Giá chạm đáy nhưng thị trường thịt heo chưa có lối thoát 

BP - Tết Nguyên đán 2017, giá heo hơi chạm đáy 28 ngàn đồng/kg, sau tết nhích lên 35 ngàn đồng/kg nhưng nay chỉ còn 28-30 ngàn đồng/kg. Giá thịt heo chạm đáy thấp nhất trong 10 năm nhưng thị trường vẫn là ẩn số. Người nuôi heo đang trả giá cho chăn nuôi theo phong trào, bất chấp khuyến cáo của ngành nông nghiệp khi thị trường thịt heo Việt Nam phụ thuộc chủ yếu vào xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc…

THUA LỖ VÀ Ế ẨM 

Trung tuần tháng 4-2017, giá heo hơi trại ở thủ phủ chăn nuôi heo lớn nhất cả nước Đồng Nai dao động từ 25-28 ngàn đồng/kg. Riêng ở Bình Phước, giá heo chăn nuôi hộ trên địa bàn Lộc Ninh, Bù Đốp ở mức 28-30 ngàn đồng/kg. Với mức giá này, người chăn nuôi có heo nái chủ động được con giống lỗ khoảng 800 ngàn đồng/con, hộ phải mua heo giống lỗ khoảng 1-1,2 triệu đồng/con.

Anh Hồ Văn Tám ở xã Thanh Hòa (Bù Đốp) cho biết: Khó khăn nhất của chăn nuôi hộ hiện nay là giải cứu đàn heo để treo chuồng một thời gian chờ thị trường “sáng” lên. Bởi chấp nhận lỗ nhưng kêu bán heo thịt thương lái làm ngơ. Do đầu năm các chợ đều rơi vào cảnh ế ẩm vì cao su đang mùa rụng lá nghỉ cạo, mất mùa điều mà heo quá trọng lượng (trên 90kg) càng khó bán ở thị trường trong nước nói chung và nông thôn nói riêng.

Chị Nguyễn Thị Hoa ở xã Lộc Thuận (Lộc Ninh) “dở khóc, dở cười” vì đang ứ đọng đàn heo giống 100 con không ai mua. Nguyên nhân do nhiều hộ “hú vía” khi bán được đàn heo thịt sau tết Nguyên đán thu hồi vốn, nay đang “treo chuồng” vì thị trường ảm đạm, bế tắc. Chăn nuôi hộ nếu chủ động được heo nái vừa có giống để nuôi vừa bán heo con có tiền gối đầu mua cám cho đàn heo thịt, nhưng trong bối cảnh hiện nay lại bi đát vì phải “ôm hết” để nuôi. “Nếu 3-5 tháng tới thị trường không “sáng” lên thì các hộ đang “ôm” heo giống nuôi sẽ vỡ nợ, phá sản” - chị Hoa khẳng định.

Mô hình nuôi, trồng, chế biến nấm linh chi của anh Nguyễn Chí Thành hiện là mô hình hiệu quả nhất vào thời điểm hiện tại

Các hộ chăn nuôi tính toán giá heo hơi hiện nay chỉ bằng 2/3 so với giá thành. Thực tế thị trường cho thấy, giá heo hơi trong nước luôn biến động theo giá thu mua của thương lái Trung Quốc. Đỉnh điểm của giá heo là đầu tháng 5-2016, lên đến 53-54 ngàn đồng/kg - kỷ lục so với 19 tháng trước đó. Giá này chỉ giữ được ít ngày, sau đó đột ngột rớt vào nửa cuối tháng 5-2016. Sang tháng 6-2016, giá heo giảm 7.000-8.000 đồng/kg và từ đó liên tục giảm đến cuối năm 2016. Tết Nguyên đán vừa qua, giá heo hơi chỉ còn 28-30 ngàn đồng/kg. Sau tết, giá nhích lên 33-35 ngàn đồng/kg nhưng chỉ được thời gian ngắn và nay chạm mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Thực tế cho thấy, giá heo hơi biến động nguyên nhân do thị trường Trung Quốc tăng hoặc giảm nhập thịt heo từ Việt Nam.

Một điều bất hợp lý là giá heo hơi giảm sâu nhưng thịt thương phẩm đến tay người tiêu dùng chỉ giảm 5.000-7.000 đồng/kg. Tuy nhiên, theo phản ánh của tiểu thương chợ Đồng Xoài, sức mua rất yếu, chỉ bằng khoảng 25-30% so với cùng kỳ các năm trước.

TRẢ GIÁ VÌ CHĂN NUÔI THEO PHONG TRÀO

Năm 2016, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) liên tục cảnh báo khi thương lái Trung Quốc thổi giá để “bẫy” người nuôi heo Việt Nam theo phương thức gom hàng, tạo nhu cầu ảo kích thích các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ tăng đàn; đến ngày xuất chuồng giảm mua, giá giảm. Nếu không xuất chuồng sẽ quá lứa, tốn chi phí cho ăn. Càng nuôi càng tăng ký, giá bán càng rẻ, lỗ càng nặng nên giá thấp người nuôi cũng phải bán. Tuy nhiên, bất chấp cảnh báo của ngành nông nghiệp khi giá heo tăng, người chăn nuôi ồ ạt tăng đàn, mở rộng quy mô khiến giá heo giống tăng vọt, có thời điểm lên 2 triệu đồng/con, nguy cơ thua lỗ càng cao (hiện chỉ còn khoảng 700 ngàn đồng/con giống nhưng bán không được).

Bình Phước những năm gần đây, chăn nuôi heo phát triển nóng do nhiều nơi  rộng, xa khu dân cư, thuận lợi đầu tư trang trại nên thu hút các doanh nghiệp, hộ tư nhân ở Đồng Nai, Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh đến mở trang trại chăn nuôi. Hiện toàn tỉnh có 276 trang trại chăn nuôi công nghiệp, trong đó 200 trại heo với tổng đàn 321.667 con. Riêng năm 2016 có thêm 78 dự án chăn nuôi đăng ký với quy mô 122 ngàn con heo nái; 389 ngàn con heo thịt, hậu bị; 560 ngàn con gà. 

Theo tổng hợp của Cục Chăn nuôi, Bộ NN&PTNT ước tính tới cuối năm 2016, chưa kể các trang trại nhỏ, chỉ riêng số lượng trang trại lớn và vừa cả nước đã tới 26 ngàn, tăng 23% so với năm 2015. Với 4,3 triệu heo nái, đàn heo thịt có mặt thường xuyên cả nước ước lên tới trên 31 triệu con, cho ra sản lượng trên dưới 6 triệu tấn. Người Việt Nam chủ yếu ăn thịt heo tươi với mức bình quân khoảng 37-38kg/người/năm. Như vậy, cả nước hiện chỉ tiêu thụ hết khoảng 3 triệu tấn thịt heo/năm - bằng ½ sản lượng sản xuất ra, phần còn lại là xuất khẩu.

THỊ TRƯỜNG CHƯA CÓ LỐI THOÁT 

Xuất khẩu heo của Việt Nam chủ yếu theo đường tiểu ngạch qua Trung Quốc. Do đó, giá heo hơi biến động theo chính sách mậu biên của Trung Quốc. Giá heo sau tết Nguyên đán có nhích lên thời gian ngắn là do bê bối “thịt bẩn” xuất khẩu của Brazil bị phanh phui. Điều đáng nói là không chỉ Việt Nam mà giá heo trên thế giới đang ở mức thấp, trong khi đó chăn nuôi ở Việt Nam giá thành cao hơn các nước Âu, Mỹ do giá thức ăn chăn nuôi cao vì phải nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất. Chi phí lao động cho chăn nuôi heo của Việt Nam cũng cao hơn vì nuôi nông hộ chiếm tỷ lệ cao.

Trước tình hình này, Cục Chăn nuôi có một số giải pháp để giải cứu đàn heo như tổng rà soát đàn heo trên cả nước, kiến nghị các tổ chức tín dụng khoanh nợ, giãn nợ cho người chăn nuôi... Dự kiến trong tháng 5-2017, Việt Nam sẽ đàm phán với Trung Quốc để bàn bạc xuất khẩu chính ngạch thịt heo qua thị trường này. Tuy nhiên, để xuất khẩu chính ngạch chăn nuôi phải đáp ứng các tiêu chí về an toàn vệ sinh thực phẩm (heo sạch) theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Hiện chăn nuôi heo nông hộ của Việt Nam còn chiếm tỷ lệ cao, chưa kiểm soát được quy trình nuôi nên người nuôi heo chưa có hy vọng lọt vào danh sách xuất khẩu heo theo con đường chính ngạch. 

Xuất khẩu khó khăn, Việt Nam dư thừa hơn 3 triệu tấn thịt heo/năm, trong khi đó thịt nhập khẩu đang lấn chiếm thị trường trong nước do giá thấp (theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến giữa tháng 3-2017, cả nước đã nhập khẩu gần 7.800 tấn thịt heo các loại, trị giá hơn 9,4 triệu USD, tăng gần 16% về lượng và 21% về trị giá so với cùng kỳ năm 2016. Bình quân mỗi kilôgam thịt heo khi nhập khẩu về Việt Nam có giá 1,2 USD, tức khoảng 27 ngàn đồng). Có thể thấy, người chăn nuôi heo đang khó khăn “tứ bề” và rất cần có một giải pháp tổng thể mang tầm quốc gia cho vấn đề này.

Phương Hà