Đừng để “cải tiến” trở thành “cải lùi”

BP - Dự thảo điều lệ trường tiểu học Bộ GD-ĐT vừa công bố để lấy ý kiến đóng góp đã khiến không chỉ người trong ngành mà cả xã hội lên tiếng.

Thông tư này khi ban hành sẽ thay thế Thông tư số 41/2010/TT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT ban hành điều lệ trường tiểu học và Thông tư số 50/2012/TT-BGDĐT về sửa đổi, bổ sung Thông tư số 41/2010/TT-BGDĐT. Dự thảo công bố chưa được 1 tuần, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển - người ký ban hành bản dự thảo - đã phải “tức tốc” lên truyền hình trấn an dư luận. Vì sao chỉ đơn giản là những quy định chung nhất trong nhà trường bậc tiểu học lại “ồn ào” như vậy?

Trong rất nhiều vấn đề đáng bàn của bản dự thảo, xin được phân tích một số nội dung trong Điều 17 quy định về lớp học, tổ học sinh, điểm trường. Điều 17 quy định: “Học sinh được tổ chức theo lớp học. Lớp học có lớp trưởng, lớp phó hoặc chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng tự quản do tập thể học sinh bầu hoặc do giáo viên chủ nhiệm lớp chỉ định luân phiên trong năm học. Mỗi lớp học có không quá 35 học sinh... Mỗi lớp học chia thành các tổ hoặc ban hoặc nhóm học sinh. Mỗi tổ, ban, nhóm có tổ trưởng, tổ phó hoặc trưởng ban, phó ban, nhóm trưởng, thư ký do học sinh trong tổ, ban, nhóm bầu hoặc do giáo viên chủ nhiệm lớp chỉ định luân phiên trong năm học...”.

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho biết, đây là cách tổ chức lớp học theo mô hình mới đang được thử nghiệm tại nhiều trường tiểu học trong cả nước và là xu hướng ở các nước có nền giáo dục phát triển đang áp dụng.

Tác giả bài viết này cho rằng, ở Việt Nam, để áp dụng được mô hình này cần phải giải quyết được nhiều vấn đề khác. Trước tiên là những vấn đề thuộc về phạm trù văn hóa. Với văn hóa của người Việt Nam, vừa nhìn vào quy định này, có thể nhẩm tính ra ngay trong số 35 học sinh, có tới quá nửa là “cán bộ” lớp, gồm 1 chủ tịch, 2 phó chủ tịch hội đồng; các trưởng, phó và thư ký ban kỷ luật, ban phong trào, ban học tập, ban đối ngoại, ban sức khỏe, ban văn nghệ...

Văn hóa phương Tây ranh giới giữa người lãnh đạo và nhân viên rất hẹp. Việc đổi vị trí lãnh đạo với nhân viên được xem là chuyện bình thường, nhẹ nhàng. Quan hệ giữa lãnh đạo với nhân viên bình đẳng và sòng phẳng, ai có việc của người ấy. Văn hóa phương đông thì khác. Khoảng cách giữa lãnh đạo và nhân viên rất lớn. Nếu đã làm lãnh đạo mà trở lại làm nhân viên thì rất nặng nề, thậm chí còn bị xem là sự thất bại. Và cách nghĩ, nét văn hóa đặc trưng này đã ăn sâu vào nhận thức của cả người phương đông và phương tây.

Vì thế, không ngạc nhiên khi dự thảo điều lệ trường tiểu học đã khiến nhiều người cho rằng, vừa mới “nứt mắt” đi học đã tập tành làm chủ tịch, phó chủ tịch, trưởng ban, phó ban... “Sinh ra đã làm sếp”, mai này lớn lên đứa nào cũng “chỉ tay 5 ngón” thì lấy ai làm việc? Với tật xấu “háo danh” của người phương đông, mà bệnh này ở người Việt càng nặng, liệu cách tổ chức lớp học như dự thảo điều lệ trường tiểu học có “tiếp tay” cho thói xấu đó?

Chưa hết, với cách tổ chức lớp học cồng kềnh, nhiều ban bệ như vậy ở bậc tiểu học, liệu có phát huy được sự chủ động của các em như mục tiêu của lớp học kiểu mới đề ra? Các em có hiểu được những chức danh mà từ trước tới nay có lẽ sinh viên tốt nghiệp đại học đi làm mới hiểu? Đó là chưa kể đến sự chênh lệnh về nhận thức, điều kiện cơ sở vật chất giữa các vùng miền, dân tộc, trường học... trong cả nước.

Nhiều năm qua, ngành giáo dục liên tục “cải tiến”, “cải cách” cách tổ chức lớp học, chương trình giáo dục... bắt đầu từ phía học sinh mà không quan tâm đúng mức tới phần còn lại. Đó là làm thế nào để nâng cao đạo đức, nhân cách của người thầy. Không có thầy giỏi thì mọi “cải tiến” đều sẽ trở thành “cải lùi” mà thôi. Kết quả giáo dục đi xuống và lòng tin của phụ huynh, người dân vào ngành giáo dục ngày một vơi cạn là minh chứng rõ nhất cho điều đó. Vì thế, xin hãy thận trọng đối với việc hình thành nhân cách trong tương lai của con em chúng ta.

Trần Phương