuộc vào việc làm thuê, làm mướn. Mùa cao su thay lá, bà con trông đợi vào việc lượm điều thuê. Tuy nhiên, việc điều thất thu đã khiến nhiều hộ đồng bào phải “treo niêu”.

Trong bộ đồ đen đúa cũ màu, Thị Nhi (20 tuổi) kể về ngày làm mướn của mình: “Từ sáng tới giờ, hai vợ chồng và hai đứa em của em mới lượm được 60 kg điều hạt, tính ra được 120 ngàn đồng tiền công. Điều ít nên tiền công thấp, tụi em chỉ đủ lo việc cơm nước qua ngày, không thể có tích lũy”. Nhi cũng lo lắng vì trong nhà có con nhỏ và bà cố đã già nếu có ốm đau thì làm sao lo tiền thuốc? Đây không chỉ là nỗi lo riêng của Thị Nhi mà còn của nhiều đồng bào Xê Tiêng sống nhờ nghề lượm điều mướn như Điểu Gian, Điểu Y, Thị Hận…  

Về huyện Bù Gia Mập, nơi được xem là thủ phủ điều của Bình Phước, nỗi buồn vì điều hiện rõ trên mặt người lao động. Anh Nguyễn Quang Thoại từ Đồng Nai lên xã Phú Nghĩa mua 6 ha điều bông với giá 120 triệu đồng. Anh Thoại hy vọng sẽ thắng vụ, nhưng bây giờ 6 ha điều của anh mỗi ngày chỉ thu được khoảng 1 tạ điều hạt. Ở Phú Nghĩa, nhiều hộ thu mua điều bông như anh Thoại giờ đành chịu lỗ vốn. “Năm trước vào mùa điệu rộ, mình phải thuê người làm công. Năm nay, gia đình tự lượm lấy mà vẫn còn nhàn rỗi. Lao động từ Phan Rang, Quảng Ngãi vô đây làm mướn nhưng có điều đâu mà mướn người?”, Điểu Hải có 6 ha điều chia sẻ.

Nông dân khốn đốn vì điều thất thu thì chính quyền các xã ở huyện Bù Gia Mập lại lo lắng về tình hình trật tự tại địa phương. Ông Bùi Tấn Chắc, Chủ tịch UBND xã Phú Nghĩa cho biết: Hiện tại, người lao động từ Trà Vinh, Sóc Trăng, Quảng Ngãi, Ninh Thuận… đã tập trung về Phú Nghĩa kiếm việc. Tuy nhiên, cây điều thất thu dẫn đến ít việc làm khiến chính quyền xã lo lắng về tình hình trật tự tại địa phương. Bài toán giải quyết việc làm cho người lao động thời vụ quả thật không dễ có lời giải đáp!

Tường Linh - Thanh Nga