Hợp đồng với người giúp việc nhà - khó cả đôi bên

Ngày 7-4-2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 27/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về lao động là người giúp việc gia đình. Ngày nghị định có hiệu lực thi hành (25-5-2014) đã gần kề, nhưng việc thi hành vẫn còn nhiều vướng mắc gây tranh cãi. Đó là việc ký hợp đồng và đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bảo hiểm y tế cho người giúp việc gia đình thế nào? Rồi trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã, phường đến đâu(?)... thì vẫn chưa rõ.

Cụ thể, tại Điều 7 của nghị định này có quy định: Hợp đồng lao động có những nội dung chủ yếu sau đây: 1. Các nội dung theo quy định tại khoản 1 Điều 23 của Bộ luật Lao động; 2. Điều kiện ăn, ở của người lao động (nếu có); 3. Tiền tàu xe về nơi cư trú khi chấm dứt hợp đồng lao động đúng thời hạn; 4. Thời gian và mức chi phí hỗ trợ để người lao động học văn hóa, học nghề (nếu có); 5. Trách nhiệm bồi thường do làm hư hỏng dụng cụ, thiết bị hoặc có hành vi khác gây thiệt hại về tài sản của người sử dụng lao động; 6. Những hành vi bị nghiêm cấm đối với mỗi bên. Nghị định quy định là vậy, nhưng không phải người giúp việc gia đình nào cũng hiểu những quy định này, nhất là những người ít học hoặc không biết chữ. Vì vậy, để thực thi được những quy định trên, đồng thời tránh phiền toái về sau cho cả người lao động và người sử dụng lao động, thì cơ quan có thẩm quyền phải ban hành “Hợp đồng mẫu”. Vì nếu không có hợp đồng mẫu chắc chắn sẽ dẫn tới tình trạng mỗi gia chủ sẽ có một kiểu hợp đồng riêng, mà thường là sẽ có những quy định bất lợi cho người lao động.

Bất cập thứ hai là tại Điều 19 của nghị định có quy định: Người sử dụng lao động có trách nhiệm chi trả thêm cùng lúc với kỳ trả lương của người lao động một khoản tiền tương đương với mức đóng BHXH bắt buộc, BHYT thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về BHXH, BHYT để người lao động tự lo bảo hiểm. Đây là quy định chưa rõ ràng, nên có vấn đề nảy sinh: Việc đóng BHXH cho người lao động đến nay, chính cơ quan BHXH cũng chưa biết sẽ triển khai thu như thế nào! Hơn nữa, trong nghị định không bắt buộc chủ sử dụng phải đóng BHXH cho người lao động, mà có đóng BHXH hay không là việc thỏa thuận của hai bên. Trong khi đó, lao động giúp việc gia đình lại không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, vì đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là các cơ sở, đơn vị sử dụng từ 10 lao động trở lên. Do vậy, nếu có thỏa thuận đóng BHXH, BHYT cho người giúp việc thì tham gia chế độ BHXH tự nguyện. Chính vì thế nghị định cần quy định rõ đối với trường hợp không tham gia BHXH thì trong hợp đồng lao động cần phân biệt rạch ròi đâu là khoản tiền lương, đâu là khoản BHXH, BHYT được người sử dụng lao động trả vào lương cho người lao động.

Vướng mắc thứ ba là ở công tác quản lý của chính quyền địa phương đối với người giúp việc gia đình ở xã, phường lúng túng. Tại khoản 4 của Điều 5 có quy định: 4. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày ký hợp đồng lao động, người sử dụng lao động có trách nhiệm thông báo với ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi người lao động làm việc về việc sử dụng lao động là người giúp việc gia đình. Hiện nay, ở các xã, phường, thị trấn đều có cán bộ làm công tác lao động - thương binh và xã hội. Những cán bộ này sẽ là người tiếp nhận các hợp đồng và đăng ký để theo dõi, hoặc tiếp nhận các tố cáo (nếu có) của người lao động và báo cáo tình hình chung cho cấp trên nếu có yêu cầu. Tuy nhiên, qua tìm hiểu được biết, đến nay các cán bộ phụ trách lao động - xã hội tại phường, xã, thị trấn hầu hết là làm việc kiêm nhiệm và vẫn chưa biết nhiệm vụ của mình như thế nào, trong trường hợp có tranh chấp lao động thì phải xử lý ra sao!

Chừng nào những bất cập, vướng mắc trên được tháo gỡ bằng thông tư hướng dẫn của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thì những quy định trên mới đi vào cuộc sống.               

N.V