Góp ý dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi: Quyền chiếm hữu

BPO - Một trong những điểm mới nổi bật nhất của dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi là đã công nhận quyền chiếm hữu của chủ sở hữu và quyền này được xây dựng thành một chương riêng - Chương XII, với đề mục: Chiếm hữu. Chương này gồm có 8 điều, từ Điều 184 đến Điều 192. Và tôi đánh giá cao việc dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi đã thừa nhận Quyền chiếm hữu như một quyền năng độc lập với Quyền sở hữu.

Theo đó, chiếm hữu là việc chủ thể nắm giữ, chi phối tài sản một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Chiếm hữu bao gồm chiếm hữu của chủ sở hữu và chiếm hữu của người không phải là chủ sở hữu. Chiếm hữu của chủ sở hữu là việc chiếm hữu được thực hiện do một chủ thể được coi là chủ sở hữu đối với tài sản. Chiếm hữu của người không phải là chủ sở hữu là việc chiếm hữu được thực hiện bởi một cá nhân, pháp nhân không được coi là chủ sở hữu đối với tài sản. Việc chiếm hữu của người không phải là chủ sở hữu không thể là căn cứ xác lập quyền sở hữu... Tuy nhiên, ở đây có vấn đề cần quan tâm đó là, chiếm hữu không phải là bộ phận của quyền sở hữu. Ví dụ: Ông A bán cho ông B một chiếc xe gắn máy mà số tiền ông B có được là do lừa đảo người khác. Như vậy, cơ quan chức năng không thể bắt ông A trả lại số tiền đó. Bởi vì ông A hoàn toàn ngay tình. Như vậy, mặc dù ông B không phải là chủ sở hữu số tiền nhưng được suy đoán là có quyền như chủ sở hữu số tiền khi đang thực hiện giao dịch với ông A. Và như vậy, nhà làm luật không thể buộc ông A phải tìm hiểu nguồn gốc số tiền mà ông B có được.

Một điều đáng ghi nhận nữa là trong chương về quyền chiếm hữu, dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi đã quy định rõ thế nào là chiếm hữu ngay tình, chiếm hữu không ngay tình, chiếm hữu liên tục, chiếm hữu công khai và việc suy đoán về tình trạng và quyền của người chiếm hữu. Người chiếm hữu được suy đoán là chiếm hữu với tư cách chủ sở hữu, trừ trường hợp người này công khai thừa nhận việc chiếm hữu tài sản của người khác. Theo đó, chiếm hữu không ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu biết hoặc phải biết rằng mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu. Chiếm hữu liên tục là việc chiếm hữu được thực hiện trong một khoảng thời gian mà không có tranh chấp về quyền đối với tài sản đó hoặc có tranh chấp nhưng chưa được giải quyết bằng một bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chiếm hữu liên tục, kể cả khi tài sản được giao cho người khác chiếm hữu. Việc chiếm hữu không liên tục không được coi là căn cứ để suy đoán về tình trạng và quyền của người chiếm hữu được quy định tại Điều 204 bộ luật này. Chiếm hữu công khai là việc chiếm hữu được thực hiện một cách minh bạch, không giấu giếm. Việc chiếm hữu không công khai không được coi là căn cứ để suy đoán về tình trạng và quyền của người chiếm hữu...

Điều 187 trong dự thảo của Bộ luật Dân sự sửa đổi, là những quy định về chiếm hữu ngay tình và ban soạn thảo đã đưa ra hai phương án như sau: Phương án về khái niệm của chiếm hữu ngay tình như sau: Với phương án 1: Chiếm hữu ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu. Phương án 2: Chiếm hữu ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu không biết và không thể biết mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu. Theo suy nghĩ của cá nhân tôi thì phương án 1 là hợp lý hơn. Bởi vì, chiến hữu ngay tình chỉ được xã hội và cơ quan bảo vệ pháp luật thừa nhận khi nào người chiếm hữu một vật hay loại tài sản nào đó mà có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu. Còn với phương án 2, nếu người chiếm hữu mà đã không biết và không thể biết mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu, thì không thể gọi là chiếm hữu ngay tình.

DV