Gấc đắng

BP - Tháng 4-2015, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư phối hợp với Công ty TNHH SX-TM-DV gấc Tây Nguyên và Công ty TNHH sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh Tân Đồng Tiến trồng 31,5 ha gấc trên địa bàn toàn tỉnh. Nhiều nông hộ kỳ vọng trong tương lai gần sẽ vươn lên làm giàu nhờ lý thuyết tươi đẹp của cây gấc. Sau 6 tháng trồng, người nông dân đang nếm phải vị đắng của gấc.

“MẬT NGỌT” TỪ LÝ THUYẾT

Mỗi ha trồng được 500 dây gấc, sau 3 tháng trồng, gấc bắt đầu cho thu hoạch. Trong năm đầu, mỗi ha gấc sẽ cho năng suất 15-20 tấn. Từ năm thứ hai trở đi, gấc sẽ cho năng suất 40-50 tấn. Giống cây gấc được Công ty TNHH SX-TM-DV gấc Tây Nguyên (Công ty gấc Tây Nguyên) cung cấp với giá 20 ngàn đồng/hom giống. Người trồng gấc sẽ được công ty hỗ trợ 50% giá cây giống và bao tiêu sản phẩm với giá 4.000 đồng/kg. Sau khi có nguồn thu, người trồng gấc sẽ thanh toán hết số tiền giống còn lại.

Cùng với Công ty gấc Tây Nguyên, Công ty TNHH sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh Tân Đồng Tiến cũng hỗ trợ người trồng gấc toàn bộ số phân bón trong quá trình trồng. Mỗi ha gấc sẽ được đầu tư 4 tấn phân bón hữu cơ vi sinh/năm. Giá mỗi ký phân hữu cơ là 3.600 đồng. Người trồng gấc trả trước 50% giá phân bón, số tiền còn lại sẽ thanh toán sau khi có thu hoạch. Quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc cây gấc được Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư và các đơn vị phối hợp chuyển giao cho nông dân. Tổng đầu tư mỗi ha gấc nằm ở mức 50 triệu đồng. Vòng đời cho thu hoạch của cây kéo dài trên 20 năm.

Dựa theo lý thuyết trên, mỗi ha gấc sau một năm trồng sẽ cho thu nhập ít nhất 60 triệu đồng. Như vậy, sau một năm người trồng gấc không chỉ thu được vốn đầu tư mà còn có lãi. Đặc biệt từ năm thứ hai trở đi, người trồng gấc sẽ có thu nhập ít nhất 120 triệu đồng/ha/năm. Đây là nguồn thu quá lý tưởng trong lĩnh vực đầu tư cho cây trồng. Vì thế, sau khi triển khai chương trình trồng gấc, có khoảng 30 hộ thuộc các huyện Đồng Phú, Bù Gia Mập, Chơn Thành, Lộc Ninh và thị xã Đồng Xoài trồng với tổng diện tích 31,5 ha.

VÀ VỊ ĐẮNG TRÊN THỰC ĐỊA

Theo chương trình liên kết trồng gấc của Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư, đầu tháng 6-2015, gia đình anh Trần Hữu Đức ở khu phố 5, phường Tân Đồng (Đồng Xoài) trồng 1,3 ha gấc. Sau 3 tháng xuống giống, vườn gấc của anh vươn lên xanh tốt và bắt đầu cho trái. Hiện gia đình anh đã thu được 2 tấn. Trên giàn, trái vẫn còn trĩu cành. Dự tính trong vụ mùa năm nay, vườn gấc của gia đình anh sẽ cho 8 tấn. Để có được kết quả ấy, ngoài 65 triệu đồng đầu tư cây giống và phân bón, gia đình anh đã tốn thêm 8,5 triệu đồng tiền thuốc bảo vệ thực vật nhưng vẫn bị sâu xanh tấn công không kiểm soát được. Dẫu vậy, đây vẫn được xem là vườn tốt nhất trong tất cả những vườn gấc trồng theo chương trình liên kết.

Gia đình ông Trần Đức Tiến ở tổ 3, ấp Thạch Màng, xã Tân Lợi (Đồng Phú) không ngần ngại cưa hạ 2 ha cao su đang cho thu hoạch để trồng gấc. Hơn 6 tháng, vườn gấc của gia đình ông hiện vẫn chưa cho thu hoạch. Điều đáng nói, cả 2 ha gấc phần lớn là giống đực nên không thể ra trái. Một số cây cho trái thì bị thối đen ngay trên cành. Ông Tiến đã đầu tư cho 2 ha gấc lên đến 190 triệu đồng.

Cách vườn gấc của gia đình ông Tiến chừng 500m, gia đình chị Nguyễn Thị Kim Lan cũng đầu tư 400 cây gấc giống hết 4 triệu đồng cùng 3,6 triệu đồng tiền phân bón. Thế nhưng, cả 400 cây giống của hộ chị Lan hiện đã chết sạch, dù chị là khuyến nông viên của xã. Cả xã Tân Lợi có 5,7 ha trồng gấc. Hiện đã qua 5 tháng nhưng vẫn chưa có vườn gấc nào được thu hoạch. “Người dân trồng gấc ở đây khó khăn lắm em ơi, toàn giống đực không hà. Chị buồn quá bỏ vườn gấc cho chết luôn” - chị Lan than phiền.

Theo thống kê của Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư, toàn bộ mô hình trồng gấc trên địa bàn tỉnh đều gặp phải 25-70% giống đực. Ngay tại mô hình thực nghiệm do trung tâm trồng tại Trung tâm Giống nông lâm nghiệp và vật nuôi cũng bị đến 70% giống đực nên không có trái. Nhiều hộ trồng gấc với diện tích lớn phải chặt cây giống đực để ghép lại giống cái. Tuy nhiên, hiện đã bước vào giai đoạn cuối mùa mưa, đầu mùa khô nên tỷ lệ ghép đạt yêu cầu rất thấp. Người trồng gấc buộc phải đeo bám và chờ sau một năm nữa mới biết được hiệu quả kinh tế của cây gấc đến đâu.

LỜI KẾT

Kỹ sư Nguyễn Văn Bắc, Trạm trưởng Trạm khuyến nông huyện Bù Đốp cho biết, 20 ngàn đồng/cây giống là quá cao. Trên thực tế, mỗi hom giống chỉ có 3-4 mắt. Mỗi dây gấc cho cả ngàn hom giống. Bởi thế, giá thành cây giống chỉ quanh mức 4.000 đồng, cao lắm cũng chỉ 8.000 đồng/hom. Cho dù người dân có trả một nửa tiền giống vẫn còn ở mức khá cao so với thị trường cây giống. Còn lượng phân bón tính theo tỷ lệ 4 tấn/ha thì tương đương 8kg/cây. Không có loại phân bón nào mà cây giống có thể sống được với liều lượng 8kg/cây. Đáng nói hơn, giống cây gấc nhỏ như chiếc đũa thì càng không thể sống trên 8kg phân mỗi năm.

Được biết, hiện Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư đang đề nghị Công ty gấc Tây Nguyên hỗ trợ ghép lại giống cái cho nông dân. Với những vườn cây có trên 50% giống đực cần phải hỗ trợ thêm 20% tiền giống trên tổng diện tích trồng. Đội ngũ cán bộ kỹ thuật Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư cũng đang nỗ lực giúp người trồng khắc phục tình trạng sâu kháng thuốc trên vườn cây. Dù vậy, người nông dân vẫn phải trả một giá quá đắt khi nguồn giống cây trồng không được kiểm soát tới nơi, tới chốn.

Đông Kiểm