Hiệu quả từ khu bảo tồn biển do người dân quản lý

BP - Khu bảo tồn biển (KBTB) Rạn Trào nằm trong vịnh Vân Phong, thuộc xã Vạn Hưng, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa. Đây là KBTB đầu tiên ở Việt Nam do cộng đồng dân cư địa phương quản lý. Theo đánh giá của các chuyên gia, mô hình “Khu bảo tồn biển Rạn Trào” hiện đã đạt những kết quả khả quan, hướng tới phục hồi các rạn san hô quý, nguồn lợi hải sản có giá trị cao và góp phần bảo vệ môi trường biển. Đây là mô hình mà một số địa phương có biển đã và đang học tập để làm theo.

Một góc khu bảo tồn biển Rạn Trào - ảnh internet

KBTB Rạn Trào chỉ cách bờ vài hải lý, rộng gần 90 ha, trong đó vùng lõi 54 ha nhưng hệ động - thực vật ở đây rất phong phú. Đặc biệt, khu vực này còn có nhiều loài sinh vật biển quý hiếm như bào ngư, hải sâm, cá ngựa và hải quỳ. Tuy nhiên, do không có sự quản lý chặt chẽ nên việc đánh bắt hủy diệt, dẫn đến nguy cơ cạn kiệt nguồn hải sản. Trước khi có mô hình này, biển Rạn Trào luôn “dậy sóng” bởi người dân thuộc thôn Đá Trắng khai thác san hô và sử dụng thuốc độc, mìn để đánh bắt cá, môi trường biển ở đây bị đe dọa nghiêm trọng. Ngày 25-3-2002, KBTB Rạn Trào chính thức đi vào hoạt động. Nhờ quản lý tốt, biển Rạn Trào dần bình yên và trở thành địa điểm được nhiều nhà nghiên cứu, kể cả sinh viên các trường đại học, các cơ quan, tổ chức quan tâm tìm đến. Qua hơn 15 năm kiên trì thực hiện, đến nay Khu bảo vệ biển Rạn Trào đã tái tạo được 25 ha rạn san hô với trên 82 loài thuộc 37 giống và 14 họ. Nhiều nguồn giống thủy hải sản trước đây đã cạn kiệt như tôm hùm, cá ngựa, hải sâm, ốc nhảy... được phục hồi, phát triển. Hiện Rạn Trào có 114 loài cá thuộc 45 họ, trong đó có 65 loài cá rạn san hô, cùng 30 loài thân mềm, trong đó có những loại giá trị cao. Thảm cỏ biển và rong biển ở Rạn Trào cũng khá đa dạng, tạo nên một môi trường có nguồn giống dồi dào cho vùng biển Vạn Ninh. KBTB Rạn Trào được bảo vệ nghiêm, trở thành mô hình điểm về sự kết hợp giữa lợi ích của cộng đồng cư dân với việc bảo tồn tự nhiên trên cơ sở phát triển du lịch của địa phương. Từ năm 2007-2016, huyện Vạn Ninh đã hỗ trợ KBTB Rạn Trào kinh phí hơn 500 triệu đồng chi phí xăng dầu, sửa chữa ghe thuyền. Trung tâm Bảo tồn biển và Phát triển cộng đồng (MCD) đã triển khai tại đây các mô hình nuôi rong sụn, hải sâm, tu hài, làm chổi dừa, hàng mỹ nghệ, du lịch sinh thái, nuôi chim bồ câu... với tổng kinh phí 785 triệu đồng, có 154 hộ tham gia. Đến nay, biển Rạn Trào vẫn duy trì được đội quản lý bảo vệ, phối hợp cùng các lực lượng khác, trong đó có bộ đội biên phòng hoạt động liên tục, bảo đảm an ninh trật tự cho khu bảo tồn.

Nhờ có sự hợp tác rất hiệu quả của 3 bên (gồm người dân, cơ quan quản lý nhà nước các cấp và tổ chức phi chính phủ), KBTB Rạn Trào đã mang lại nhiều kinh nghiệm với ý nghĩa tất cả đều vì mục tiêu chung là bảo vệ môi trường và nguồn lợi biển cho thế hệ mai sau. KBTB Rạn Trào còn hấp dẫn du khách bởi mô hình du lịch cộng đồng, trải nghiệm homestay. Ở đây, gia đình nào hội tụ đủ các tiêu chí như nhà ở sạch sẽ, vệ sinh đều được tham gia kinh doanh du lịch. Ngoài phục vụ ăn uống, sinh hoạt tại gia, du khách có thể ngủ qua đêm ở nhà dân. Du khách đến đây, ngoài được đắm mình trong làn nước biển trong xanh, còn có cơ hội tận mắt ngắm nhìn một thế giới sinh vật biển kỳ diệu, đầy màu sắc, với những đàn cá bơi lội tung tăng, những con ốc, con sò di chuyển chầm chậm hay vẻ đẹp muôn hình, muôn sắc của nhiều loài san hô... Đó chính là những thành quả ấn tượng tại một KBTB đầu tiên được quản lý bởi người dân trong vùng.

Đức Hồng
(Bài viết tham khảo trang khanhhoa.gov.vn)