Vắng lặng vựa điều Bù Đăng

BP - Báo Bình Phước số ra ngày 9-3-2017 phản ánh tình hình sâu bệnh gây hại cây điều tại địa bàn xã Đắk Nhau, huyện Bù Đăng. Sau khi báo nêu, người dân ở các xã tại “vựa điều” lớn nhất tỉnh đồng loạt cho biết tình hình sâu bệnh gây hại diễn ra phổ biến và có nguy cơ mất mùa trên diện rộng.

Rẫy điều của gia đình ông Nguyễn Tri Phương ở thôn 5, xã Phước Sơn năm nay không cho thu hoạch

Chúng tôi đến xã Phước Sơn theo đường ĐT755. Khu vực này là một trong những vựa điều của huyện Bù Đăng với hàng ngàn héc ta. Thời điểm này những năm trước ban ngày, trên các trục đường chính vắng người qua lại, khu dân cư im ắng bởi tất cả đổ vào vườn, đến chiều tối tấp nập xe máy chở điều về đại lý, điện sáng một vùng, nhà nhà nhộn nhịp người đi lượm điều thuê... Nhưng hôm nay là một hình ảnh khiến tôi suy nghĩ nhiều. Đó là phần lớn bà con không đi rẫy mà tụ tập ở nhà chơi. Nhiều thanh niên, trẻ em ngồi vật vạ xung quanh các quán nước trong thôn. Hàng loạt câu hỏi phía sau hình ảnh đó đặt ra trong đầu tôi: Không có điều thu hoạch, không có tiền, thanh niên và trẻ em rồi sẽ như thế nào? Ở đây có xảy ra tái nghèo không? Đồng bào không có thói quen tích cóp phòng thân, sẽ chống chọi cho đến mùa điều sang năm ra sao?...

NHỮNG VƯỜN ĐIỀU SẠCH SẼ

Tôi cùng kỹ sư Huỳnh Giang, Trưởng trạm Trồng trọt - Bảo vệ thực vật huyện Bù Đăng tới thăm vườn điều của người dân ở hai thôn Sơn Hiệp và Sơn Thọ, xã Thọ Sơn. Đây là những vựa điều của xã nổi tiếng cho chất lượng tốt và năng suất khá trong huyện. Con đường đất đỏ chạy từ quốc lộ 14 vào 2 thôn bụi mù. Hơn 3km dọc 2 bên đường, hầu hết vườn điều đã được quét dọn sạch sẽ. Những đống lá khô đã được đốt gọn gàng chỉ còn lại tàn tro. Tuy nhiên, hầu hết trong rẫy không thấy người dân nào lượm điều. Đi thêm một đoạn nữa, chúng tôi ghé vào nhà ông Thái Hữu Chương, Bí thư Chi bộ thôn Sơn Hiệp, ở bên đường. Ông Chương cho biết gia đình có 4 ha điều, dưới trồng xen cà phê, chăm sóc, tưới nước, bón phân đầy đủ nhưng cây điều cũng không chống chịu được sâu bệnh. Ông Chương cho rằng, do thời tiết thất thường nên các bệnh thán thư, cháy lá, khô bông, khô cành phổ biến, làm ảnh hưởng lớn đến năng suất điều.

Bà Nguyễn Thị Oanh ở thôn Sơn Hiệp, xã Thọ Sơn đi “mỏi chân” mới lượm được 1 trái điều trong khu vườn rộng 2 ha của gia đình

Ở hai vựa điều này hiện nay hầu như không có điều thu. Mỗi héc ta một ngày nhiều lắm cũng chỉ được 2kg. Nhà ông Chương có 4 ha, 3 ngày mới nhặt một lần, mỗi lần cũng chỉ được 3kg. Nhà bà Nguyễn Thị Oanh 74 tuổi, cùng thôn, rẫy cách nhà ông Chương khoảng 1km, toàn điều già gần 20 năm. Một mình bà lụi cụi đi nhặt từng trái bỏ vào thau nhôm, để lát sau ngồi nhặt. Bà cho biết gia đình có hơn 2 ha, năm ngoái thu 6 tấn, nhưng năm nay cây không có trái, cũng không còn bông, đi nhặt từ đầu mùa đến giờ mới được 10kg. Bà nói: “Do thời tiết hết đấy chú ạ. Vừa rồi lại bị mấy đợt sương muối nên điều bị hỏng, còn ở đây người ta đều xịt thuốc hết (thuốc kích thích đậu bông, trái - PV), cả thuốc phòng trừ sâu bệnh nữa”.

Tại xã Phú Sơn, ông Nguyễn Văn Anh, cán bộ bảo vệ thực vật kiêm khuyến nông viên xã cho biết: Xã có 1.640 ha điều, qua khảo sát thực tế cho thấy, ngoài khu vực thôn Sơn Tân, giáp ranh xã Đắk Ru, huyện Đắk R’lấp, tỉnh Đắk Nông, thôn Sơn Quý và thôn Sơn Phú có đỡ hơn do điều ra bông muộn, không bị ảnh hưởng những trận mưa trước, thì hầu như khắp nơi trong xã điều đều bị khô cành, khô bông, đặc biệt khu vực thôn Sơn Lang, dốc Cùi Chỏ, suối Đắk Rê khoảng 300 ha gần như cây không có trái, đứng trơ trụi.

Tiếp tục đi thực tế tại các xã Đoàn Kết, Phước Sơn và Thống nhất, chúng tôi ghi nhận tình hình cũng tương tự. Chị Đinh Thị Hoài Lang, chủ đại lý thu mua nông sản ở thôn 7, xã Đoàn Kết cho biết, mùa thu hoạch điều năm ngoái bình quân mỗi ngày chị mua 3-4 tấn, nhưng vụ này tới nay chỉ thu được 5-6 tạ. Anh Điểu Karang ở thôn 7, xã Đoàn Kết mồ hôi nhễ nhại, chở một bao tải nhỏ và một bọc ni-lon, tất cả cân được 46kg. Anh cười cho hay: “Đó là thu hoạch 2 mẫu điều của gia đình, 3 người nhặt cả ngày, 4 ngày nay mới vào rẫy. Tổng cộng từ đầu vụ tới giờ mới được hơn 50kg. Thua rồi anh ơi, bông điều cháy hết, trông như đùm thuốc rê của bà già hút ở nhà ấy”.

Tới thôn 5, xã Phước Sơn, rong ruổi mãi tôi mới thấy một người đàn ông tên Nguyễn Tri Phương (63 tuổi) đang đốt lá trong vườn điều. Tìm hiểu về tình hình thu hoạch  điều, ông cho biết, 5 ha vườn của ông đã sạch sẽ, sạch cả lá và cũng sạch trái luôn. Ông ngước nhìn lên những tán cây rộng lắc đầu ngán ngẩm.

Tại xã Thống Nhất, ông Bùi Xuân Thế, Chủ tịch UBND xã cho biết: Trước tình hình điều mất mùa, xã đã thành lập đoàn gồm Đảng ủy, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể và cán bộ chuyên môn đi khảo sát thực tế tại các thôn 5, 9, 10 và 12. Kết quả cho thấy, sâu bệnh rất nhiều, chủ yếu là bệnh thán thư, cháy lá, khô bông, khô cành. Thôn 5 có mức độ thiệt hại nặng nhất, nhiều diện tích không có trái. Đặc biệt có trên 6 ha cây bị chết khô, trong đó hộ anh Hà Văn Thanh 2 ha, anh Lý Văn Quý 1,2 ha; anh Hà Văn Tiến, chị Lục Thị Thi và chị Nguyễn Thị Hoa mỗi hộ 1 ha.

VẮNG LẶNG VỰA ĐIỀU...

Ông Thế cho biết thêm, xã đang tiếp tục thống kê và báo cáo số liệu về phòng nông nghiệp và UBND huyện để xin ý kiến chỉ đạo, cũng như xem xét các chính sách hỗ trợ những hộ bị thiệt hại nặng. Mặt khác, hội nông dân phối hợp với cán bộ khuyến nông, bảo vệ thực vật tiếp tục có văn bản và tới tận các thôn hướng dẫn bà con về cách phòng trừ bệnh để khống chế tránh lây lan diện rộng.

Kỹ sư Huỳnh Giang cho biết: “Diễn biến thời tiết năm nay rất phức tạp. Sâu bệnh cũng phát sinh đột biến. Đặc biệt là sau tết có những đợt mưa không lớn và nắng nóng xen kẽ dẫn đến sâu bệnh phát triển mạnh, như bệnh thán thư, bệnh cháy lá, khô cành, khô bông, héo trái. Nguy hiểm hơn là gần đây có sâu đục trái non ảnh hưởng đến năng suất rất lớn. Trước tình hình đó, chúng tôi đã tham mưu UBND huyện ra 3 thông báo liên tục gửi UBND các xã và cơ quan, ban, ngành để hướng dẫn bà con nông dân phòng trừ. Gửi phát thông báo và phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng của huyện, tỉnh tuyên truyền phòng bệnh. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế cho thấy diễn biến rất phức tạp. Ngành khuyến cáo bà con nên tiếp tục phun thuốc chữa bệnh để thu hoạch, trạm cũng lưu ý bà con những vụ sau cần bón phân đúng quy trình để cây có sức chống chịu, kháng bệnh tốt”.

Đánh giá ban đầu cho thấy, trước tình hình sâu bệnh gây hại như hiện nay, nhiều khả năng năng suất điều sẽ sụt giảm mạnh, người trồng điều ở Bù Đăng sẽ gặp nhiều khó khăn.

Quang Minh