Giải mã những ẩn số trong bảo hiểm y tế - Bài 1

BP - “Người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) là khách hàng của bảo hiểm xã hội (BHXH) nhưng khi khám, chữa bệnh lại là khách hàng của bệnh viện. Một anh cố gắng giữ quỹ, đấu thầu thuốc rẻ, vật tư rẻ. Một anh cố gắng lo tìm kiếm thuốc tốt, trang thiết bị tốt để bệnh nhân sớm hết bệnh. Điều đó dẫn đến xung đột lợi ích mà nhiều khi bệnh nhân chưa nhận được “khuyến mãi” của BHYT” - Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh Vũ Xuân Thủy cho hay.

Bảo hiểm y tế - vừa mừng vừa lo

“Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài có 22 bác sĩ nhưng đã nghỉ hết 6. Mới hôm qua có thêm một bác sĩ lên khóc lóc xin cho cháu nghỉ để ra ngoài làm nhằm cải thiện kinh tế gia đình. Do thiếu bác sĩ nên tôi phải điều chỉnh công tác hằng giờ mới đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân. Khổ nỗi, nếu bác sĩ khám vượt quá 65 bệnh nhân trong ngày thì hệ thống BHYT không cho đăng nhập. Nếu tự chủ mà khoán như thế thì làm sao tự chủ được” - bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Xuân Thiều, Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài nói.

BÁC Sĩ VỪA KÊ ĐƠN THUỐC VỪA TÍNH TIỀN

Tỷ lệ bao phủ toàn dân tham gia BHYT của thành phố Đồng Xoài hiện đạt 93%. Trung tâm Y tế thành phố hiện có 16 bác sĩ, trong đó 3 bác sĩ tuyến xã, phường, 2 bác sĩ làm công tác lãnh đạo nên chỉ còn 11 bác sĩ phục vụ tại trung tâm y tế cấp thành phố. Trong số 11 bác sĩ đó thì 2 bác sĩ phụ trách lĩnh vực dự phòng và 5 bác sĩ đông y. Mỗi ngày, Trung tâm Y tế thành phố khám và điều trị nội, ngoại trú dao động từ 300-500 bệnh nhân. Nếu thực hiện đúng cơ chế của BHXH hiện nay thì số lượng bác sĩ tại Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài không thể đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh cho người dân. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi người bệnh, Trung tâm Y tế thành phố nhiều lúc phải điều bác sĩ đông y sang khám tây y.

Các bệnh nhân chờ khám ngoại trú tại Bệnh viện đa khoa tỉnh

Theo quy định, bác sĩ đông y khám bệnh thì phải có thuốc đông y. Chính từ lý do này cùng nhiều cơ chế ràng buộc khác đã khiến quỹ BHYT của thành phố Đồng Xoài trong năm 2018 vượt 365 triệu đồng.

Tương tự, biên chế Bệnh viện đa khoa tỉnh được phân bổ 150 bác sĩ nhưng hiện chỉ có 97 bác sĩ. Trong năm 2018, bệnh viện vượt quỹ BHYT khoảng 8 tỷ đồng. Sau mỗi kỳ vượt quỹ là bệnh viện hoặc các trung tâm y tế tuyến huyện phải báo cáo giải trình nhiều cấp mới được cấp bù cho những năm tài khóa tiếp theo.

Quy định hiện nay, mỗi bác sĩ chỉ được khám tối đa 65 bệnh nhân/ngày tương ứng với cơ số thuốc nhất định. Trong điều kiện thiếu nguồn nhân lực, bác sĩ đang làm việc ở các cơ sở y tế công lập phải tính đến chuyện cắt giảm thời gian điều trị ngoại trú nếu số lượng bệnh nhân tăng cao trong ngày. Song cắt giảm thời gian điều trị cũng đồng nghĩa với việc cắt giảm cơ số thuốc. Thực trạng này đã khiến không ít bệnh nhân phản ứng và gây tâm lý không tốt cho bệnh nhân khi tham gia BHYT. Đặc biệt việc đấu giá thuốc chậm thường xuyên dẫn đến tình trạng các bệnh viện thiếu thuốc, người tham gia BHYT phản ứng khá gay gắt, thậm chí bắt bác sĩ phải hứa cụ thể ngày giờ có thuốc để cấp cho bệnh nhân.

Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh Vũ Xuân Thủy nói: “Bác sĩ nào cũng muốn khám và cấp thuốc tốt nhất cho bệnh nhân để sớm hết bệnh, đâu có bác sĩ nào muốn vừa tính thuốc vừa tính tiền cho phù hợp theo quy định như hiện nay”.

“CỞI TRÓI” CHO BÁC SĨ

Trong khi bác sĩ làm việc ở các cơ sở y tế công lập phải chịu áp lực về số lượng khám bệnh, vừa phải kê đơn thuốc theo danh mục thuốc BHYT thì các cơ sở y tế tư nhân tự do cấp thuốc theo kinh nghiệm tích lũy qua thực tiễn chữa bệnh của mình. Đối với các loại thuốc ngoài danh mục BHYT chi trả, bác sĩ ở cơ sở y tế tư nhân chỉ cần giải thích cho bệnh nhân hiểu và đồng ý mua bên ngoài là được, còn ở cơ sở y tế công lập thì không. Mỗi bác sĩ hoạt động tại cơ sở y tế tư nhân có thể khám các loại bệnh cho mỗi bệnh nhân. Trong khi đó, mỗi bác sĩ ở cơ sở y tế công lập chỉ được khám và điều trị theo chuyên khoa được đào tạo. Do vậy, mỗi bệnh nhân mắc nhiều loại bệnh khi đến các cơ sở y tế công lập phải qua nhiều bác sĩ, nhiều khoa, phòng khác nhau để đảm bảo việc thăm khám và chữa trị bệnh đạt kết quả tốt nhất. Mặc dù đây là ưu thế rất lớn ở các cơ sở y tế công lập nhưng tâm lý ngại đi nhiều, ngại làm thủ tục của người bệnh dẫn đến sự không hài lòng của người bệnh đối với cơ sở y tế công lập.

Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài

Mức thu nhập thực tế của bác sĩ cơ sở y tế tư nhân hiện nay dao động từ 30-40, thậm chí 50 triệu đồng/tháng. Còn mức lương của bác sĩ làm việc ở các cơ sở y tế công lập hiện nay chỉ dao động từ 6-10 triệu đồng/tháng. Ví như Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài sau 34 năm công tác trong ngành y, nhưng cộng tất cả khoản lương, phụ cấp chức vụ, trực... cao nhất mỗi tháng chỉ được trên dưới 10 triệu đồng. Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh như bác sĩ Vũ Xuân Thủy cộng hết các khoản cũng chỉ được 14 triệu đồng/ tháng, những tháng trực ít chỉ quanh mức trên dưới 10 triệu đồng.

Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố Đồng Xoài Trịnh Xuân Thiều cho biết, 80% đội ngũ y, bác sĩ của trung tâm mức thu nhập còn khó khăn. Do vậy, không ít người trong khi đi làm lại đăng tải bán hàng qua mạng để tăng thêm thu nhập. Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh Vũ Xuân Thủy thì cho rằng, với mức thu nhập và cơ chế hiện nay, các bác sĩ không bỏ bệnh viện ra đi là mừng lắm rồi.

Để nâng cao tỷ lệ người dân tham gia BHYT trước hết phải nâng cao chất lượng khám chữa bệnh từ các cơ sở khám chữa bệnh cả công lẫn tư, phải lấy sự hài lòng của người bệnh làm thước đo chất lượng khám bệnh. Tuy nhiên, cái khó của cơ sở y tế công lập hiện nay là còn phải gồng gánh nhiều cơ chế ràng buộc trong quá trình khám và điều trị. Đặc biệt thu nhập của bác sĩ ở các cơ sở y tế công lập còn thấp so với mức sống trung bình hiện nay nên dễ dẫn đến tâm lý làm cho xong việc, có khi còn thiếu trách nhiệm dẫn đến phản ứng gay gắt của người nhà bệnh nhân. Điều đó cho thấy, yếu tố con người là hàng đầu trong việc nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh ở cơ sở y tế công lập. Do vậy, muốn thu hút nhân lực chất lượng cao, muốn khám chữa bệnh hiệu quả, thì trước hết phải có cơ chế mở năng động để bác sĩ dành trọn tâm huyết cho bệnh nhân mà không phải vướng bận cơm áo gạo tiền.

Đông Kiểm