Hệ lụy từ khai thác tận diệt ở hồ Thác Mơ (Bài 1)

BP - Những năm qua, việc khai thác thủy sản ở các hồ chứa lớn trong tỉnh đã góp phần tạo việc làm và cải thiện đời sống cho hơn 1.000 lao động, đồng thời cung cấp nguồn thực phẩm sạch cho người dân trong và ngoài tỉnh. Tuy nhiên, do tình trạng khai thác tận diệt diễn ra tràn lan dẫn đến nguồn lợi thủy sản bị cạn kiệt và làm ô nhiễm môi trường lòng hồ.

LÀNG BÈ KHÓ KHĂN CHỒNG CHẤT

Lòng hồ thủy điện Thác Mơ có khoảng 110 ha, nằm trải dài trên địa bàn thị xã Phước Long và 3 huyện Bù Gia Mập, Bù Đăng, Phú Riềng. Ngoài chức năng sản xuất và cung cấp điện năng, hồ còn có nguồn lợi thủy sản vô cùng phong phú, góp phần nâng cao đời sống cho người dân địa phương. Tuy nhiên, do việc khai thác bằng các ngư cụ đánh bắt tận diệt, như kích điện, đăng chắn ngang sông, lưới có kích thước mắt quá nhỏ... tăng mạnh thời gian qua đã làm nguồn lợi thủy sản nơi đây ngày càng cạn kiệt.

BÁO ĐỘNG KHAI THÁC TẬN DIỆT

Đoàn kiểm tra 1995 của UBND tỉnh vừa tiến hành kiểm tra tình hình khai thác thủy sản (KTTS) trên các hồ Thác Mơ, Cần Đơn và Phước Hòa. Sau 9 ngày đêm làm việc, đoàn đã phát hiện 28 vụ KTTS sai quy định, trong đó có 18 trường hợp ở hồ thủy điện Thác Mơ. Cụ thể, ở các xã Phú Văn (Bù Gia Mập), Phước Tín (Phước Long) và Phước Tân (Phú Riềng), đoàn phát hiện 15 trường hợp tàng trữ kích điện trên thuyền nhưng chỉ có 1 trường hợp có mặt. Do người sử dụng ngư cụ đánh bắt tận diệt nắm được thông tin về đoàn nên tránh mặt và tẩu tán tang vật. Vì vậy, hầu hết số kích điện thu được không đủ bộ.

Tại khu vực Dàm Bảy Mẫu của xã Minh Hưng (Bù Đăng) và khu tiếp giáp giữa thôn 8, xã Minh Hưng với thôn 10, xã Đức Liễu (Bù Đăng), đoàn phát hiện 2 trường hợp sử dụng đăng chắn ngang sông để KTTS sai quy định không chừa đường di chuyển tự nhiên của các loài thủy sản. Đoàn đã tháo dỡ 2 đăng chắn ngang sông, trong đó một đăng của ông Dương Đình Danh (thôn 4, xã Minh Hưng) có chiều dài khoảng 260m, nằm chắn ngang sông Lấp. Trong quá trình tháo dỡ, ông Danh có thái độ không hợp tác, không ký tên vào biên bản vi phạm hành chính mà tự ý bỏ về.

Bà Nguyễn Thị Hồng Nhung, Giám đốc Trung tâm Thủy sản (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Phó đoàn kiểm tra cho biết: Trước đó, ngày 1-4-2015, UBND xã Minh Hưng đã có Công văn số 69/UBND gửi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị phối hợp giải quyết việc đánh bắt nguồn lợi thủy sản trái quy định tại lòng hồ thủy điện Thác Mơ. Trong đó có nêu hộ ông Dương Đình Danh chưa thực hiện tháo dỡ đăng chắn theo yêu cầu của ngành chức năng và chính quyền xã. Nhận thấy đây là trường hợp cố ý vi phạm và coi thường pháp luật, đoàn đã đề nghị UBND xã Minh Hưng ra quyết định tạm giữ đăng chắn của ông Danh và kiến nghị UBND xã xử lý vi phạm đối với trường hợp này theo đúng quy định của pháp luật. Còn đăng chắn ở khu vực tiếp giáp 2 xã Minh Hưng và Đức Liễu do không xác định chủ sở hữu nên đoàn giao Công an xã Đức Liễu xử lý theo quy định. 

ĐÃ KHỔ LẠI GẶP KHÓ

Gắn bó với hồ thủy điện Thác Mơ từ khi mới tích nước đến nay và có nhà ở gần bến lên xuống làng bè thôn 10, xã Đức Liễu nên ông Nguyễn Văn Bá hiểu rõ những lợi ích mà hồ chứa mang lại. Giờ đây, hằng ngày phải chứng kiến cảnh con người dùng kích điện, đăng đóng đáy khai thác tận diệt thủy sản, ông không khỏi nuối tiếc những gì hồ đã mang lại trước đây. Ông  Bá bùi ngùi: “Hơn 2 năm trước, nguồn lợi thủy sản ở đây rất phong phú. Tuy không tham gia KTTS trên hồ nhưng tôi chỉ cần tranh thủ buông câu lúc rảnh rỗi là có vài ký cá. Nay ngồi cả ngày cũng không thấy cá cắn câu”.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Tổ trưởng tổ nhà bè thôn 10 nói: “Làng bè hiện có 14 hộ sinh sống. Ngoài nuôi cá lồng bè, người dân còn thu nhập thêm từ việc khai thác nguồn lợi thủy sản trong hồ. Do cuộc sống gắn bó với sông nước nên họ rất ý thức trong việc khai thác và chấp hành nghiêm quy định của nhà nước về KTTS. Hiện người dân rất bức xúc về tình trạng dùng kích điện, đăng chắn ngang sông bắt hết các loại thủy sản lớn nhỏ”.

Gắn bó với làng bè thôn 10 hơn 10 năm và đang nuôi 3 lồng bè với gần 1.000 con cá lăng và lóc bông, anh Nguyễn Văn Tông cho biết: “Cá sơn là nguồn thực phẩm chính để nuôi cá lồng bè, chúng sinh sản rất nhanh. Do tình trạng khai thác tận diệt nên 2 năm trở lại đây, loài thủy sản này giảm đi nhiều. Trước đây, chỉ cần vài giờ là chúng tôi bắt được cả tấn cá, nay phải làm việc quần quật cả đêm mới chỉ được 70-80kg. Thức ăn tự nhiên hạn chế, gia đình phải mua cám viên cho cá ăn. Ngày trước, cá lồng chỉ cần nuôi khoảng 13 tháng là bán nhưng nay phải nuôi đến 19 tháng. Do vậy, ban ngày tôi phải tranh thủ lên bờ làm phụ hồ, lấy tiền mua thêm thức ăn cho cá”.

Năm 2000, ông Nguyễn Văn Thâu đưa gia đình từ Campuchia về thôn Bình Đức I, xã Đức Hạnh (Bù Gia Mập) sinh sống và làm nghề nuôi cá lồng bè. Ông nói: Thời gian đầu, nguồn lợi thủy sản lòng hồ dồi dào, thức ăn cho cá lồng chính là cá trong hồ. Vì hồi đó cá sơn nhiều vô kể nên đảm bảo thức ăn nuôi cá lồng, do vậy cuộc sống của gia đình tương đối ổn định. 3 năm trở lại đây, do khai thác tận diệt nên lượng thủy sản giảm nhiều. Thức ăn tự nhiên khai thác được không đủ đáp ứng nhu cầu, chúng tôi phải mua thêm cám công nghiệp cho cá ăn. Hiện gia đình nuôi 6 lồng bè với 10 ngàn con cá các loại nên mức đầu tư tăng gấp đôi so với trước. Cuộc sống người dân làng bè càng thêm khó khăn.

Lâm Phương