Kèn sừng trâu của người S’tiêng

BP - Không ai còn nhớ rõ kèn sừng trâu xuất hiện từ khi nào. Chỉ biết từ rất xưa, tộc người S’tiêng trên đất Bình Phước đã biết dùng sừng trâu để chế tác ra tiếng kèn bày tỏ nỗi lòng trước thiên nhiên hùng vĩ. Tiếng kèn còn diễn tả nhiều cung bậc cảm xúc của con người trong lao động sản xuất, mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình và cả trong giao tiếp với thần linh.

Bộ kèn sừng trâu có 6 cái với nhiều kích cỡ to, nhỏ khác nhau. Ngọn lửa và con dao côi là công cụ để người S’tiêng chế tác được chiếc kèn sừng trâu. Thang âm của mỗi chiếc kèn phụ thuộc vào độ dày, mỏng, dài, ngắn của sừng trâu. Để thang âm kèn trong veo như tiếng suối, thanh thoát như tiếng chim, ngân vang như voi, người chế tác phải hơ sừng trâu trên ngọn lửa càng lâu và gọt giũa càng mỏng. Lưỡi gà của chiếc kèn được tuyển chọn từ tre gai lâu năm để vừa cứng vừa mềm mại nhằm tạo ra độ rung của thang âm. Vật liệu kết nối sừng trâu với thanh tre để giữ hơi phải là sáp ong đất rừng chính hiệu. Mỗi bộ kèn sừng trâu dựa trên thang âm của bộ cồng chiêng. Trên địa bàn tỉnh Bình Phước hiện nay chỉ còn duy nhất ông Điểu Hoi ở thôn Đắk Á, xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập biết chế tác kèn sừng trâu của người S’tiêng.  

Đội cồng chiêng thôn Phú Nghĩa, xã Phú Nghĩa, huyện Bù Gia Mập tập luyện đánh chiêng kết hợp với kèn sừng trâu.

Trước khi chế tác, sừng trâu được hơ trên lửa để mềm, dễ chuốt gọt.

Sừng trâu sau khi hơ lửa được ông Điểu Hoi chuốt gọt mỏng nhằm tạo âm thanh cho kèn.

Lưỡi gà của kèn sừng trâu được tuyển chọn từ tre gai lâu năm.

Khác với tù và của các tộc người Tây Nguyên, lỗ kèn sừng trâu của tộc người S’tiêng được khoét ở giữa sừng.

Sau khi chuốt mỏng, sừng trâu được gắn với lưỡi gà làm bằng tre gai.

Kèn sừng trâu đã được hoàn chỉnh.

Bộ kèn sừng trâu có 6 cái gắn với 6 thang âm của bộ chiêng người S’tiêng.