Hiệu ứng từ Dự án “Phát triển chuỗi cung ứng tiêu bền vững”

BP - Toàn tỉnh hiện có khoảng 14.500 ha cây tiêu với sản lượng hơn 27.000 tấn. Để có sản phẩm hạt tiêu sạch, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang châu Âu, châu Mỹ và các thị trường khó tính khác, từ năm 2013, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp Tổ chức Phát triển Hà Lan và Công ty TNHH chế biến gia vị Nedspice Việt Nam triển khai thực hiện Dự án “Phát triển chuỗi cung ứng tiêu bền vững”. Mục tiêu của dự án là hỗ trợ phát triển mô hình sản xuất tiêu thông qua việc hình thành các tổ, nhóm, câu lạc bộ nông hộ sản xuất tiêu bền vững. Sau gần 7 năm với 3 giai đoạn thực hiện, đến nay dự án đem lại hiệu quả cao cho người trồng tiêu ở Bình Phước.

Phát huy lợi thế

Lộc Ninh là vùng chuyên canh cây tiêu lớn và nổi tiếng trong cả nước. Hiện tiêu Lộc Ninh đã xây dựng được nhãn hiệu hồ tiêu tập thể với 825 hộ hội viên nhằm hỗ trợ phát triển mô hình sản xuất tiêu bền vững trên địa bàn thông qua hình thành các tổ, nhóm nông hộ sản xuất tiêu bền vững, giúp nông dân tham gia dự án kết nối kênh tiêu thụ tiêu được chứng nhận. Nông dân được tập huấn các kiến thức về sản xuất tiêu bền vững theo tiêu chuẩn “R.A và phát triển sự hợp tác lâu dài giữa nông dân với nhà chế biến xuất khẩu Nedspice. Nhiều nông hộ ở Lộc Ninh đã chăm sóc vườn tiêu theo hướng sản xuất nông sản đạt tiêu chuẩn VietGAP.

Ông Nguyễn Duy Luận ở xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập trao đổi kỹ thuật canh tác với nhân viên Công ty TNHH chế biến gia vị Nedspice Việt Nam tại vườn tiêu của gia đình

Gia đình ông Lê Văn Nam ở ấp 54, xã Lộc An (Lộc Ninh) trồng 2.500 trụ tiêu, mỗi năm thu 6-8 tấn hạt khô bán cho Công ty Nedspice. Ông Nam cho biết: “Tôi tham gia dự án tiêu bền vững từ năm 2015 và có nhiều lợi ích như được dự tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây tiêu theo đúng quy chuẩn của dự án. Vườn tiêu của gia đình tôi trồng bằng cây trụ sống, vừa che mát cây vừa làm đất tơi xốp; cành, lá sử dụng nuôi dê, sau đó lấy chất thải bón cây tiêu. Tôi không phun thuốc diệt cỏ mà sử dụng máy cắt cỏ. Để có sản phẩm sạch theo yêu cầu của Công ty Nedspice, tôi không lạm dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật có độc tố cao; không dùng các hoạt chất cấm sử dụng và ưu tiên phòng trừ nấm, sâu rầy, rệp bằng nấm đối kháng. Nếu dùng thì phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phải là sản phẩm của các công ty uy tín. Hơn 3 năm nay, Công ty Nedspice đã giúp gia đình tôi thay đổi cách chăm sóc nên vườn tiêu phát triển tốt, không bị sâu bệnh”. Quy trình sản xuất tiêu sạch của gia đình ông Nam cũng là quy trình của 800 thành viên tại 26 câu lạc bộ tham gia dự án sản xuất tiêu sạch bền vững trên địa bàn huyện Lộc Ninh liên kết với Công ty Nedspice từ năm 2013 đến nay. Công ty Nedspice ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các câu lạc bộ, hợp tác xã sản xuất tiêu bình quân 4.000 tấn tiêu sạch/năm.

Ông Trần Văn Khánh, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập chia sẻ: “Tham gia dự án, ngoài được hỗ trợ phân tích đất, nước, dự báo lượng mưa để hiểu rõ về nhu cầu dinh dưỡng của cây tiêu, nông dân còn được tư vấn cách chăm sóc, phân bón, thuốc phù hợp. Đặc biệt, công ty áp dụng nhiều sự hỗ trợ khác nên giá thu cao hơn thương lái từ 4.500-9.500 đồng/kg.

Hướng đi mới 

Ông Trần Văn Khánh cho rằng, việc thành lập câu lạc bộ tiêu bền vững nhằm tập trung những hộ trồng tiêu quy mô lớn, trồng tập trung. Những hộ tham gia câu lạc bộ phải tuân thủ các quy định trồng tiêu của chuỗi cung ứng tiêu bền vững. Qua đó tạo môi trường sạch, cân bằng hệ sinh thái, giảm tình trạng bệnh chết nhanh, chết chậm và không lạm dụng thuốc hóa học trên cây tiêu, tạo sản phẩm sạch bán ra thị trường. Hiện Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đắk Ơ có 170 thành viên với diện tích 315 ha tiêu, sản lượng đạt 590 tấn. Vụ tiêu năm 2018, hợp tác xã ký hợp đồng bán cho Công ty Nedspice 480 tấn hồ tiêu, trong đó 80% sản lượng đạt tiêu chuẩn loại A. Hộ ông Nguyễn Duy Luận ở thôn Bù Xia, xã Đắk Ơ có vườn tiêu trên 5.000 trụ. 4 năm nay, ông Luận chăm sóc vườn tiêu theo hướng hữu cơ, không dùng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc diệt cỏ, không dùng phân bón lá, dưới thảm cỏ, trên có cây che bóng mát. Năm 2018, ông Luận mới thu 2/3 diện tích vườn nên chỉ được 15 tấn hạt tiêu khô nhưng đều đạt chuẩn chất lượng loại A trở lên.

Toàn tỉnh hiện có hơn 70 câu lạc bộ/tổ/nhóm phát triển tiêu bền vững, với 2.000 hộ dân tham gia, diện tích khoảng 2.000 ha đạt chứng nhận R.A. Bên cạnh hiệu quả của việc thu mua sản phẩm, dự án còn tác động tích cực đến nhận thức của nông dân. Người trồng tiêu đã chuyển từ canh tác truyền thống sang canh tác có trách nhiệm, ưu tiên đến môi trường và sức khỏe lao động, người tiêu dùng. Đến nay, các nông hộ tham gia dự án đã hình thành thói quen canh tác an toàn, kiểm soát lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật thông qua sổ nhật ký nông hộ. Nông dân đã ý thức trong việc sử dụng các loại thuốc không gây độc hại cho người và môi trường sinh thái.

Nedspice Việt Nam là công ty có 100% vốn của Hà Lan. Đây là một trong 3 tập đoàn sản xuất gia vị hàng đầu thế giới. Tại Việt Nam, Nedspice thu mua bình quân khoảng 17.000 tấn tiêu khô/năm để sản xuất tiêu bột cung cấp cho hệ thống siêu thị ở các nước châu Âu. Ông Willem Scato Valt Meijer, Tổng giám đốc Công ty Nedspice Việt Nam cho biết, công ty có thị trường truyền thống lâu đời nên rất cần vùng nguyên liệu ổn định bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Do đó, Nedspice cam kết thực hiện chuỗi giá trị cung ứng tiêu trên địa bàn Bình Phước mang tính bền vững lâu dài, bảo đảm lợi ích kép cho cả doanh nghiệp và nông dân. Niên vụ 2018-2019, công ty đã thu mua hơn 10.000 tấn hạt tiêu từ dự án tiêu sạch bền vững tại Bình Phước.

Sau gần 7 năm thực hiện, dự án “phát triển chuỗi cung ứng tiêu bền vững” đã góp phần nâng cao điều kiện sản xuất, tác động đến quá trình canh tác thu hoạch... và nhận thức của nông dân. Người trồng tiêu trên địa bàn tỉnh đã quen thuộc với khái niệm trồng tiêu sạch, sản xuất có trách nhiệm đi đôi với quyền lợi. Đến nay, hạt tiêu Bình Phước đã được khách hàng ghi nhận, các nhà thu mua đánh giá là tỉnh có chất lượng hồ tiêu tốt nhất hiện nay. Hiệu ứng tích cực của dự án đã lan tỏa và là tiền đề cho các chương trình, dự án khác trong liên kết sản xuất giữa nông dân với doanh nghiệp. Từ đó góp phần cải thiện thị trường cho các sản phẩm bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế gắn với bảo vệ hệ sinh thái trước nguy cơ biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày một gay gắt như hiện nay.

Gia Nghi