Internet - nghiệp báo - danh dự

Thiếu trung thực, bóp méo sự thật để câu khách, lèo lái thông tin trên báo chí, đưa thông tin lên website, trang mạng xã hội theo ý đồ cá nhân và không tốt ngày càng nhiều. Nhẹ hơn và phổ biến hơn là tình trạng giật gân câu khách, ngồi nhà sao chép, xào nấu thông tin hoặc “có mỗi con gái nhưng đem gả cho năm bảy chàng”. Đó là những “con sâu làm rầu nồi canh” và ở Bình Phước không ai dám khẳng định rằng chưa có hiện tượng này.

Kỹ thuật số và Internet phát triển với tốc độ chóng mặt đã tạo nên không gian mở vô tận cho báo chí và website, trang mạng xã hội. Công chúng sống trong tràn ngập thông tin từ radio, tivi, báo giấy, đặc biệt là máy vi tính, điện thoại... nhưng chưa quen phân biệt thông tin từ cơ quan báo chí với thông tin từ website và mạng xã hội. Điều đó tạo nên hệ quả đạo đức báo chí đang là vấn đề “nóng bỏng” hiện nay.

PHÍA SAU 1 CỤM TỪ

Trở lại khoảng 10 năm trước, cách dẫn nguồn thông tin thường là: “Ông A cho biết:...”. Ngày nay, trên mặt báo, đặc biệt là trên báo điện tử, cách dẫn nguồn thông tin: “Theo UBND...”, “Theo sở....”, “Theo ông...”... đã trở nên phổ biến. Và ở Bình Phước cũng trong dòng chảy đó. Vì sao có cách dẫn nguồn mới như vậy? Tác giả bài viết này nhìn nhận có hai lý do. Lý do khách quan là thấy quen tai, quen mắt và bắt chước thụ động cách viết của người khác. Lý do chủ quan là không tiếp cận trực tiếp với nguồn thông tin. Vì thế, khi đưa thông tin, không thể hoặc không dám trích nguồn trực tiếp “Ông A cho biết:...” nên phải “lách” chữ nghĩa “theo...”.

GẶP CẢNH SÁT HÌNH SỰ

Đã có nhiều phóng viên, nhà báo bị bắt, bị khởi tố, bị lãnh án tù vì vi phạm đạo đức nghề nghiệp, xuyên tạc sự thật, lợi dụng quyền hạn để trục lợi cá nhân, thậm chí cưỡng đoạt tài sản của người khác. Những bài học đó không thiếu, song có không ít người cầm bút tiếp tục đi lại vết xe đổ ấy.

Có lẽ câu chuyện khiến không chỉ độc giả, mà người làm báo ở Bình Phước quan tâm nhất trong nửa đầu năm 2013 về chính những người cầm bút là vụ việc cộng tác viên của báo Thanh Niên ở Bình Phước - Mai Xuân Bình - bị bắt ngày 12-3 và 1 tuần sau đó bị khởi tố về tội cưỡng đoạt tài sản. Mai Xuân Bình lợi dụng danh nghĩa “phóng viên báo Thanh Niên” để ép buộc một bạn đọc phải chung 20 triệu đồng, nếu không sẽ viết bài phanh phui vụ việc có liên quan đến bạn đọc đó. Và khi vừa nhận tiền, Mai Xuân Bình cũng nhận luôn chiếc còng số 8 của cảnh sát hình sự mặc thường phục mai phục sẵn ngoài phòng trọ.

“Xin lỗi, tôi là đồng nghiệp của anh này. Các anh có thể cho biết các anh là ai?”. “Chúng tôi là cảnh sát hình sự. Anh này bị bắt quả tang tống tiền người khác” - một cảnh sát hình sự trả lời và đưa thẻ ngành công an ra trước mặt để nhóm 6-7 người chứng kiến vụ việc cùng thấy. “Tôi biết hai ông này, hai ông ấy là công an. Nhưng tôi không phạm tội. Phương ơi, tôi không phạm tội, ông đừng chụp hình tôi nha!”. “Nếu ông không phạm tội thì không phải sợ. Bị bắt phải có người chứng kiến. Tôi chụp hình là để làm bằng chứng. Dù ông là bạn, nhưng nếu phạm tội, tôi cũng sẽ đưa tin”. Tất cả chỉ diễn ra trong khoảng hơn 1 phút. Sau đó Mai Xuân Bình bị dẫn giải về Công an phường Tân Phú, thị xã Đồng Xoài làm việc. Tôi cũng chạy xe máy theo. Ngay tại đây, gần như mọi việc đã được sáng tỏ.

8 ngày sau, khi có thông tin vụ việc đã được khởi tố, đến trụ sở Công an tỉnh, qua các bước làm việc, tôi gặp lại chính anh cảnh sát hình sự bắt Xuân Bình để lấy thông tin. Xong việc, chúng tôi có cuộc nói chuyện nhanh chóng. Tôi nói với anh, đại ý là cảnh sát hình sự chắc các anh không tin trong xã hội chỉ có 1 “Mai Xuân Bình” và với Mai Xuân Bình chưa hẳn chỉ có 1 vụ việc này. Rất mong các anh quan tâm giúp chúng tôi làm trong sạch đội ngũ.

Cá nhân tôi rất cảm phục và mong lực lượng cảnh sát hình sự “để mắt” sao cho không còn một Mai Xuân Bình thứ 2. Nếu có một Mai Xuân Bình thứ 2, hoặc “kiểu như” Mai Xuân Bình, mong các anh hãy bắt ngay giúp chúng tôi. Bởi điều đó liên quan đến danh dự của những người làm báo ở Bình Phước.

Trần Phương