Giống cao su tràn lan, chất lượng không được kiểm soát

Tục ngữ có câu: Nhất giống, nhì phân, tam cần... Giống là yếu tố rất quan trọng đối với các loại cây trồng. Cây cao su cũng vậy, giống ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ quá trình phát triển và khả năng thu hoạch của cây cao su về sau. Tuy nhiên, chất lượng cây giống cao su còn nhiều vấn đề đáng quan tâm.

CÂY GIỐNG PHÁT TRIỂN TRÀN LAN

Bình Phước được mệnh danh là thủ phủ của cây cao su, hàng năm các công ty cao su lớn trên địa bàn tỉnh và rất nhiều hộ tiểu điền đầu tư tái canh, trồng mới cây cao su với số lượng lớn. Đối với các công ty cao su quốc doanh, việc hình thành các cơ sở sản xuất giống là yêu cầu bắt buộc. Còn với những vườn cao su tiểu điền, người dân lại mua giống tại các vườn cây giống của tư nhân. Một khi đã mua giống tại các vườn cây này, người dân ít quan tâm đến chất lượng và dù có quan tâm cũng không thể đánh giá chính xác về số cây giống mà mình sắp mua. Thông qua những hướng dẫn sơ sài của người bán rồi tự trồng mà không biết cây giống đạt chất lượng hay không.

Chọn giống có chất lượng và trồng, chăm sóc đúng kỹ thuật để có vườn cây tốt

Cùng với nhu cầu ngày càng cao của người dân, vài năm trở lại đây các vựa giống cao su tư nhân mọc lên ngày càng nhiều. Rất nhiều tuyến đường lớn tại các huyện Đồng Phú, Bù Gia Mập, Chơn Thành, Bù Đăng xuất hiện các vựa giống cao su. Đặc điểm chung của các vườn cây giống này là quy mô nhỏ, thường không có bảng hiệu mà chỉ ghi số điện thoại để người mua liên lạc. Hiện giá bán cao su giống stump trần là 5.000-5.500 đồng/cây; stump bầu cắt ngọn 1-2 tầng lá 16.000-18.000 đồng/cây. Riêng loại cao su giống stump bầu 4-5 tầng lá lên tới 22.000-25.000 đồng/cây, so với năm trước giá cao hơn khoảng 20%. Khi chúng tôi đặt vấn đề về chất lượng cây giống với một cơ sở kinh doanh cây cao su giống tại xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập, họ khẳng định: “Các loại giống cây tôi nhập về được mua từ các vườn ươm lâu năm rất có uy tín. Ở đây chúng tôi cung cấp chính cho Công ty TNHH MTV Cao su Phước Long. Từ trước đến nay chưa có ai phàn nàn về chất lượng của các giống cây mua từ vựa của tôi (?)”.

Ông Nguyễn Văn Đon, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Bình Phước hiện có khoảng hơn 150.000 ha cao su và vẫn có nhiều nông dân đang chặt điều để chuyển sang trồng cao su. Tuy nhiên, nếu bà con cứ ồ ạt chuyển đổi mà không quan tâm đến chất lượng cây giống, điều kiện đất đai và đầu ra thì chắc chắn sẽ gánh chịu hậu quả khi cung vượt cầu.

Chúng tôi có dịp vào những vườn ươm cây giống tại một số xã vùng sâu của huyện Chơn Thành, Đồng Phú, Bù Đăng. Tại đây có nhiều vườn ươm cây giống với quy mô từ vài ngàn cây đến hàng trăm ngàn cây. Các vườn ươm này chủ yếu mua hạt giống, cành giống từ các điểm bán hạt giống nhỏ lẻ đem về tự ươm, đóng stump tháp cành nên rất khó bảo đảm chất lượng. Còn các điểm bán hạt giống cao su cũng thu gom hạt từ nhiều nguồn, nhiều địa phương khác nhau. Anh Trương Thanh Vận, một chủ vườn ươm cây giống cao su tại xã Đồng Tâm (Đồng Phú) cho biết: “Nhiều vườn ươm lâu nay làm theo kiểu tự mua hạt giống, mua cành về để ươm, tháp, chứ đi mua giống tại các trung tâm cây giống thì vừa xa, vừa đắt hơn so với mua tại các vựa tư nhân”.

Giá mủ cao su tăng cao trong thời gian qua và việc mở rộng diện tích cây cao su đang là vấn đề thời sự. Kéo theo đó là nhu cầu mua cây giống của người dân cũng tăng lên ngày càng nhiều. Đây chính là điều kiện cho các vựa cây giống, vườn ươm cây giống ăn nên làm ra.

CHẤT LƯỢNG CÂY GIỐNG BỊ BUÔNG LỎNG

Tâm lý chung của những chủ vườn cây mới trồng là nghe theo sự chỉ dẫn của những người đi trước để tự mua giống. Người trồng cao su thường ngại đến các trung tâm giống cao su lớn để mua mà chủ yếu mua từ các vườn ươm tư nhân với lời bảo đảm sống cao, có xe chở đến tận vườn... Tuy nhiên có thể thấy những lời hứa này chỉ nhắc đến tỷ lệ cây sống mà không đả động gì đến năng suất, chất lượng mủ, khả năng chống chọi bệnh của cây. Có nhiều trường hợp khi mua về trồng thì cây phát triển rất tốt nhưng đến thời kỳ thu hoạch lại cho mủ ít, cây thường nhiễm bệnh. Nhiều hộ dân phải chặt bỏ trồng lại hoặc bán vườn.

Điều đáng nói là hiện nay hoạt động của nhiều vựa cao su giống không được kiểm soát, quản lý mà hoạt động tự do. Vì vậy ngày càng nhiều vựa cao su giống mọc lên và rất ít trong số này đăng ký với cơ quan bảo vệ thực vật. Được biết, điều kiện cần để hình thành một cơ sở sản xuất cây giống cao su trước hết người chủ vườn phải có vườn ươm, vườn nhân, chủ động được nguồn nước tưới và lao động có tay nghề. Các cơ sở sản xuất giống có uy tín cần phải có ít nhất từ 5-10 ha vườn nhân. Muốn có giống để bán, cơ sở phải chuẩn bị trước một năm.

Theo Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh, hiện trên thị trường có 3 loại cao su giống có chất lượng tốt, đó là BP260, VE515 và Lai Hoa 90952, trong đó BP260 được trồng phổ biến nhất. Để phân biệt giống cây thật - giả, người mua nên chú ý đến độ cao của cây giống stump trần, thường phải cao trên 13cm, tính từ mắt ghép. Ngoài ra, người mua cần chú ý đến kích cỡ của cây, cây to thường có sức đề kháng, phát triển tốt.

Cây cao su nếu được chăm sóc tốt sẽ cho mủ ổn định trong thời gian dài. Còn nếu giống không bảo đảm thì sẽ chịu những thiệt hại nặng nề. Do vậy, người trồng nên cân nhắc kỹ trong việc chọn cây giống. Nên đến các trung tâm cây giống lớn, có uy tín để có một vườn cây khỏe mạnh, đạt năng suất, chất lượng mủ cao.

Thanh Mảng